MATEMATİK KAYGISI ÖLÇEĞİ KISA FORMU’NUN TÜRKÇE VERSİYONU: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI

Year 2025, Volume: 9 Issue: 1, 309 - 336, 28.03.2025

Özkan Saatçioğlu

Abstract

Bu araştırmanın amacı Núñez-Peña ve Guilera (2023) tarafından üniversite öğrencilerinin matematiğe yönelik kaygılarını ölçmek amacıyla geliştirilen dokuz maddelik Matematik Kaygısı Ölçeği Kısa Formu’nu (BMAS) Türk kültürüne uyarlamak ve ölçeğin geçerlik ve güvenirlik çalışmasını yapmaktır. Araştırmaya bir devlet üniversitesinin otuz iki farklı lisans programında öğrenim görmekte olan 864 lisans öğrencisi gönüllü katılım sağlamıştır. Yapılan Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) sonuçlarına göre ölçeğin model veri uyumunun iyi düzeyde ve Türkiye’deki üniversite öğrencileri için geçerli olduğu belirlenmiştir. BMAS için elde edilen iç tutarlılık katsayısı “Matematik sınav kaygısı” alt boyutu için α=.81, ω=.81; “Sayısal işlem kaygısı” alt boyutu için α=.84, ω=.85 ve “Matematik dersi kaygısı” alt boyutu için α=.63, ω=.64 bulunmuştur. Dört hafta arayla elde edilen veriler üzerinde hesaplanan korelasyon katsayıları madde düzeyinde .81 ile .87 arasında değişiklik göstermiş, BMAS toplam puanı için ise .88 olarak hesaplanmıştır. Ölçekteki maddelerin toplam test puanıyla olan korelasyonları alt boyutlarda .73 ile .91 arasında, ölçeğin tamamı için .56 ile .67 arasında değişiklik göstermiştir. Ölçekte cinsiyet ve yaşa göre Değişen Madde Fonksiyonu (DMF) gösteren madde bulunmadığı tespit edilmiştir. BMAS’tan alınan toplam puan ortalamalarının kadın ve erkeklerde manidar bir şekilde değişiklik göstermediği ancak yaş grupları arasında farklılaşmanın söz konusu olduğu belirlenmiştir. Ayrıca BMAS’ın İki Boyutlu Matematik Kaygısı Ölçeği ile Matematik Okuryazarlığı Özyeterlik Ölçeği arasındaki ilişkilerin genel olarak orta düzeyde olduğu ortaya konulmuştur. Bu bulgulara dayanılarak, BMAS’ın lisans öğrencilerinin matematik kaygılarını belirlemek amacıyla kullanılabilecek geçerli, güvenilir ve kullanışlı bir ölçek olduğu belirlenmiştir. Böylece BMAS’ın zaman sınırlamasının olduğu araştırmalarda üniversite öğrencilerinin matematik kaygılarını belirlemek amacıyla kullanılabilecek alternatif bir araç olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Keywords

Matematik Kaygısı, Geçerlik, Güvenirlik, Kullanışlılık, Doğrulayıcı Faktör Analizi

TURKISH VERSION OF BRIEF MATH ANXIETY SCALE: A STUDY OF VALIDITY AND RELIABILITY

Abstract

The purpose of this study was to adapt the 9-item Brief Mathematics Anxiety Scale (BMAS), developed by Núñez-Peña and Guilera (2023) to measure university students' mathematics anxiety, into Turkish culture and to conduct validity and reliability analyses of the scale. The study included 864 volunteer undergraduate students from thirty-two different degree programs at a public university. According to the Confirmatory Factor Analysis (CFA) results, the scale demonstrated good model-data fit and was found to be valid for university students in Turkey. The internal consistency coefficients obtained for BMAS were α=.81, ω=.81 for the "mathematics test anxiety" subscale; α=.84, ω=.85 for the "numerical operation anxiety" subscale; and α=.63, ω=.64 for the "mathematics course anxiety" subscale. The correlation coefficients calculated from data collected four weeks apart ranged between .81 and .87 at the item level, while the reliability coefficient for the total BMAS score was calculated as .88. The correlations between the scale items and total test scores ranged from .73 to .91 for subscales and from .56 to .67 for the full scale. No items showing Differential Item Functioning (DIF) based on gender or age were identified. While no significant differences were found between male and female participants' total BMAS scores, differences were observed among age groups. Additionally, the relationships between BMAS and both the Two-Dimensional Mathematics Anxiety Scale and Mathematics Literacy Self-Efficacy Scale were found to be generally at moderate levels. Based on these findings, BMAS was determined to be a valid, reliable, and practical scale that can be used to assess mathematics anxiety among undergraduate students. Consequently, it was concluded that BMAS serves as an alternative tool that can be used in time-constrained research to determine university students' mathematics anxiety.

Keywords

Mathematics Anxiety, Validity, Reliability, Practicality, Confirmatory Factor Analysis

References

• Akçakın, V., Cebesoy, Ü. B., & İnel, Y. (2015). İki boyutlu matematik kaygısı ölçeğinin Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(2), 283-301. https://dergipark.org.tr/tr/pub/gefad/issue/6772/91176#article_cite
• Alexander, L., & Martray, C. (1989). The development of an abbreviated version of the mathematics anxiety rating scale. Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 22(1), 143-150. https://doi.org/10.1080/07481756.1989.12022923
• Ashcraft, M. H., & Moore, A. M. (2009). Mathematics anxiety and the affective drop in performance. Journal of Psychoeducational Assessment, 27(3), 197–205. https://doi.org/10.1177/0734282908330580
• Awofala, A. O. A., Akinoso, S. O., Adeniyi, C. O., Jega, S. H., Fatade, A. O., & Arigbabu, A. A. (2024). Primary teachers’ mathematics anxiety and mathematics teaching anxiety as predictors of students’ performance in mathematics. ASEAN Journal of Science and Engineering Education, 4(1), 9-24. http://ejournal.upi.edu/index.php/AJSEE/
• Aydın, B. (2011). İlköğretim ikinci kademe düzeyinde matematik kaygısının cinsiyete göre farklılıkları üzerine bir çalışma. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(3), 1029-1036. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kefdergi/issue/49049/625747
• Aydın, E., Delice, A., Dilmaç, B., & Ertekin, E. (2009). İlköğretim matematik öğretmen adaylarının matematik kaygı düzeylerine cinsiyet, sınıf ve kurum değişkenlerinin etkileri. İlköğretim Online, 8(1), 231-242. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ilkonline/issue/8599/107064
• Ayre, C., & Scally, A. J. (2014). Critical values for Lawshe’s content validity ratio: Revisiting the original methods of calculation. Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 47(1), 79–86. https://doi.org/10.1177/0748175613513808
• Bai, H. (2011). Cross-validating a bidimensional mathematics anxiety scale. Assessment, 18(1), 178-182. https://doi.org/10.1177/1073191110386345
• Bai, H., Wang, L., Pan, W., & Frey, M. (2009). Measuring mathematics anxiety: Psychometric analysis of a bidimensional affective scale. Journal of Instructional Psychology, 36(2), 185-193. https://psycnet.apa.org/record/2009-20155-001
• Baloğlu, M., & Balgalmiş, E. (2010). Matematik kaygısını derecelendirme ölçeği ilköğretim formu’nun Türkçe’ye uyarlanması, dil geçerliği ve psikometrik incelemesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10(1), 77-110. https://tr-scales.arabpsychology.com/wp-content/uploads/pdf/matematik-kaygisini-derecelendirme-olcegi-ilkogretim-formu-toad.pdf
• Barroso, C., Ganley, C. M., McGraw, A. L., Geer, E. A., Hart, S. A., & Daucourt, M. C. (2021). A meta-analysis of the relation between math anxiety and math achievement. Psychological Bulletin, 147(2), 134-168. https://doi.org/10.1037/bul0000307
• Bayraktar, M. S. (1985). The effects of feedback treatment on math anxiety levels of sixth grade Yükseliş Lisesi students [Master’s thesis, Middle East Technical University].
• Bindak, R. (2005). İlköğretim öğrencileri için matematik kaygı ölçeği. Fırat Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 17(2), 442-448. https://tr-scales.arabpsychology.com/wp-content/uploads/pdf/ilkogretim-ogrencileri-icin-matematik-kaygi-olcegi-toad.pdf
• Brown, T. A. (2015). Confirmatory factor analysis for applied research (2nd ed.). Guilford Press.
• Caviola, S. Primi, C. Chiesi, F., & Mammarella, I. C. (2017). Psychometric properties of the Abbreviated Math Anxiety Scale (AMAS) in Italian primary school children. Learning and Individual Differences, 55, 174-182. https://doi.org/10.1016/j.lindif.2017.03.006
• Chalmers, P., Pritikin, J., Robitzsch, A., Zoltak, M., et al. (2025). mirt: Multidimensional item response theory (Version 1.44) [Computer software]. Comprehensive R Archive Network (CRAN). https://CRAN.R-project.org/package=mirt
• Chang, H., Mazzeo, J., & Roussos, L. (1996). Detecting DIF for polytomously scored items: An adaptation of the SIBTEST procedure. Journal of Educational Measurement, 33(3), 333-353. https://doi.org/10.1111/j.1745-3984.1996.tb00496.x
• Cho, S. J., Suh, Y., & Lee, W. Y. (2016). An NCME instructional module on latent DIF analysis using mixture item response models. Educational Measurement: Issues and Practice, 35(1), 48-61. https://doi.org/10.1111/emip.12103
• Choi, S. W., Gibbons, L. E., & Crane, P. K. (2011). Lordif: An R package for detecting differential item functioning using iterative hybrid ordinal logistic regression/item response theory and Monte Carlo simulations. Journal of Statistical Software, 39(8), 1–30. https://doi.org/10.18637/jss.v039.i08
• Choi, S. W., Gibbons, L. E., & Crane, P. K. (2016). Lordif: Logistic ordinal regression differential item functioning using IRT [Computer software]. https://CRAN.R-project.org/package=lordif
• Crocker, L., & Algina, J. (2006). Introduction to classical and modern test theory. Cengage Learning.
• Daniel, J. (2012). Sampling essentials: Practical guidelines for making sampling choices. SAGE Publications.
• Dede, Y., & Dursun, Ş. (2008). İlköğretim II. kademe öğrencilerinin matematik kaygı düzeylerinin incelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, XXI(2), 295-312. https://dergipark.org.tr/tr/pub/uefad/issue/16688/173418
• Delice, A., Ertekin, E., Aydın, E., & Dilmaç, B. (2009). Öğretmen adaylarının matematik kaygısı ile bilgibilimsel inançları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(1). https://arastirmax.com/tr/system/files/dergiler/161047/makaleler/6/1/arastrmx_161047_6_pp_361-375.pdf
• Devine, A., Fawcett, K., Szucs, D., & Dowker, A. (2012). Gender differences in mathematics anxiety and the relation to mathematics performance while controlling for test anxiety. Behavioral and Brain Functions, 8(33). https://doi.org/10.1186/1744-9081-8-33
• Eidlin-Levy, H., Avraham, E., Fares, L. & Rubinsten, R. (2023). Math anxiety affects career choices during development. International Journal of STEM Education, 10, 49. https://doi.org/10.1186/s40594-023-00441-8
• Else-Quest, N. M., Hyde, J. S., & Linn, M. C. (2010). Cross-national patterns of gender differences in mathematics: A meta-analysis. Psychological Bulletin, 136(1), 103–127. https://doi.org/10.1037/a0018053
• Erktin, E., Dönmez, G., & Özel, S. (2006). Matematik kaygısı ölçeği’nin psikometrik özellikleri. Eğitim ve Bilim, 31(140), 26-33. https://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/5004
• Fennema, E., & Sherman, J. A. (1976). Fennema-Sherman mathematics attitude scale: Instruments designed to measure attitudes toward the learning of mathematics by females and males. Journal for Research in Mathematics Education, 7(5), 324–326. https://doi.org/10.2307/748467
• Field, A. (2009). Discovering statistics using SPSS (3rd ed.). SAGE Publications.
• Fraenkel, J. R., Wallen, N. E., & Hyun, H. H. (2019). How to design and evaluate research in education (11th ed.). McGraw-Hill Education.
• French, A. W., & Miller, T. R. (1996). Logistic regression and its use in detecting differential item functioning in polytomous items. Journal of Educational Measurement, 33(3), 315–332. https://doi.org/10.1111/j.1745-3984.1996.tb00495.x
• Furner, J. M., & Berman, B. T. (2003). Math anxiety: Overcoming a major obstacle to the improvement of student math performance. Childhood Education, 79(3), 170-174. https://doi.org/10.1080/00094056.2003.10521196
• Ganley, C. M., & McGraw, A. L. (2016). The development and validation of a revised version of the math anxiety scale for young children. Frontiers in Psychology, 7, 1181. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2016.01181
• Gliner, J. A., Morgan, G. A., & Leech, N. L. (2017). Research methods in applied settings: An integrated approach to design and analysis (3rd ed.). Routledge.
• Goetz, T., Bieg, M., Lüdtke, O., Pekrun, R., & Hall, N. C. (2013). Do girls really experience more anxiety in mathematics? Psychological Science, 24(10), 2079–2087. https://doi.org/10.1177/0956797613486989
• Gray, C. D., & Kinnear, P. R. (2012). IBM SPSS statistics 19 made simple. Psychology Press.
• Hambleton, R. K., Merenda, P. F., & Spielberger, C. D. (2012). Adapting educational and psychological tests for cross-cultural assessment. Psychology Press.
• Hembree, R. (1990). The nature, effects, and relief of mathematics anxiety. Journal for Research in Mathematics Education, 21(1), 33-46. https://doi.org/10.2307/749455
• Hopko, D. R., Mahadevan, R., Bare, R. L., & Hunt, M. K. (2003). The Abbreviated Math Anxiety Scale (AMAS): Construction, validity, and reliability. Assessment, 10(2), 178–182. https://doi.org/10.1177/1073191103252351
• Hu, L. T., & Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 6(1), 1-55. https://doi.org/10.1080/10705519909540118
• Hughes, J. (2021). krippendorffsalpha: An R package for measuring agreement using Krippendorff’s Alpha coefficient. The R Journal, 13, 413-425. https://journal.r-project.org/archive/2021/RJ-2021-046/RJ-2021-046.pdf
• Iacobucci, D. (2010). Structural equations modeling: Fit indices, sample size, and advanced topics. Journal of Consumer Psychology, 20(1), 90-98. https://doi.org/10.1016/j.jcps.2009.09.003
• Işıksal, M., Curran, J. M., Koç, Y., & Askun, C. S. (2009). Mathematics anxiety and mathematical self-concept: Considerations in preparing elementary-school teachers. Social Behavior and Personality: An International Journal, 37(5), 631-644. https://doi.org/10.2224/sbp.2009.37.5.631
• International Test Commission. (2017). The ITC guidelines for translating and adapting tests (2nd ed.). https://www.intestcom.org/files/guideline_test_adaptation_2ed.pdf
• Jöreskog, K. G., & Sörbom, D. (1993). LISREL 8: Structural equation modeling with the SIMPLIS command language. Scientific Software International.
• Kazelskis, R. (1998). Some dimensions of mathematics anxiety: A factor analysis across instruments. Educational and Psychological Measurement, 58(4), 623-633. https://doi.org/10.1177/0013164498058004004
• Kline, R. B. (2015). Principles and practice of structural equation modeling (4th ed.). Guilford Press.
• Krippendorff, K. (2004). Measuring the reliability of qualitative text analysis data. Quality & Quantity, 38(6), 787-800. https://doi.org/10.1007/s11135-004-8107-7
• Kurbanoğlu, N. İ., & Takunyacı, M. (2012). Lise öğrencilerinin matematik dersine yönelik kaygı, tutum ve öz-yeterlik inançlarının cinsiyet, okul türü ve sınıf düzeyi açısından incelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 9(1), 110-129. https://arastirmax.com/en/publication/uluslararasi-insan-bilimleri-dergisi/9/1/lise-ogrencilerinin-matematik-dersine-yonelik-kaygi-tutum-oz-yeterlik-inanclarinin-cinsiyet-okul-turu-sinif-duzeyi-acisindan
• Mardia, K. V. (1970). Measures of multivariate skewness and kurtosis with applications. Biometrika, 57(3), 519-530. https://doi.org/10.1093/biomet/57.3.519
• McCullagh, O., Ryan, M., & Fitzmaurice, O. (2024). Mathematics anxiety in undergraduate business studies students. Teaching Mathematics and its Applications: An International Journal of the IMA, 43(2), 125-146. https://doi.org/10.1093/teamat/hrae001
• McKenna, J. S., & Nickols, S. Y. (1988). Planning for retirement security: What helps or hinders women in the middle years? Home Economics Research Journal, 17(2), 153–164. https://doi.org/10.1177/1077727X880170020
• Metje, N., Frank, H. L., & Croft, P. (2007). Can’t do maths—Understanding students’ maths anxiety. Teaching Mathematics and Its Applications, 26(2), 79-88. https://doi.org/10.1093/teamat/hrl023
• Muthén, L. K., & Muthén, B. O. (1998-2017). Mplus user’s guide (8th ed.). Muthén & Muthén.
• Mutlu, Y., & Söylemez, İ. (2018). İlkokul 3. ve 4. sınıf çocukları için matematik kaygı ölçeği; güvenirlik ve geçerlik çalışması. EKEV Akademi Dergisi, 22(73), 429-440. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2554587
• Núñez-Peña, M. I., & Bono, R. (2019). Academic anxieties: Which type contributes the most to low achievement in methodological courses? Educational Psychology, 39(6), 797–814. https://doi.org/10.1080/01443410.2019.1582756
• Núñez-Peña, M. I., & Guilera, G. (2023). Development and validation of the Brief Math Anxiety Scale (BMAS) in university students. Psicothema, 35(4), 406-413. https://doi.org/10.7334/psicothema2022.434
• Núñez-Peña, M. I., Suárez-Pellicioni, M., Guilera, G., & Mercadé-Carranza, C. (2013). A Spanish version of the short Mathematics Anxiety Rating Scale (sMARS). Learning and Individual Differences, 24, 204–210. https://doi.org/10.1016/j.lindif.2012.12.009
• Özgen, K., & Bindak, R. (2008). Matematik okuryazarlığı öz-yeterlik ölçeğinin geliştirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16(2), 517-528. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kefdergi/issue/49100/626538
• Öztop, F., & Toptaş, V. (2019). İlkokul öğrenci velilerinin matematik kaygı düzeyleri üzerine bir değerlendirme. İlköğretim Online, 18(3), 1043-1068. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2019.609714
• Peker, M. (2006). Matematik öğretmeye yönelik kaygı ölçeğinin geliştirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 6(2), 73-92. https://tr-scales.arabpsychology.com/matematik-ogretmeye-yonelik-kaygi-olcegi/
• Pena, D. E. (2007). Lost in translation: Methodological considerations in cross-cultural research. Child Development, 78(4), 1255-1264. https://doi.org/10.1111/j.1467-8624.2007.01064.x
• Pituch, K. A., & Stevens, J. P. (2016). Applied multivariate statistics for the social sciences: Analysis with SAS and IBM’s SPSS (6th ed.). Routledge.
• Quintero, M., Hasty, L., Li, T., Song, S., & Wang, Z. (2022). A multi-dimensional examination of math anxiety and engagement on math achievement. British Journal of Educational Psychology, 92, 955-973. https://doi.org/10.1111/bjep.12482
• Ramirez, G., Gunderson, E. A., Levine, S. C., & Beilock, S. L. (2013). Math anxiety, working memory, and math achievement in early elementary school. Journal of Cognition and Development, 14(2), 187-202. https://doi.org/10.1080/15248372.2012.664593
• Resnick, J. H., Viehe, J., & Segal, S. (1982). Is math anxiety a local phenomenon? A study of prevalence and dimensionality. Journal of Counseling Psychology, 29(1), 39-47. https://doi.org/10.1037/0022-0167.29.1.39
• Richardson, F. C., & Suinn, R. M. (1972). The Mathematics Anxiety Rating Scale: Psychometric data. Journal of Counseling Psychology, 19(6), 551–554. https://doi.org/10.1037/h0033456
• Rounds, J. B., & Hendel, D. D. (1980). Measurement and dimensionality of mathematics anxiety. Journal of Counseling Psychology, 27(2), 138-149. https://doi.org/10.1037/0022-0167.27.2.138
• Satake, E., & Amato, P. P. (1995). Mathematics anxiety and achievement among Japanese elementary school students. Educational and Psychological Measurement, 55(6), 1000-1007. https://doi.org/10.1177/0013164495055006008
• Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H., & Müller, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research Online, 8(2), 23-74. https://psycnet.apa.org/record/2003-08119-003
• Sırmacı, N. (2007). Üniversite öğrencilerinin matematiğe karşı kaygı ve tutumlarının incelenmesi: Erzurum örneklemi. Eğitim ve Bilim, 32(145), 53-70. https://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/815
• Sireci, S. G., & Rios, J. A. (2013). Decisions that make a difference in detecting differential item functioning. Educational Research and Evaluation, 19(2-3), 170-187. https://doi.org/10.1080/13803611.2013.767621
• Suinn, R. M. (1988). Mathematics Anxiety Rating Scale-E (MARS-E). RMBSI, Inc.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6th ed.). Pearson Education.
• Thorndike, R. M., & Thorndike-Christ, T. (2010). Measurement and evaluation in psychology and education (8th ed.). Pearson Education.
• Tomasetto, C., Morsanyi, K., Guardabassi, V., & O’Connor, P. A. (2020). Math anxiety interferes with learning novel mathematics contents in early elementary school. Journal of Educational Psychology, 113(2), 315–329. https://doi.org/10.1037/edu0000602
• Üldaş, İ. (2005). Öğretmen ve öğretmen adaylarına yönelik Matematik Kaygı Ölçeği (MKÖ-Ö)`nin geliştirilmesi ve matematik kaygısına ilişkin bir değerlendirme [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi].
• Yıldırım, K., & Gürbüz, R. (2017). Öğretmenlere yönelik matematik kaygı ölçeği (ö-mkö) geliştirme çalışması. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 13(3), 392-410. https://doi.org/10.17244/eku.331901
• Zhang, J., Zhao, N., & Kong, Q. P. (2019). The relationship between math anxiety and math performance: A meta-analytic investigation. Frontiers in Psychology, 10, 1613. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2019.01613