SENSORY PERCEPTION AND DEFINITION OF SCULPTURAL PLASTIC

Year 2025, Volume: 9 Issue: 2, 112 - 127, 20.07.2025

Muhammet Hanifi Zengin , İlhan Kaya

Abstract

Throughout the historical process, art has arisen from the need to express the inner world, emotions, thoughts and experiences of human beings and has continued its physical existence by serving this purpose. Elements such as form, surface and mass in the physical world that humans perceive through their senses create a sense of aesthetic and cognitive enjoyment when they are organized in a certain order rather than a random accumulation. This situation is directly related to how objects perceived especially in an aesthetic context are organized, that is, their formal composition. The placement of form, surface and masses according to a certain order also expresses a physical arrangement and a mental harmony. This order evokes a sense of “beauty” or “harmony” in the human mind. Different branches of art such as sculpture, painting, music and literature are among the basic forms of expression that reflect various dimensions of the human spirit and allow the individual to express his inner reality.Among these disciplines, the art of sculpture has a unique position thanks to its power to bring together material and immaterial fields. The three-dimensional structure of sculpture and its direct effect on space transform sculpture into a powerful language of expression that can establish an emotional and intellectual bond with the audience with its power as an aesthetic object. Sculpture is considered as an aesthetic object that can be observed with the eye and a three-dimensional artistic field that can be sensed, meaning is attributed and internal ties can be established. In this research, the role of plastic elements in figurative sculpture in creating emotional expression was investigated. The plastic language of sculpture, its role as a carrier and transmitter of emotion, has revealed the expressive aspect of art in different forms in different periods in the historical process. In this framework, the figurative works of Michelengelo from the Renaissance period and Bernini, one of the influential names of Baroque art, were evaluated; in particular, how the elements of emotion, dramatism and movement were reflected were examined. The development of the sensory expression of the Baroque period on modern art, the sensory expression of plastic in the works of Rodin, one of the pioneers of modern sculpture, is analyzed. The works of Barlach, one of the important representatives of German Expressionism, are analyzed for their different approaches to the transfer of emotion and thought in sculpture. When the data obtained are examined, it is understood that sculpture is an aesthetic object, an expression tool that bears the traces of the artist's inner world, communicates with the audience through plastic language and embodies sensuality. Elements such as the formal characteristics of the sculpture, the texture of the material used, the way the surface is processed and the body language of the figure have been observed to produce an aesthetic perception and different emotions in the audience.

Keywords

Sculpture , Sense , Sculptural plastic , Renaissance , Baroque , Aesthetics

FİGÜRATİF HEYKEL PLASTİĞİNİN DUYUSAL ALGILARI VE TANIMI

Abstract

Sanat, tarihsel süreç boyunca insanın iç dünyasını, duygularını, düşüncelerini ve yaşantılarını ifade etme ihtiyacından doğmuş ve bu amaca hizmet ederek fiziksel olarak varlığını sürdürmüştür. İnsanın duyular yoluyla algıladığı fiziksel dünyadaki biçim, yüzey ve kütle gibi öğeler, rastlantısal bir yığılmadan çok, belli bir düzende organize edildiğinde estetik ve bilişsel düzeyde bir hoşlanma duygusu yaratmaktadır. Bu durum özellikle estetik bağlamda algılanan nesnelerin nasıl düzenlendiğiyle, yani biçimsel kompozisyonuyla doğrudan ilişkilidir. Biçim, yüzey ve kütlelerin belli bir düzene göre yerleştirilmesi, fiziksel bir düzenlemeyi ve zihinsel bir armoniyi de ifade etmektedir. Bu düzen, insan zihninde “güzellik” ya da “uyum” duygusu uyandırmaktadır. Heykel, resim, müzik ve edebiyat gibi farklı sanat dalları, insan ruhunun çeşitli boyutlarını yansıtan ve bireyin içsel gerçekliğini dışa vurmasına olanak tanıyan temel ifade biçimleri arasında yer almaktadır. Bu disiplinler içerisinde heykel sanatı, maddi ve manevi alanları bir araya getirme gücü sayesinde kendine özgü bir konumda bulunmaktadır. Heykelin sahip olduğu üç boyutlu yapı ve mekâna olan doğrudan etkisi, heykeli estetik nesne olma gücü ile, izleyiciyle duygusal ve düşünsel bağ kurabilen güçlü anlatım diline dönüştürmektedir. Heykel, gözle izlenebilen estetik nesne ve duyumsanabilen, anlam yüklenen ve içsel bağlar kurulabilen üç boyutlu sanatsal alan olarak değerlendirilmektedir. Bu araştırmada, figüratif heykeldeki plastik unsurların duygusal ifade oluşturmadaki rolü araştırılmıştır. Heykelin plastik dili, duyguyu taşıyıcı ve aktarımcı rolü, tarihsel süreç içerisinde farklı dönemlerde farklı biçimlerde sanatın ifadesel yönünü ortaya koymuştur. Bu çerçevede, Rönesans döneminden Michelengelo, Barok sanatın etkili isimlerinden Bernini’nin figüratif eserleri üzerinden değerlendirme yapılmış; özellikle duygu, dramatizm ve hareket öğelerinin nasıl yansıtıldığı incelenmiştir. Barok döneminin duyusal anlatımının modern sanat üzerindeki gelişimi, modern heykel sanatının öncülerinden Rodin eserlerinde, plastiğin duyusal ifadesi incelenmiştir. Alman Ekspresyonizminin önemli temsilcilerinden Barlach’ın eserleri heykelin duygu ve düşünce aktarımındaki farklı yaklaşımları analiz edilmiştir. Elde edilen veriler incelendiğinde, heykelin estetik nesne, olduğu, sanatçının içsel dünyasının izlerini taşıyan, plastik dil ile, izleyiciyle iletişim kurabilen ve duyusallığı somutlaştıran ifade aracı olduğu anlaşılmaktadır. Heykelin biçimsel özellikleri, kullanılan malzemenin dokusu, yüzeyin işleniş biçimi ve figürün beden dili gibi unsurlar, izleyicide estetik bir algı ve farklı duygular ürettiği görülmüştür.

Keywords

Heykel , Duyu , Heykel plastiği , Rönesans , Barok , Estetik

References

• Barlach, E. (1919). Örtülü Dilenci Kadın, Ahşap, [Heykel], htts://sinemadatarih.blogspot.com/2018/04/dsavurumculuk-ekspresyonizm-veya.html
• Bastaban, Ü. & Sarıhan, S.& Yalçi, A. (2023). Yapay zekâ ile inanç tasvirleri: semiyotik ve içerik analizi. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 25(1), 267-299. doi: 10.33415/daad.1591801
• Bernini, (1619). Damned Soul, Mermer, [Heykel]. https://www.museodelprado.es/en/whats-on/exhibition/berninis-souls-art-in-rome-for-the-spanish-court/586e263b-134e-4591-b9d4-66f0dbceb907
• Bernini, (1621-1622). Proserpina Kaçırılışı, Mermer, [Heykel]. https://tr.wikipedia.org/wiki/Persephone%27un_Ka%C3%A7%C4%B1r%C4%B1lmas%C4%B1
• Bernini, (1622-1625). Apollo ve Daphne, Mermer, [Heykel]. https://tr.wikipedia.org/wiki/Apollon_ve_Dafni_(Bernini)
• Bernini, 1647-1652). Azize Teresa’nın Vecdi, Mermer, [Heykel], https://www.loveinartsz.com/azize-teresanin-vecdi/
• Bulat, M. (2010). Modern heykelin doğuşu. Sanat Dergisi, 11, 83-89. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunigsfd/issue/2599/33431
• Bulat, M., & Bulat, S. (2023). Üç boyutlu sanat. Uluslararası Gelişim Akademi Dergisi, 1(2), 11-27. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ugad/issue/84741/1490083
• Cluzeau, F. (2013). Platon’un ruh kuramı’nda pathos. Cedrus, 1,65-87, doi.org/10.13113/CEDRUS/20131677 Corsini, M. (23 Mayıs 2019). Her şeyin arasında. https://melbourneartclass.com/the-in-between-of-things/
• Daşkesen, H. (2022). Işığın kaynak olarak kullanıldığı James Turrell ve Dan Flavın’ın yapıtlarında form arayışı. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, (133), 88-111 ISSN: 2148-2489, doi http://dx.doi.org/10.29228/ASOS.63987
• Ensarioğlu, A. S. (2020). Bernini’nin “Apollo ve Daphne” heykeli. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 3, 460-478, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1032344
• Gombrıch, E. H, (2009). Sanatın öyküsü. İstanbul: Remzi.
• Gurney, T. (2020). Dev Lorenzo Bernini. https://www.thehistoryofart.org/gian-lorenzo- bernini/damned-soul/
• Huntürk, U. (2011). Heykel ve sanat kuramları. İstanbul: Kitabevi.
• Koyunoğlu, E. (2023). Üç modern heykeltıraş, üç yorum; Rodin, Boccioni ve Giacometti’nin yürüyen adamları. Sanat Tarihi Dergisi, 32(2), 741-759. https://doi.org/10.29135/std.1298364
• Michelangelo, (1498-1500). Pietà, [Heykel]. https://en.wikipedia.org/wiki/Piet%C3%A0_(Michelangelo)
• Öndin, N. (2018). Barok resim ve heykel sanatı. İstanbul: Hayalperest.
• Özdemir, O.Y. (2022). Bir garip vecd: Bernini’nin Azize Teresa’sı. https://www.unlimitedrag.com/post/ters-perspektif-bir-garip-vecd-bernini-nin-azize-teresa-si
• Öztürk, A. (2022). Sanatsal algıda duyuşsal ve düşünsel etki, Premium e-Journal of Social Sciences 6 (25), 587-592 , https://doi.org/10.37242/pejoss.4278
• Petrov, G. (1979). Olaylar içinde büyük sanatçılar ve üstün yapıtları. Çev.Aytuna, A.A., İnkılap.
• Rodin, (1880-1890). Cehennemin Kapıları, Bronz, [Heykel], .https://tr.m.wikipedia.org/wiki/Dosya:Le_penseur_de_la_Porte_de_lEnfer_%28mus%C3%A9e_Rodin%29_%284528252054%29.jpg
• Rodin, (1896-1897). İçsel Ses, Bronz, [Heykel]. https://www.metmuseum.org/fr/art/collection/search/191803 Sabahat, N. S. (2023). Barok heykelde hareket ve figürlerdeki ifadenin “persapone’nin kaçırılışı” örneği üzerinden değerlendirilmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 144,160-170 ISSN: 2148-2489, http://dx.doi.org/10.29228/ASOS.71232
• Seçer, Ç. (2021). Barok Heykelinde Biçem ve Gian Lorenzo Bernini/Style and Gian Lorenzo Bernini in Baroque Sculpture. https://www.academia.edu/62608473/Barok_Heykelinde_Bi%C3%A7em_ve_Gian_Lorenzo_Bernini_Style_and_Gian_Lorenzo_Bernini_in_Baroque_Sculpture
• Soysal, M. (2022). Antik Yunan ve Rönesans’ın tarihsel sürecinde heykel sanatında çıplaklık. Kültür araştırmaları dergisi, 15, 203-217, DOI 10.46250/kulturder.1192240
• Uz, N. (2017). Edebiyattan heykele: sanat dalları arası etkileşim örneği olarak cehennem kapısı. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(55), 29-43, https://asosjournal.com/index.jsp?mod=makale_tr_ozet&makale_id=34939&link=bookcites
• Yağmur, Ö. (2018). Heykeli sinestetik düşünmek. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 8(3), 677-683. https://dergipark.org.tr/tr/pub/odusobiad/issue/40617/434572
• Yılmaz, O. (2014). August Rodin’in “Düşünen Adam” heykeli üzerine bir değerlendirme. Erciyes Sanat (2), 48-58. https://dergipark.org.tr/tr/pub/erciyessanat/issue/5875/77748
• Zengin, R. (2023). Ahşap malzemenin 21.yüzyıl figüratif heykel anlayışı üzerindeki etkisi. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, (10508987’ nolu). Yüksek Lisans Tezi. Ulusal Tez Merkezi.