DISASTER AWARENESS IN DIGITAL LEARNING ENVİRONMENTS: THE SEISMIC MIRROR EXAMPLE

Year 2025, Volume: 9 Issue: 3, 377 - 394, 17.10.2025

Tarık Olpak , Cevdet Uysal

Abstract

Since Turkey is located in a tectonically active region in terms of natural disasters, earthquakes are an inevitable part of geographical reality. Digital education methods stand out as an important tool in developing disaster awareness and providing effective education to students. In this context, it was aimed to increase the students' earthquake knowledge level through an information screen designed in a mirror style and to ensure that they learn effectively and permanently. For this purpose, the Seismic Mirror developed was exhibited in the main corridor of the school for 1 month. A single-group experimental model was preferred in the study. The Earthquake Knowledge Level Scale developed by Genç and Sözen (2016) was used in the data collection process. Before the application, the Earthquake Knowledge Level Scale was applied to 82 participants in the study group as a pretest and after the application as a post test. Afterwards, the opinions of 32 students who volunteered and were randomly selected among the students participating in the study about the Seismic Mirror were obtained. The collected data were analysed with SPSS software. The responses obtained as a result of the interview were analysed with the content analysis technique. It was revealed that there was a statistically significant difference between the pretest and post test scores obtained in the study. It was concluded that the Seismic Mirror material increased the earthquake knowledge levels of high school students positively and significantly in the first month it was exhibited. As a result, the Seismic Mirror project can be evaluated as an innovative approach in the field of earthquake education, in line with the current findings in the literature. It is thought that the developed material will make a significant contribution to the literature in this field and may shed light on similar research to be conducted in the future.

Keywords

Natural Disaster , Earthquake , Earthquake Information Level , Earthquake Information , Mirror.

DİJİTAL ÖĞRENME ORTAMLARINDA AFET BİLİNCİ: SİSMİK AYNA ÖRNEĞİ

Abstract

Doğal afetler bakımından Türkiye, tektonik açıdan aktif bir bölgede yer aldığı için depremler, coğrafi gerçekliğin kaçınılmaz bir parçasıdır. Dijital eğitim yöntemleri, afet bilincini geliştirmede ve öğrencilere etkili bir şekilde eğitim vermede önemli bir araç olarak öne çıkar. Bu bağlamda, öğrencilerin ayna tarzında dizayn edilmiş bir bilgilendirme ekranı aracılığıyla deprem bilgi düzeyini artırarak etkili ve kalıcı öğrenmelerinin sağlanması amaçlanmıştır. Bu amaçla geliştirilen Sismik Ayna okulun ana koridorunda 1 ay süreyle sergilenmiştir. Araştırmada tek gruplu deneysel model tercih edilmiştir. Veri toplama sürecinde Genç ve Sözen (2016) tarafından geliştirilen Deprem Bilgi Düzeyi Ölçeği kullanılmıştır. Uygulama öncesinde çalışma grubundaki 82 katılımcıya, Deprem Bilgi Düzeyi Ölçeği öntest şeklinde, uygulama sonrasında sontest şeklinde uygulanmıştır. Sonrasında çalışmaya katılan öğrenciler arasında gönüllü olan ve rastgele seçilen 32 öğrencinin Sismik Aynası hakkındaki görüşleri alınmıştır. Toplanan veriler SPSS yazılımı ile analiz edilmiştir. Görüşme sonucunda elde edilen yanıtlar ise içerik analizi tekniğiyle çözümlenmiştir. Çalışmada elde edilen öntest sontest puanları arasında istatistiki olarak anlamlı düzeyde bir fark bulunduğu ortaya çıkmıştır. Sismik Ayna materyali sergilendiği 1 ayda, lise öğrencilerinin deprem bilgi düzeylerini pozitif olarak anlamlı düzeyde artırdığı sonucuna ulaşılmıştır. Sonuç olarak Sismik Ayna projesi, literatürdeki mevcut bulgularla uyumlu bir şekilde deprem eğitimi alanında yenilikçi bir yaklaşım olarak değerlendirilebilir. Geliştirilen materyalin bu alandaki literatüre önemli katkıda bulunacağı, ileride yapılacak benzer araştırmalara ışık tutabileceği düşünülmektedir.

Keywords

Doğal Afet , Deprem , Deprem Bilgi Düzeyi , Deprem Bilgilendirme , Ayna.

Ethical Statement

Bu çalışmanın, özgün bir çalışma olduğunu; çalışmanın hazırlık, veri toplama, analiz ve bilgilerin sunumu olmak üzere tüm aşamalarından bilimsel etik ilke ve kurallarına uygun davrandığımı; bu çalışma kapsamında elde edilmeyen tüm veri ve bilgiler için kaynak gösterdiğimi ve bu kaynaklara kaynakçada yer verdiğimi; kullanılan verilerde herhangi bir değişiklik yapmadığımı, çalışmanın Committee on Publication Ethics (COPE)' in tüm şartlarını ve koşullarını kabul ederek etik görev ve sorumluluklara riayet ettiğimi beyan ederim. Herhangi bir zamanda, çalışmayla ilgili yaptığım bu beyana aykırı bir durumun saptanması durumunda, ortaya çıkacak tüm ahlaki ve hukuki sonuçlara razı olduğumu bildiririm.

References

• Akkaya, A. (2023). Sürdürülebilir Kentleşme Modellerinin Üretilmesinde Dirençli Kent İnşaası.(Tez No. 838688) [Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Arslan, R. (2020). 1943 Ladik Depremi. Journal of Humanities and Tourism Research, 10(1), 143-160.
• Avcı, K. (2019). Afet eğitimi ve afet eğitiminde kullanılan teknolojilere ilişkin afet eğiticisi, öğretmen ve öğrenci görüşleri (Bursa afet eğitim ve simülasyon merkezi örneği). (Tez No. 587572) [Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Avdan, U. (2011). Yerel sismik ağ ve mikrobölgeleme verilerine dayalı afet (deprem) bilgi sistemi için bir veri tabanı analiz ve tasarımı (Eskişehir ili örneğinde). (Tez No. 297024) [Doktora tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Bahçıvan, S. (2024). Afet Yönetiminde Sosyal Medya, İnsansız Hava Araçları (Drone) ve Diğer Teknolojik Araçların Rolü. Strategic Public Management Journal, 10(17), 175-193.
• Bilginoğlu, E. (2024). Afet yönetiminde liderliğin stratejik rolü. Memleket Siyaset Yönetim, 19(43), 599-636.
• Bolatlı, Z. (2018). Mobil uygulama ile desteklenmiş ters-yüz öğretim ortamı kullanan öğrencilerin akademik başarılarının ve işbirlikli öğrenmeye yönelik görüşlerin incelenmesi. (Tez No. 534559) [Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Bozkurt, A. (2016). Bağlantıcı kitlesel açık çevrimiçi derslerde etkileşim örüntüleri ve öğreten-öğrenen rollerinin belirlenmesi. (Tez No. 432498) [Doktora tezi, Anadolu Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Budak, D., & Kandil, N. (2023). Üniversite Öğrencilerinin Deprem Bilgi Düzeyleri ve Sürdürülebilir Deprem Farkındalık Düzeylerinin Araştırılması: Spor Bilimleri Örneği. Sportive, 6(2), 29-40.
• Büyüköztürk, Ş. (2018). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem Atıf İndeksi, 001-214.
• Cansız, S. (2022). Türkiye’de Kullanılan Deprem Yönetmeliklerinin Özellikleri ve Deprem Hesabının Değişimi. International Journal of Engineering Research and Development, 14(1), 58-71.
• Cendek, M. E. (2015). Öğrencilerde harita okuryazarlığının geliştirilmesine ilişkin sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşleri. (Tez No. 412401) [Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Ceylan, S. (2014). Ortaokul fen bilimleri dersindeki asitler ve bazlar konusunda fen, teknoloji, mühendislik ve matematik (FeTeMM) yaklaşımı ile öğretim tasarımı hazırlanmasına yönelik bir çalışma. (Tez No. 372224) [Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Çavuş, R., & Balçın, M. D. (2020). Deprem eğitim merkezi gezisinin ortaokul öğrencilerinin depreme yönelik tutumlarına etkisinin incelenmesi. Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(2), 55-72.
• Çoşkun, A. (2024). Cumhurbaşkanlığı Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’nın Eğitim Programlarına Entegrasyonu Üzerine Bir Deneme. BABUR Research, 3(1), 1-40.
• Dalmaz, M. (2024). Sosyal hizmet kapsamında afet okuryazarlığının önemi. R&S-Research Studies Anatolia Journal, 7(4), 446-464.
• Değirmençay, Ş. A., & Cin, M. (2016). Türkiye’deki deprem eğitimi araştırmaları: betimsel içerik analizi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 301-314.
• Demir, B. (2011). Eğitim yazılımlarında ön örgütleyicilerin öğrenme stillerine göre akademik başarıya etkisi. (Tez No. 287044) [Yüksek Lisans Tezi, Ahi Evran Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Doğru, N. (2023). Afetlerde aile ve toplumun eğitimdeki rolleri. Afetlerde Eğitim ve Yönetimi, 91.
• Duruel, M. (2023). Afetlerde göçmen olmak: 6 Şubat depremi Hatay örneği. Mukaddime, 14(2), 227-255.
• Eren, Z. (2020). Toplum 5.0 ve dijital dünyada toplumsal dönüşüm ve eğitim 5.0. İstanbul Gelişim Üniversitesi Yayınları, 74, 169-226.
• Genç, M., & Sözen, E. (2022). Deprem bilgi düzeyi ölçeği: geliştirilmesi, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(3), 2745-2781.
• Gül, E. (2016). Ergenlerde sosyal görünüş kaygısı ve sosyal karşılaştırmanın fonksiyonel olmayan tutum ve bilişsel çarpıtmalarla ilişkisi. (Tez No. 441626) [Yüksek Lisans Tezi, Üsküdar Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Güner, Y. (2022). Afetlerde insani yardım yönetişimi üzerine bir model önerisi. (Tez No. 770235) [Doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Güney, B. (2019). Farklı öğrenme stillerine ve zekâ alanlarına sahip öğrencilerin öğretmen profili tercihlerinin belirlenmesi. (Tez No. 582196) [Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• İçme, T., & Büyük, U. (2023). Türkiye’de deprem eğitimi: Fen bilimleri ders kitaplarının deprem eğitimine yönelik analizi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(3), 944-958.
• Khairalla, M. E. M. (2020). Afet riskinin azaltılmasında kullanılan bir araç olarak kamu değeri. (Tez No. 643515) [Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Kılıç, B. C. (2019). Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler ders kitaplarındaki doğal afetler konusunun sarmal sistem yönünden değerlendirilmesi. (Tez No. 584213) [Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Kocalan, F. (2019). Doğal afetlerde arama ve kurtarma çalışmalarının afet özelliğine göre belirlenmesi. (Tez No. 599258) [Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Olpak, T. (2023). Bilim ve sanat merkezlerinde görevli öğretmenlerin dijital yeterliliklerinin incelenmesi. (Tez No. 827377) [Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Öktelik, B. (2022). Bilgi güvenliği farkındalığının geliştirilmesinde görev temelli çevrimiçi öğrenme ortamının etkililiği. (Tez No. 751942) [Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Özkorkmaz, H., Türk, M. M., Taşyürek, K., Taşyürek, M., Baran, S., & Güler, T. (2023). 7. Sınıf öğrencilerinin deprem hakkındaki farkındalıklarının incelenmesi. International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR), 10(96), 1346-1362.
• Rashid, E. (2018). Raspberry Pi ile gerçek zamanlı yüz tanıma ve kontrol sistemi. (Tez No. 517133) [Doktora tezi, Selçuk Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Şahin, Ş. (2019). Türkiye’de afet yönetimi ve 2023 hedefleri. Türk Deprem Araştırma Dergisi, 1(2), 180-196.
• Tekin, E. (2000). Karşılaştırmalı tek-denekli araştırma modelleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 2(04).
• Telli, S. G., & Altun, D. (2023). Türkiye'de deprem sonrası çevrimiçi öğrenmenin vazgeçilmezliği. Üniversite Araştırmaları Dergisi / Journal of University Research, 6(2), 125-136.
• Toker, H. (2016). Doğal afetler, iletişim ve medya. Bütünleşik Afet Yönetimi, 249-278.
• Toker, A. (2022). Sosyal bilimlerde nitel veri analizi için bir kılavuz. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (51), 319-345.
• Tunalı, S. B., Gözü, Ö., & Özen, G. (2016). Nitel ve nicel araştırma yöntemlerinin bir arada kullanılması “Karma araştırma yöntemi”. Kurgu, 24(2), 106-112.
• Utkugün, C. (2021). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı dersi uygulamaları ve geri bildirimler hakkında görüş ve deneyimleri. Araştırma ve Deneyim Dergisi, 6(2), 76-93.
• Ülker, V. (2023). Afetlerde sanal gerçekliğin stres yönetimi üzerine etkisi / Effects of virtual reality on stress management of disasters (Tez No. 686487) [Doktora tezi, Bezmialem Vakıf Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Varol, A. (2019). Afet yönetimi, afet eğitimi ve afet farkındalığı: Amerika örneği. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 29(1), 193-204.
• Yaylacı, C. T. (2015). Türkiyedeki afet ve acil durum yönetimi uygulamaları, bir alan araştırması (Tez No. 391376) [Yüksek lisans tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.