INTRODUCTION TO THE WORLD OF LITERATURE: FROM THE PEN OF MUHAMMED B. ŞÂHKULU A YÛSUF AND ZELÎHÂ FOUND FROM THE OLD ANATOLIAN TURKISH PERIOD

Year 2025, Volume: 9 Issue: 3, 119 - 127, 17.10.2025

Saniye Dere

Abstract

This artifact which we found to contain the language characteristics of the Old Anatolian Turkish period is a historical document that conveys the characteristics of the period in which it was written. Because every artifact that can be identified is important in terms of shedding light on our literary history. many heirloom artifacts It has preserved its existence from past to present but has not come to light. Artifacts like these reflect the lifestyle, artistic approach and social environment of our ancestors. that's why they are indispensable. These works, which are waiting on the shelves as cultural heritage, They allow us to make inferences about social life. Individual artifacts contain the author's signature. this means they are products with unique literary touches. This work is a unique work and is based on the story of Yûsuf and Zelîhâ, which was found to be written by Muhammed b. Şâhkulu and it has been prepared for its presentation to the world of literature.There is this text on the first page of this book; “bu Yûsuf (a.s) kitabıdır” and here it is said that the author of the work is Muhammed b. Şâhkulu. This handwritten book is located Mazhar Hacıpaşaoğlu's personal library in Kayseri. And there is only one. not copied. Archaic elements are used in the language of the book so the conclusion reached based on this attitude is that the book was written at the end of the 14th century and the beginning of the 15th century. The aim of our article is to explain why these independent works that reflect the traces of literary history are important and in this context to convey the internal and external characteristics of the manuscript in which the copy of Yûsuf and Zelîhâ is located. At the same time we will focus on necessity of studies on the discovery of literary words

Keywords

Muhammed b. Şâhkulu , Yûsuf and Zelîhâ , İndependent Work , Old Anatolian Turkish , Presentation

EDEBİYAT DÜNYASINA TAKDİM: MUHAMMED B. ŞÂHKULU KALEMİNDEN ÇIKAN ESKİ ANADOLU TÜRKÇESİ DÖNEMİNE AİT BİR YÛSUF İLE ZELÎHÂ NÜSHASI

Abstract

Eski Anadolu Türkçesi dönemi dil husûsiyetlerini ihtivâ ettiğini tespit ettiğimiz bu eser, kaleme alındığı dönemin özelliklerini aktaran tarihî bir belge niteliğindedir. Zîrâ tespit edilebilen her eser, edebiyat tarihimize ışık tutması bakımından ayrı bir ehemmiyete sahiptir. Geçmişten günümüze kadar varlığını koruyabilmiş; fakat gün yüzüne çıkmamış pek çok ata yadigârı eser, atalarımızın yaşam biçimlerini, sanat anlayışlarını, sosyal çevrelerini aktarması açısından elzemdir. Birer kültürel miras olarak raflarda bekleyen bu eserler, toplumsal yaşam hakkında çıkarım yapmamıza imkân vermektedir. Müstakil eserler, yazarın imzasını taşıyan, kendine has edebî dokunuşları olan ürünlerdir. Bu çalışma, müstakil eser hüviyetinde olup, Muhammed b. Şâhkulu'nun kaleminden çıktığı tespit edilen Yûsuf ile Zelîhâ hikâyesinin edebiyat dünyasına takdimi doğrultusunda hazırlanmıştır. Söz konusu kitabın ilk sayfasında “bu Yûsuf (a.s) kitabıdır” yazmakta ve eserin müellifinin Muhammed b. Şâhkulu olduğu belirtilmektedir. El yazması olan bu eser, Kayseri’de Mazhar Hacıpaşaoğlu'nun şahsi kütüphanesinde yer alan yegâne nüshadır. Kullanılan dildeki arkaik unsurlardan yola çıkarak eserin 14. yüzyılın sonu 15. yüzyılın başlarında kaleme alındığı düşünülmektedir. Makalemizin amacı edebiyat tarihinin izlerini yansıtan bu müstakil eserlerin neden önemli olduğunu izâh etmek ve bu bağlamda elimizdeki Yûsuf ile Zelîhâ nüshasının yer aldığı yazma eserin iç ve dış husûsiyetlerini aktarmaktır. Aynı zamanda edebî eserlerin keşfedilmesi yolundaki çalışmaların gerekliliği üzerinde durulacaktır.

Keywords

Muhammed b. Şâhkulu , Yûsuf ile Zelîhâ , Müstakil Eser , Eski Anadolu Türkçesi , Takdim

References

• Altuntaş, H. & Şahin, M. (2006). Kur’an-ı Kerim Meâli. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Dere, S. R. (2024). Muhammed b. Şâhkulu Yûsuf u Zelihâ (İnceleme-Metin-Sözlük-Tıpkıbasım) [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi.
• Deniz, R. (1998). Haliloğlu Ali'nin Yûsuf ve Zelihâ Kıssası [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Fırat Üniversitesi.
• Dolu, H. (1951). Menşe’inden Beri Yusuf Hikayesi ve Türk Edebiyatındaki Versiyonlar [Yayımlanmamış Doktora tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Karahan, L. (1985). Erzurumlu Mustafa Darîr Kıssa-i Yûsuf (Yûsuf u Züleyhâ) [Yayımlanmış Doktora Tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Muhammed b. Şâhkulu, Yûsuf u Zelihâ, El Yazma Eser, Nermin Hacıpaşaoğlu Özel Ev Kütüphanesi, Bünyan/Kayseri.