Okul İklimini İnsan Haklarına Duyarlılık Boyutunda Sorgulama: Liseler Üzerine Bir Araştırma

Year 2014, Volume: 4 Issue: 1, 1 - 16, 01.03.2014

Yasemin Karaman Kepenekci K. Funda Nayır

Abstract

Öğrencinin eğitim gördüğü okulun iklimi, insan haklarına duyarlılığının gelişmesinde, oldukça önem taşımaktadır. Bu nedenle okul ikliminin insan hakları ile ilgili değerlere saygı duyulan bir hale getirilmesi gerekir. Bu araştırmanın amacı, lise öğretmenlerinin “öğretmen-öğretmen”, “öğretmenyönetici”, “öğretmen-öğrenci”, “öğretmen-diğer çalışanlar” ve “öğretmen-veli” ilişkileri boyutlarında görev yaptıkları okulun ikliminin insan haklarına duyarlılığına ilişkin görüşlerini ortaya koymaktır. Araştırmanın çalışma grubunu 2012-2013 Eğitim-Öğretim Yılı’nda Ankara İli merkezindeki liselerde görev yapan ve araştırmaya katılmaya gönüllü 10 lise öğretmeni oluşturmuştur. Araştırmada nitel araştırma yöntemi benimsenmiş ve veriler odak grup görüşmesi yoluyla toplanmıştır. Öğretmenlerin görüşleri “görüşlerin özgürce ifade edilmesi/edilmemesi”, “karşı tarafın görüşlerine değer verilmesi/verilmemesi” değerlendirilmiştir. Araştırmada öğretmenlerin “görüşlerin özgürce ifade edilmesi” ve “karşı tarafın görüşlerine değer verilmesi” boyutlarında okullarda büyük ölçüde insan haklarına dayalı bir okul iklimi olduğunu düşündüğü; ancak öğretmenlerin hem meslektaşları hem de yöneticileri tarafından dolaylı bir ayrımcılığa uğradığı ortaya çıkmıştır

Keywords

okul iklimi, insan hakları eğitimi, öğretmen

References

• Akıllıoğlu, T. (1995). İnsan Hakları, Kavram, Kaynaklar ve Koruma Sistemleri. Ankara: A.Ü.S.B.F. İnsan Hakları Merkezi Yayınları.
• Bassey, S. W., Arop, F. O., Akpama, E. G. ve Ayang, E. E. (2012). School Location and Human Rights Violation in Secondary School Students’ Personnel Administration in Cross River State, Nigeria, International Journal of Academic Research in Progressive Education and Development, 1, 2, 199 – 210.
• Başaran, İ.E. (2000) . Örgütsel Davranış, Ankara : Feryal Matbaası.
• Başaran, İ. E. (2004). Yönetimde İnsan İlişkileri. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Bursalıoğlu, Z. (2002). Okul Yönetiminde Yeni Yapı ve Davranış, Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Cohen, J., Miccabe, E.H., Michelli, N. M. ve Pickeral, T. (2009). School Climate: Research, Policy, Practice and Teacher Education, Teachers College Record, 111, 1, 180 – 213.
• Creswell, J.W. (1998). Qualitative Inquiry and Research Design: Choosing Among Five Traditions. Thousand Oaks, California: SAGE Publications
• Çelenk, S. (2010). Ayrımcılık ve Medya, (Ed. B. Çaplı ve H. Tuncel) Televizyon Haberciliğinde Etik, Ankara: Fersa Matbaacılık.
• Çelik, D. Ve Uysal, M. (2012). Köşe Yazılarının Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Eğitimi Açısından Değerlendirilmesi, Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 45, 1, 285, 306.
• Çınkır, Ş. (2004). Okulda Etkili Öğretmen-Öğrenci İlişkisinin Yönetimi. Milli Eğitim Dergisi, 161, http://yayim.meb.gov.tr/dergiler/161/cinkir.htm
• Çınkır, Ş. ve Kuru Çetin, S. (2010). Öğretmenlerin Okullarda Mesleki Çalışma İlişkileri Hakkındaki Görüşleri, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 16, 3, 353-371.
• Çokluk, Ö. Yılmaz, K. Ve Oğuz, E. (2011). Nitel Bir Görüşme Yöntemi, Odak Grup Görüşmesi, Kuramsal Eğitimbilim Dergisi , 4, 1, 95 -107.
• Declaration of Rights and Responsibilities for Teachers, (2004). http://www.teachers.ab.ca, 25.01.2013 tarihinde indirilmiştir.
• Drubay, A. (1986). EducationalAims, Content and Methods in SecondaryEducation,The Teaching of Contemporary World Issues, ( Ed: R.T. Harris ve C. Hahn), Paris: UNESCO.
• Ehman, L. (1980) The American School in the Political Socialization Process, Review of Educational Research, 50, 99 – 119.
• Ekiz, D. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Anı Yayıncılık.
• Fern, E.F. (2001). Advanced Focus Group Research. Thousand Oaks, California: SAGE.
• Flowers, N.,Bernbaum, M., Rudelius-Palmer, K. ve Tolman, J. (2000). The Human Rights Education Handbook: Effective Practices f or Learning, Action, and Change, University of Minnessota: Human Rights Resource Center
• Geneene, T. (2012). The Relationship Between Teacher-Based Discrimination, Academic Adjustment, Psychological Well-Being, and Student Teacher Relationship Quality Among African American Adolescents, PhD. Dissertation. Illinois: University of Illinois at Urbana- Champaign, Educational Psychology.
• Hoy, W.K. ve Miskel, C.G. (2010). Okullarda Kültür ve İklim, Eğitim Yönetimi, Teori, Araştırma ve Uygulama, (Çev.Ed. Turan.S. ). Anakra : Nobel Yayıncılık.
• Karaman Kepenekci, Y. (1999a) Türkiye'de Genel Ortaöğretim Kurumlarında İnsan Haklan Eğitimi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,
• Karaman Kepenekçi ,Y. (1999b). İnsan Hakları Eğitiminde Okul ve Sınıf Havasının Rolü, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi,19: 353–361.
• Karaman Kepenekci, Y. (2000). İnsan Hakları Eğitimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Knackendoffel, A. E. (2005). Collaborative Teaming in theSecondary School, Focus on Exceptional Children, (5), 37.
• Lunenberg. F.C. ve Ornstein, A.C. (2012). Örgüt Kültürü, Eğitim Yönetimi (Çev. Nayir,F, Ed.Arastaman,G., 2013), Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Macneill, A.J., Prater, D.L. ve Busch, S. (2009). The Effects of School Culture and Climate on student Achievement, International Journal of leadership and Education, 12,1,73,84.
• Mertens, D.M. (2009). Research and Evaluation in Education and Psychology Integrating Diversity with Quantitaive, Qualitative and Mixed Methods, Los Angeles : SAGE Publications.
• Nayır, F. (2011). İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Öğretmenlere Sağlanan Örgütsel Desteğe İlişkin Görüşleri, Öğretmenlerin Örgütsel Destek Algısı ve Örgütsel Bağlılıkla İlişkisi, Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü
• Pettman, R. (1984). Teaching for Human Rights, Richmond, Vict., Australia: Hodja Educational Resources Cooperative for the Human Rights Commission.
• Sönmez, V. Ve Alacapınar, F.G. (2013). Örneklendirilmiş Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Anı Yayıncılık.
• Suler, J. (1995). “Using interviews in research”, http://www.rider.edu/~suler/interviews.html. İndirme Tarihi: 30.10.2013.
• Şişman, M. (2007). Örgütler ve Kültürler, Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• UNESCO, (1969). Trends in Teaching About Human Rights. In Some Suggestions on Teaching About Human Rights, Paris: Author
• Yalçın Durmuş, G. ve Demirtaş, H. (2009). Genel Lise Öğretmenlerinin Sınıf Yönetiminde Gösterdikleri Davranışların Demokratikliğine İlişkin Öğretmen ve Öğrenci Görüşleri, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,28, 138
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. 9. Baskı. Ankara: Seçkin Yayıncılık.