Bilişüstü Farkındalık ve Geliştirilmesi

Year 2014, Volume: 4 Issue: 2, 112 - 123, 24.07.2014

Ebru Selçioğlu Demirsöz

Abstract

Bireyin öğrenme sırasında gerçekleştirdiği bilişsel süreçlerin ve stratejilerin farkında olması ve öğrenmesini yönlendirmesi bilişüstü (metacognition) kavramı ile açıklanmaktadır. Kişinin düşünme, anlama ve kendi öğrenmesini kontrol etme yeteneği olarak da tanımlanabilir. Bilişüstü farkındalık ise bireyin kendi performansını doğrudan yükseltecek bir yolda planlama, sıralama, izleme ve daha iyi uygulama yetisidir. Öğrencilere bilişüstü becerilerin öğretimi onların başarılarında önemli bir artışa neden olabilir. Öğrenciler kendi düşünce süreçleri üzerinde düşünebilmeyi öğrenirler ve zor işlerde kendi başlarına düşündükleri belirli öğrenme stratejilerini uygularlar. Düşünme becerileri ve çalışma becerileri bilişüstü becerilerinin örnekleridir. Öğrencilere kendi kavrayışlarını değerlendirmek, problemleri çözmek, çalışmak için ne kadar zamana ihtiyacı olduğunu belirlemek veya çalışmak için etkili bir plan geliştirmek amacı ile bilişüstü beceriler öğretilebilir. Bilişüstü beceriler anlamadığımız zaman nasıl bilmemiz gerektiğini ve kendimizi nasıl düzeltmemiz gerektiğinin farkındalığıdır.

Keywords

Bilişüstü, bilişüstü farkındalık, öğrenme

References

• Sonuç olarak bu alan yazın araştırması göstermektedir ki; yurtiçi ve yurt dışında bilişüstü ve
• bilişüstü farkındalık ile ilgili çalışmalar incelendiğinde çalışmaların özellikle çocuk örnekleminde
• bilişüstü farkındalığın değişkenler üzerinde anlamlı farklılığa yol açtığı sonuçları ile karşılaşılırken,
• yetişkinler ile yapılan çalışmalardaki sonuçlar ise değişkenlik göstermektedir.
• Akyol, G. (2009). “The Contribution of Cognitive and Metacognitive Strategy Use to Seventh Grade Student’s Science
• Achievement”, METU, Unpublished Master Thesis, Alanso, E. (1999). “A Meta-Analysis of the Metacognation of Gifted Children”, Miami Institute of Psychology of the
• Caribbean Center for Advanced Studies Miami, Florida, for the degree of doctor of Psychology, UMI number: 9925122 Anderson, D. & Walker, R. (1990). “Approaches to Learning of Beginning Teacher Education Students”. (Eds: M.Bezzina
• - J.Butcher) The Changing Face of Professional Education. Collected Papers of the AARE Annual Conference,
• Sydney University, Sydney: AARE. Anderson, V. ve Hidi, S. (1989). “Teaching Students to Summerize” Educational Leadership, 46, (29).8. Bakopanos, V. ve White, R. (1990). “Increasing Neta-Learning Part 1, Encouraging Students To Ask Questions”, SET Research
• Information For Teaching, 1(11). Biggs, J. (1987). “Reflective Thinking and School Learning. An Introduction to The Theory and Practice of
• Metacognition”, SET Research Information for Teachers, 2, (10). Blakey, E. ve Spence, S. (1999). “Thinking For the Future”. Emergency Librarian, May/June.17, 11-13. Brown, A. L. ve Deloache, J. S. (1978). “Skills, Plans and Self-regulation”, Children’s Thinking: What Develops? In R. S.
• Siegel (Eds..) 3-35. N.J. Erlbaum: Hillsdale, Brown, A. (1987). “Metacognition, Executive Control, Self-regulation, and Other More Mysterious Mechanisms”, In F.
• Weinert and R. Kluwe (Eds.), Metacognition, Motivation, and Understanding, 65-116. NJ.Erlbaum: Hillsdale, Butler, D. L. (1998). “The Strategic Content Learning Approach to Promoting Self-regulated Learning: A Report of Three
• Studies”, Journal of Educational Psychology, 90,682-697. Cardelle Elawar, M. (1992). “Effects of Teaching Metacognitive Skills to Students With Low Mathematics Ability”,
• Bildiri Kitabı, Ankara. Cilt:1,197-203. Çetin, B. (2006). “İlköğretim 5. Sınıf Öğrencilerinin Bilişüstü Becerilerinin İncelenmesi”, Gazi Üniversitesi Ulusal Sınıf
• Öğretmenliği Kongresi Bildiri Kitabı cilt:2, Ankara Çiçekçioğlu, D. (2003). The Effects of Direct and Integrated Instruction of Cognitive and Metacagnitive Reading Strategies
• at Awareness-Rasing Level on Reading Proficiency and Strategy Use, Middle East Tecnical University, Master Thesis. Dart, B. C. ve Clarke, J. A. (1990). “Modifying the Learning Environment of Students to Enhance Personal Learning”, In
• M.Bezzina ve J.Butcher (Eds.). The Changing Face of Professional Education. Collected Papers of the AARE
• Annual Conference, Sydney University, Sydney:AARE Demirel, Ö. (2001). Eğitim Sözlüğü, Ankara: PegemA Yayıncılık. Derry, S. J. (1989). “Putting Learning Strategies to Work”, Educational Leadership 46, 4-10. Duru, M. K. (2007). İlköğretim Fen Bilgisi Dersinde Beyin Fırtınası İle Öğretimin Başarıya, Kavram Öğrenmeye ve
• Bilişüstü Becerilere Etkisi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi. Erden, M. ve Akman, Y. (1997). Eğitim Psikolojisi; Gelişim-Öğrenme-Öğretme, Ankara: Arkadaş Yayınevi. Erdoğan, B. (2007). The Effect of Physical Manipulative With or Without Self-Netacognitive Questioning on Sixth Grade
• Students’ Knowledge Acquisition in Polygons, METU Unpublished Master Thesis. Erdoğan, S. (2008). Drama ile Matematik Etkinlikleri, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. Fidan, N. (1986). Okulda Öğrenme ve Öğretme, Ankara: Kadıoğlu Matbaası. Flavell, J. H. (1976). “Metacognitive Aspects of Problem Solving”, In L. R. Resnick (Ed.), The Nature of Intelligence,
• Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum. Flavell, J. H. (1987). “Speculations About the Nature and Development of Metacognition”, In F. Weinert and R. Kluwe (Eds.),
• Metacognition, Motivation, and Understanding, 21-29. Lawrence Erlbaum: Hillsdale, NJ. Gürşimşek, I., Çetingöz, D., Yoleri, S. (2009). “Okul Öncesi Öğretmenliği Öğrencilerinin Bilişüstü Farkındalık Düzeyleri
• ile Problem Çözme Becerilerinin İncelenmesi” 1. Uluslararası Eğitim Araştırmaları Kongresi, 1-3 Mayıs 2009,
• Çanakkale. (http://oc.eab.org.tr/egtconf/pdfkitap/pdf/217.pdf ) (13.01.2010). Hamlin, T. M. (2001). Effects of Learning-Style Strategies and Metacognition on Adult’s Achievement, St. John’s
• University School of Education and Human Services, Unpublished Phd of Education theses, UMI number: 3023376 Jacobs, J. E., ve Paris, S. G. (1987). “Children's Metacognition About Reading: Issues In Definition, Measurement, and
• Instruction”, Educational Psychologist, 22, 255-278. Johnson, C. (2002). “Drama and Metacognition”, Early Child Development and Care, 172, 595-602. Kluwe, R. H. (1987). “Executive decisions and Regulation of Problems Solving Behavior”, In F. E. Weinert ve R. H. Kluwe
• Australia Pty Limited, Prentice Hall. Okur, S. (2008). Student’s Strategies, Episodes’ and Metacognitions in the Context of PISA 2003 Mathematical Literacy
• Items, METU, Unpublished Master Thesis. Olgun, A. (2006). Bilgisayar Destekli Fen Bilgisi Öğretiminin Öğrencilerin Fen Bilgisi Tutumları, Bilişüstü Becerileri ve
• Başarılarına Etkisi, Eskişehir Osman Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Özcan Küçük. Z. Ç. (2000). Bilişüstü Becerilerin 6. Sınıf Öğrencilerine Öğretilmesi, Boğaziçi Üniversitesi Ortaöğretim
• Fen ve Matematik Eğitimi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul. Özcan, Z. Ç. (2007). Sınıf Öğretmenlerinin Derslerinde Bilişüstü Beceri Geliştiren Stratejileri Kullanma Özelliklerinin
• İncelenmesi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi. Özsoy, G. (2006). “Problem Çözme ve Üstbiliş”, Gazi Üniversitesi Ulusal Sınıf Öğretmenliği Kongresi Bildiri Kitabı cilt:1,
• 235-2 Ankara Perry, K. E. (1998). “Young Children’s Self-regulated Learning and Contexts That Support It”, Journal of Educational
• Psychology, 90, 715-729. Pressley, M. ve WOLOSHYN, V. (1995). Cognitive Strategy Instruction That Really Improves Children’s Academic
• Performance. Cambridge MA: Brookline. Rinehart, S. D., Stahl, S. A. ve Erickson, L. G. (1986). “Some Effects of Summarization Training on Reading and Studying”,
• Hartman (Ed.) Kluwer Academic Publischers, London. Selçioğlu Demirsöz E. (2010). Yaratıcı Dramanın Öğretmen Adaylarının Demokratik Tutumları, Bilişüstü Farkındalıkları
• ve Duygusal Zekâ Yeterliliklerine Etkisi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü
• Yayımlanmamış Doktora Tezi Senemoğlu, N. (2003). Gelişim, Öğrenme ve Öğretim, Kuramdan Uygulamaya Ankara: Gazi Kitabevi. Slawin, R. E. (2003). Educational Psychology, Theory and Practice Boston: Allyn and Bacon, USA. Swan, S. ve White, R. (1990). “Increasing Meta-Learning. Part. 2 Thinking Books”, SET Research Information for
• Teachers. 2 (11). Topçu, A. (2005). The Effect Of The Web Based Asynchronous Teaching Method Course On The Pre-service Teaches’
• Achievement, Metacognition and Attitudes Towards Computer, www and Web Based Course, Middle East
• Technical University Unpublished PhD Thesis. Watkins, D. ve Hattie, J. (1981). “The Learning Progress of Austrialian University Students: Investigations of Contextual
• Personological Factors”. British Journal of Educational Psychology, 51, 384-393. Weinstein, C. E. ve Mayer, R. E. (1986). The Teaching of Learning Strategies”, In M.C. Wittrock (ed.) Handbook of
• Research on Teaching New York: Macnillan, 315-327. New York. Weinstein, R. S. (1989). “Perceptions of Classroom Processes and Student Motivatoin: Children’s Views of self-Fulfilling
• Prophecies” In C. Ames ve R. Ames (Eds.). Research on Motivation in Education: U.3, Goals and Cognitions.
• Orlando: Academic Press. White, R. T. ve Gunstore, R. F. (1989). “Meta-learning and Conceptual Change”, International Journal of Science
• Education, 11, 577-586. Wilburne, J. M. (1997). The Effect of Teaching Metacognition Strategies to Pre-service Elementary School Teachers on
• Their Mathematical Problem-Solving Achievement and Attitude, Temple University Graduate Board, for the degree
• of doctor of Education, UMI number:9724297 Winne, P. H. (1996). “A Metacognitive View of Individual Differences in Self-Regulated Learning” Learning and
• Individual Differences, 8, 327-353. Winne, P. H. (1997). “Experimenting to Bootstrap Self-Regulated Learning”, Journal of Educational Psychology, 89. 397- 410. Wood, E., Motz, M. ve Willoughby, T. (1998). “Examining Student’s Retrospective Memories of Strategy Development”,
• Journal of Educational Psychology, 90,698-704. Wright, J. ve Jocobs, B. (2003). “Teaching Phonological Awareness And Metacognitive Strategies to Children With
• Reading Difficulties: A Comparison Of Two İnstructional Methods”, Educational Psychology, 23,(l). Veenman, M. V. J, Hout Wolters, B. H. A. M., Afflerbach, P. (2006). “Metacognition and Learning: Conceptual and
• Methodological Considerations” Metacognition and Learning, 1, 3-14. Vygotsky, L. S. (1978). Mind in Society. Cambridge MA: Harvard University Press. Yabaş, D. (2008). Farklılaştırılmış Öğretim tasarımının Öğrencilerin Özyerlik Algıları, Bilişüstü Becerileri ve Akademik
• Başarılarına Etkisinin İncelenmesi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Yildiz, E. (2008). 5E Modelinin Kullanıldığı Kavramsal Değişime Dayalı Öğretimde Üst Bilişin Etkileri: 7. Sınıf Kuvvet
• Ve Hareket Ünitesine Yönelik Bir Uygulama, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü,
• Yayımlanmamış Doktora Tezi. Yilmaz, B. H. (2003). Yedinci Sınıf Öğrencilerinin Problem Çözme Becerilerinde Bilişüstü Eğitimin Etkileri, Boğaziçi
• Üniversitesi, Ortaöğretim Fen ve Matematik Eğitimi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Zimmermann, B. J. (1995). “Self-Regulation Involves More Than Metacognitive Knowledge of Reading Strategies in An
• Acquisition-poor Environment”, Language Awareness, 10, 268-288.