Sanayileşme Perspektifinden Şehirlerin Dönüşümü: Bursa Örneği

Yıl 2023, , 210 - 234, 31.07.2023

Asime Dilara Erdem , İsa Yavaş , Alper Bilgili

https://doi.org/10.31454/troyacademy.1302761

Öz

Sanayileşme ve kentleşme arasında yakın bir ilişki bulunmaktadır. Sanayileşme arttıkça kentleşme de artmaktadır. Ayrıca, kentleri ekonomiden, ekonomiye de sanayiden bağımsız düşünmemek gerekmektedir. Aralarında bir ilişki bulunmaktadır. Bu doğrultuda çalışmanın amacı, sanayileşme ve kentleşme arasındaki ilişkiyi ortaya koymak ve sanayileşmenin kentler üzerindeki etkilerini belirlemektir. Bursa ili İpek Yolu üzerinde bulunması, Osmanlı Devleti'nde başkentlik yapması, otomotiv ve tekstil sektöründeki gelişmeleri, coğrafi konumu, ulaşımının kolay olması gibi nedenlerle örneklem olarak seçilmiştir. Çalışmada nitel analiz yöntemi olan doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Doküman olarak, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verileri, Bursa Büyükşehir Belediyesi ve Uludağ Üniversitesi'nin çalışmaları gibi temel çalışmalara ulaşılmıştır. Elde edilen dokümanlar ile verilere ulaşılmıştır.
Yapılan incelemeler sonucunda, Bursa nüfusunun sanayi bölgelerine yakın olan Nilüfer, Osmangazi, Yıldırım ve Nilüfer ilçelerinde yoğun olduğu, aynı zamanda genellikle bu ilçelerde çevresel sorunların görüldüğü tespit edilmiştir. Yapılan incelemelerde sanayi tesislerinde 2. kalite suyun kullanılması ise, çevre açısından kıt bir kaynağın tasarruflu bir şekilde kullanıldığı göstermiştir. Araştırma verileri ile sanayileşme ve kentleşme olguları arasında bir ilişki olduğu, yoğun göç nedeniyle kentin siluetinin değiştiği ve çarpık kentleşme gibi sorunların ortaya çıktığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sanayileşme, kentleşme, Bursa

Kaynakça

• Aksu Kocatürk, G. (2021). “Türkiye’de Kentleşme ve Göç Olgusuyla İlgili Makalelerin Dönemsel Olarak İncelenmesi”. Kent ve Çevre Araştırmaları Dergisi, 3(1), 4-27.
• Ataay, F. (2001). “Türkiye Kapitalizminin Mekansal Dönüşümü”. Praksis, 2, 53-96.
• Avcı, N. (2022). “Geleneksel Türk Evlerinden Çok Katlı Binalara: Kentsel Mimarinin Eleştirisi”. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 15(39), 858-882.
• Aytaç, Ö. (2020). “Kentin ve Kentsel Yaşamın Patolojisi”. Şehir ve Medeniyet, 6(12), 11-37.
• Bal, H. (2015). Kent Sosyolojisi. Bursa: Sentez Yayıncılık.
• Balcı, M. (2018). “Çok Partili Dönemde Türkiye’de Kentleşme Olgusu”. ECONDER International AcademicJournal, 2(1), 8-15.
• Bursa Büyükşehir Belediyesi ve Uludağ Üniversitesi (2016). “Bursa İlçeleri Çevre Sorunlarını Belirliyor” Projesi Sonuç Raporu. Erişim Adresi: https://www.bursa.bel.tr/dosyalar//Ilceler_BBB_Baski_Onay_SON.pdf (18.05.2023).
• Bursa Eskişehir Bilecik Kalkınma Ajansı [BEBKA], (2023). Özel Yatırım Bölgeleri. Erişim Adresi: https://www.bursainvest.gov.tr/wp-content/uploads/2017/07/%C3%B6zel-yat%C4%B1r%C4%B1m-b%C3%B6lgeleri.pdf (18.05.2023).
• Bursa Eskişehir Bilecik Kalkınma Ajansı [BEBKA], (2023a). Bursa Organize Sanayi Bölgeleri. Erişim Adresi: https://bursainvest.gov.tr/organised-industrial-zones/?lang=en (18.05.2023). Bursa Organize Sanayi Bölgesi [OSB]. (t.y). Bursa’da Sanayide Su Tüketimi Erişim adresi: https://www.bosb.org.tr/bosb-tuketim-0-ekonomik_veriler.html (19.05.2023).
• Çam, Y. (2019). “Bursa’nın Kentsel Yapı Kültüründeki Dönüşüm”. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 3(2), 259-274.
• Çolpan Kavuncu, Ayşe (2022). “Ruşen Keleş ve Üniversite Dışı Deneyimleri”, İdealkent, 37(13), 1171- 1193. DOI:10.31198/idealkent.1183910
• Genç, F. N. (2014). “Gecekonduyla Mücadeleden Kentsel Dönüşüme Türkiye’de Kentleşme Politikaları”. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(1), 15-30.
• Güreşci, E. (2010). “Türkiye’de Kentten-Köye Göç Olgusu”. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 11(1), 77-86.
• Işık, Ş. (2005). “Türkiye’de Kentleşme ve Kentleşme Modelleri”. Ege Coğrafya Dergisi, 14, 57-71.
• Kayan, A. ve Mardinli, İ. (2020). “Kentleşme-Sosyal Değişme ve Ekonomik Gelişme İlişkisinin Değerlendirilmesi”. İslahiye İİBF Uluslararası E-Dergi, 4(4), 256-271.
• Kayan, A. (2017). “Planlı Dönemden Önce Kentleşme Politikalarındaki Sorunların Günümüze Yansımaları”. International Journal of Social Science Research, 6(2), 158-183.
• Keleş, R. ve Mengi, A. (2017). Kent Hukuku. Ankara: İmge Kitabevi.
• Keleş, R. (2022). Kentleşme Politikası, 19. Baskı. Ankara: İmge Kitabevi.
• Niray, N. (2002). “Tarihsel Süreç İçinde Kentleşme Olgusu ve Muğla Örneği”, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (9), 1-27.
• Özdemir, E. (2010). “Kentin Tanımlanmasında Sosyolojik Yaklaşımlar: Toplumsal Süreç ve/veya Mekanın Çözümlenmesi”. İdealkent, 1, 44-77.
• Özdemir, E. (2018). “Modernizm, Kentleşme ve Türkiye”. Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (AKSOS), (4), 79-96.
• Özgür, H. (1998). Türkiye'de Kentleşme ve Konut Politikalarının Yirmi Beş Yılı. Yeni Türkiye Dergisi Cumhuriyet Özel Sayısı III: Sosyal Değerlendirme, 4(23-24), 2352- 2365.
• Öktem, B. (2011). “İstanbul’da Neoliberal Kentleşme Modelinin Sosyo-Mekânsal İz Düşümleri”. İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 44, 23-40.
• Öztürk, S. ve Çalışkan, H. (2017). “Kentleşme Gelişiminin Ekonomik Büyüme Üzerine Etkisi: Türkiye Örneği”. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17, 677-694.
• Sağlam, S. (2016-1). “1923-1950 Yılları Arasında Türkiye’de Kent ve Kentleşme Olgusu”. Sosyoloji Konferansları, 53, 257-274. DOI: 10.18368/IU/sk.09525
• Şengül, H. T. (2009). Türkiye’de Kentleşmenin İzlediği Yol Üzerine: Bir Dönemleme Girişimi. O. Bensoy (Haz.). Kentsel Çelişki ve Siyaset (s. 97-153). Ankara: İmge Kitabevi.
• TDK (2023a). Kentbilim Terimleri Sözlüğü-1980. Erişim Adresi: https://sozluk.gov.tr/ (05.05.2023).
• TDK (2023b). Kentbilim Terimleri Sözlüğü-1980. Erişim Adresi: https://sozluk.gov.tr/ (05.05.2023).
• Tekeli, İ. (2011). Kent, Kentleşme ve Türkiye Deneyimi. Ö. Taner (Haz.). Kent, Kentli Hakları, Kentleşme ve Kentsel Dönüşüm (s. 27- 48). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları
• Turut, H. ve Özgür, E.M. (2018). “Klasik Kent Kuramlarından Eleştirel Kent Kuramlarına Geçiş Bağlamında Kentleri Yeniden Okumak”, Ege Coğrafya Dergisi, 27(1), 1-19.
• TÜİK, (2023). Kent-Kır Nüfus İstatistikleri, 2022. Sayı: 49755. Erişim Adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Kent-Kir-Nufus-Istatistikleri-2022-49755 (18.05.2023).
• TÜİK, (2023a). Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 2022. Sayı: 49685. Erişim Adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2022-49685 (18.05.2023).
• TÜİK, (2023b). Adrese Dayalı Nüfus Kayıt İstatistikleri / Yıllara Göre İl Nüfusları. Erişim Adresi: https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=Nufus-ve-Demografi-109 (18.05.2023).
• TÜİK, (t.y). Coğrafi İstatistik Portalı. Erişim Adresi: https://cip.tuik.gov.tr/# (18.05.2023).
• Uğurlu, Ö. (2010). Kentlerin Tarihsel Gelişimi. Türkiye Perspektifinden Kent Sosyolojisi Çalışmaları, 25-69. Erişim Adresi: https://www.researchgate.net/profile/Oergen-Ugurlu/publication/344950250_Kentlerin_Tarihsel_Gelisimi/links/5f9aaf79a6fdccfd7b880d22/Kentlerin-Tarihsel-Gelisimi.pdf (15.07.2023).
• Ulu, A. ve Karakoç, İ. (2004/3). “Kentsel Değişimin Kent Kimliğine Etkisi”, Planlama, 29, 59-67.
• Yazan, A. (2019). Bursa'nın 'İstenmeyen Konutlarında' Yaşamak: 'Doğanbey TOKİ'de Yaşadığımı Çekinerek Söylüyorum'. BBC Türkçe. Erişim Adresi: https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-47658368 (19.05.2023).
• Yüceşahin, M. M., Bayar, R. ve Özgür, E. M. (2004). “Türkiye’de Şehirleşmenin Mekânsal Dağılışı ve Değişimi”. Coğrafi Bilimler Dergisi, 2(1), 23-39.
• Yıldırım, M. A. (2013). “Osmanlı Vilayetlerinde Mesleki-Teknik Eğitimin Gelişmesine Bakışlar: Bursa Sanayi Mektebi”. Karadeniz Araştırmaları, 37, 71-90.
• Yılmaz, E. ve Çiftçi, S. (2011). “Kentlerin Ortaya Çıkışı ve Sosyo-Politik Açıdan Türkiye’de Kentleşme Dönemleri”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(35), 252-267.
• Weber, M. (2018). Şehir, Modern Kentin Oluşumu. (M. Ceylan, Çev.). İstanbul.