1960’lardan 2000’lere Hukuki ve Toplumsal Yönleriyle Türkiye’de Vatandaşlık ve Kimlik Düzenlemelerinin Ana Eksenleri

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 1, 187 - 207, 31.03.2021

Funda Çoban

https://doi.org/10.31454/troyacademy.890351

Öz

Bu çalışma, 1960’lardan 2000’li yıllara Türkiye’de vatandaşlık ve kimlik meselelerini özellikle 1961 ve 1982 anayasaları, temsil edici kanun metinleri ve düzenlemeler etrafında ele alarak, bunları her bir dönemin toplumsal tartışmaları ile ilişkisi içinde değerlendirmektedir. Bu minvalde çalışma, ilgili milliyetçilik literatürü ve Erözden’in ulus-devletlerin kurgusal ve olgusal boyutları olarak nitelediği soyutlama yardımıyla, vatandaşlık ve kimlik tartışmalarının bir panoramasını sunmaktadır. Çizilen bu panorama etrafında da Türkiye’de demokrasinin derinleştirilmesi çabalarına katkı sağlamak üzere öneriler getirmektedir. Bu çerçevede de özellikle “ulus-sonrası yapılanmalar ve vatandaşlığın ulus-devletten arındırılması” seçenekleri arasında ikincisinin Türkiye’de demokrasinin derinleşmesi için alternatif bir politika izleği olabileceğini öne sürmektedir. Çalışma bu suretle karşılaştırmalı analiz yöntemiyle literatür çalışması kullanarak kimlik ve vatandaşlık sorunsalı çerçevesinde Türkiye’nin hukuki prosedürleri kapsamında, demokrasi çalışmalarına katkı sunmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kimlik, Türk milliyetçiliği, Vatandaşlık, Ulus-devlet

Kaynakça

• Ahmad, F. (2008), Modern Türkiye’nin Oluşumu, İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Aktürk, Ş. (2010) Türkiye’de Kürt Kimliğinin Siyasallaşma Süreci: 1918-2008, Türkiye’de Kesişen Çatışan Dinsel ve Etnik Kimlikler (Eds. R.Ö. Dönmez, P. Enneli, N. Altuntaş), İstanbul: Say Yayınları, 83-114.
• Anand R. M. (2003) Multicultural Democracy: Toward a better democracy, Intercultural Education, 14 (3), 263-277.
• Anderson, B. (2007), Hayali Cemaatler, (Çev. İskender Savaşır), İstanbul: Metis Yayınları.
• Aydınoğlu, E. (2011), Türkiye Solu (1960-1980), İstanbul: Versus Yayınları.
• Bauman, Z. (2005), Bireyselleşmiş Toplum, (Çev: Yavuz Alogan), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Beriş, H. E. (2008), Egemenlik Kavramının Tarihsel Gelişimi ve Geleceği Üzerine Bir Değerlendirme, SBF Dergisi, 63(1), 55-80.
• Beriş, H. E. (2015), Tek Parti Döneminde Devletçilik (Türkiye’de Otoritarizmin Siyasal ve Ekonomik Temelleri), İstanbul: Tezkire Yayınları.
• Bora, T. (2007), Türk Sağının Üç Hali, İstanbul: Birikim Yayınları.
• Caymaz, B. (2007), Türkiye’de Vatandaşlık (Resmi İdeoloji ve Yansımaları), İstanbul:İletişim Yayınları.
• Çalık, M. (2008), Hangi Milliyetçilikle Nereye Kadar?, (Ed. Huzeyfe Süleyman Aslan), Milliyetçilik Ufku, Ankara: Binyıl Yayıncılık.
• Dal, K., Çakıroğlu, O. ve Özyazgan A. İ. (1985) Vatandaşlık Bilgisi, MEB Yayınları, Ankara. Ekşi, N. (2006), Kanunlar İhtilafı Kurallarına, Milletlerarası Usul Hukukuna, Vatandaşlık ve Yabancılar Hukuku’na İlişkin Seçilmiş Mahkeme Kararları, İstanbul: Beta Yayınları.
• Erözden, O. (2008), Ulus-Devlet, İstanbul: XII Levha Yayınları.
• Gellner, E. (2008), Uluslar ve Ulusçuluk, (Çev. B. Ersanlı), İstanbul: Hil Yayınları.
• Göle, N. (2000), İslam ve Modernlik Üzerine Temel Tezler, İstanbul: Metis Yayınları.
• Heper, M. (2010), Devlet ve Kürtler, İstanbul: Doğan Kitap.
• Hobsbawn, E. (2006), Milletler ve Milliyetçilik, (Çev. O. Akınhay), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kadıoğlu, A. (2008) Vatandaşlığın Ulustan Arındırılması: Türkiye Örneği, (Ed. Ayşe Kadıoğlu), Vatandaşlığın Dönüşümü, Metis Yayınları, İstanbul.
• Kohn, H. (1994) Western and Eastern Nationalism, (Eds. J. Hutchinson, A. Smith), Nationalism, Oxford: Oxford University Press, 162-165.
• Laçiner, Ö. (2008), Kürt Sorunu: Çözümsüzlüğün Taraf (tar)ları, Birikim Dergisi, 234, 3-6.
• Massicard, E. (2017), Alevi Hareketinin Siyasallaşması, (Çev. Ali Berktay), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Offe, C. (1985), New Social Movements: Challenging the Boundaries of Institutional Politics, Social Research, 52 (4), 817-68.
• Oran, B. (2008), Türkiye’de Azınlıklar, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Özkazanç, A. (2009), Toplumsal Vatandaşlık ve Neo-liberalizm Sorunu, SBF Dergisi, 64(1), 247-274.
• Özkırımlı, U. (2019) Milliyetçilik Kuramları (Eleştirel Bir Bakış), İstanbul: Doğu-Batı Yayınları.
• Robertson, R. (1999), Küreselleşme, Toplum Kuramı ve Küresel Kültür, Çeviri: Ü. H. Yolsal), Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Rousseau J. J. (2006), Toplum Sözleşmesi, (Çev. Vedat Günyol), İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Sassen, S. (2003), Towards Post-National and Denationalized Cizisenship, (Eds. E.F. Işın, Byran Turner), Handbook of Citizenship Studies, Londra: Sage Publications, 277-291
• Smith, A. (1984) Review Article: Ethnic Persistence and National Transformation, British Journal of Sociology, 35(3), 452-461.
• ------------------ (1989), The Origins of Nations, Ethnic and Racial Studies, 12 (12), 340-367.
• Uyar, H. (2007), “Atatürk Dönemi İç Politikası,” (Ed. S. İnan ve E. Haytoğlu), Yakın Dönem Türk Politik Tarihi, Ankara: Anı Yayınları, 43-76,
• Yaman, A. (2010), Türk Siyasi Tarihinde Alevilik, Türkiye’de Kesişen Çatışan Dinsel ve Etnik Kimlikler (Eds. R.Ö. Dönmez, P. Enneli, N. Altuntaş), İstanbul: Say Yayınları, 115-144.
• Zürcher, E. (2016) Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, (Çev. Yasemin Saner), İstanbul: İletişim Yayınları.
• 1924 Anayasası, https://www.anayasa.gov.tr/tr/mevzuat/onceki-anayasalar/1924-anayasasi/
• 1961Anayasası, https://www.anayasa.gov.tr/tr/mevzuat/onceki-anayasalar/1961-anayasasi/
• 1971 Muhtıra Metni, https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/12-mart-muhtirasinin-uzerinden-48-yil-gecti/1414573
• 1982 Anayasası, https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2709.pdf http://arama.hurriyet.com.tr/kurt/kurt.aspx?keyword=k%fcrt