Deneysel Araştırma Tasarımı ve Pazarlama Araştırmalarında Deneysel Araştırma Tasarımı Kullanan Yayınların İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 1, 101 - 135, 24.03.2023

Özge Sığırcı

https://doi.org/10.31454/troyacademy.1235967

Cited By: 1

Öz

Korelasyonel araştırmalarla değişkenler arasındaki ilişkiyi gösterebilmek mümkün olmakla birlikte bu ilişki nedensel değildir. Deneysel araştırmalar ise değişkenler arasındaki neden-sonuç ilişkisini gösterebilmeleri açısından sosyal bilimler dahil tüm bilimsel araştırmalar için altın standart kabul edilmektedir. Bu araştırmanın amacı deneysel tasarım yöntemi kullanımında dikkat edilmesi gereken noktaları incelemek ve ulusal literatürde deneysel araştırma yöntemi kullanılarak yapılan makaleleri inceleyerek bir değerlendirmesini yapmaktır. Bu amaç doğrultusunda, öncelikle deneysel yöntem kullanımında dikkat edilmesi gereken noktalara değinilmiş ardından da ULAKBİM TR dizinde taranan yayınlar arasından deney yöntemini kullanan makaleler tespit edilmiş ve 1) deney sayısı, 2) kullanılan manipülasyon çeşidi, 3) manipülasyon kontrolü kullanılıp kullanılmaması, 4) bağımlı değişken/lerin ölçüm şekli, 5) tek değişkenli ya da çok değişkenli tasarım (faktöriyel tasarım) kullanımı, 6) katılımcıların gruplara atanması (gruplar içi, gruplar arası ya da karma), 7) kontrol grubu kullanılıp kullanılmaması, 8) ön test-son test ya da sadece son test kullanımı, 9) saha ya da laboratuvar deneyi kullanımı ve 10) katılımcılar ve katılımcılara teşvik sunulup sunulmadığı açılarından kodlanmış ve incelenmişlerdir. Buna göre, deneysel yöntem kullandığı tespit edilen 41 makalenin çoğunluğunda tek deneysel çalışmanın kullanıldığı, çoğunlukla çevresel ve talimatsal manipülasyonlara yer verildiği, katılımcıların deney gruplarına gruplar arası olarak atandığı ve laboratuvar deneylerinin kullanıldığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Deneysel Tasarım, Gruplar Arası Tasarım, Gruplar İçi Tasarım, Faktöriyel Tasarım, Tüketici Deneyleri, Deneysel Tasarım, Gruplar Arası Tasarım, Gruplar İçi Tasarım, Faktöriyel Tasarım, Tüketici Deneyleri

Kaynakça

• Akarsu, H.; Gülmez, E. ve Öztürk, M. C. (2020). Reklamlarda Emoji Kullanımı: Emojilerin Reklam Mesajı Hatırlanılırlığına Etkisi. Türkiye İletişim Araştırmaları Dergisi, (36), 1-32.
• Akgün, V. Ö.; Sancı, T. ve Karlık, S. O. (2022). The effect of Brand Origin on Trust in Advertisement and Attitudes towards Advertisement: The Roles of Consumer Ethnocentrism, Cosmopolitanism and Xenocentrism. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (48), 76-91.
• Albayrak, E. S. (2020). Sosyal medya platformlarında dijital detoks: deneysel bir araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (44), 252-266.
• Alnıaçık, Ü., İldem Develi, E., Giray, C., ve Alnıaçık, E. (2011). Küresel firmaların yerel sosyal sorumluluk faaliyetleri marka değeri ve marka tercihini nasıl etkilemektedir?. Öneri Dergisi, 9(35): 83-91.
• Alnıaçık, Ü.; Yılmaz, C. ve Alnıaçık, E. (2010), Reklamlarda çevreci iddialar ve reklam etkililiği: Basılı reklamlar üzerinde deneysel bir araştırma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 10 (1), 85-106.
• Altuna, O. K. ve ARSLAN, M. F. (2016). Impact of the number of scale points on data characteristics and respondents’ evaluations: An experimental design approach using 5-point and 7-point likert-type scales. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, (55), 1-20.
• Atar, G. (2015). Sağlık iddiası içeren gıda reklamlarının iletişim etkisinde sağlık ilginliğinin rolü. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 10(40), 6660-6674.
• Atar, G. M.; İspir, B. ve Şener, G. (2021). Disclaimer Labels Used in Ads: An Eye-Tracking Study Exploring Body Dissatisfaction and Physical Appearance Comparison Among University Students. Türkiye İletişim Araştırmaları Dergisi, (38), 282-301.
• Atılgan, K. Ö. ve Küçüktalaslıo, M. (2019). Ürün satışlarında uygulanan kıtlık mesajlarının ve fiyat indirimlerinin satın alma istekliliğine etkisinin incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 20(2), 375-401.
• Aydın, İ. (2020). Karşılaştırmalı reklamların tüketicilerde neden olduğu tutum farklılıklarının araştırılması. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 16(1), 233-255.
• Aydınoğlu, N. (2014), Müşteriye hitap tarzı ile reklam etkinliği ve marka kişiliği arasındaki ilişki, 19. Ulusal Pazarlama Kongresi Bildiri Kitabı, Gaziantep, 18-22 Haziran 2014.
• Baldassarri, D., & Abascal, M. (2017). Field experiments across the social sciences. Annual Review of Sociology, 43, 41–73. https://doi.org/10. 1146/annurev-soc-073014-112445
• Başgöze, P. ve Işkorkutan, K. (2020). Adalet Algısı Boyutlarının Şikâyet Sonrası Davranışlar Üzerine Etkileri: Konaklama İşletmeleri Üzerine Bir Uygulama, Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(1): 374-387.
• Bayraktaroğlu, G. ve Aykol, B. (2008). Comparing the effect of online word-of-mouth communication versus print advertisements on intentions using experimental design. Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 8(1), 69-86.
• Beşikçi, B. ve Başfırıncı, C. (2021). Ambalajlarda kahraman kullanımının okul öncesi çocukların satın alma davranışına etkisi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (33), 153-168.
• Bhattacherjee, A. (2012). Social science research: principles, methods, and practices. South Florida: University of South Florida. Retrieved from: http://scholarcommons.usf.edu/oa_textbooks/3
• Charness, G., Gneezy, U., ve Kuhn, M. A. (2013). Experimental methods: Extra-laboratory experiments-extending the reach of experimental economics. Journal of Economic Behavior & Organization, 91, 93–100. https://doi.org/10.1016/j.jebo.2013.04.002
• Cook, T. D., Campbell, D. T., ve Shadish, W. (2002). Experimental and quasi-experimental designs for generalized causal inference. Boston: Houghton Mifflin.
• Coşkun, E. (2022), İki boyutlu reklamlarda ortam farklılıklarının hatırlama üzerindeki etkisi. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 10(2), 721-745.
• Çalık, N. (1998), Pazarlama Araştırmasında Deney Yöntemi. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(1), 119-142.
• Çam, M. S. (2020). An Empirical Approach on Pre-roll Advertising through Narrative Ads and FoMO. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 34, 309-337.
• Çerçi M. ve Tosun, N. Z. (2021). Planlı eskitme kavramı bağlamında tüketici tutumları. Türkiye İletişim Araştırmaları Dergisi, (37), 1-19.
• Doğrul, Ü.; Yağcı, M. İ. (2020), Hizmet Başarısızlığının Büyüklüğü Hizmet Telafisi Etkinliğini Etkiler mi? Beykoz Akademi Dergisi, 8(2), 180-198.
• Fung, K. (2017), “A Refresher on A/B testing”, Interview by Amy Gallo. Harvard Business Review, Ocak, https://hbr.org/2017/06/a-refresher-on-ab-testing
• Genç, E. (2019). İki boyutlu menşe ülke etkisi ve tüketici etnosentrizmi etkileşimi. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 17(1), 77-93.
• Gneezy, A. (2017). Field experimentation in marketing research. Journal of Marketing Research, 54(1), 140–143.
• Güner, E. (2021). Kurumsal sosyal sorumluluk çalışmalarında marka uyumu ve algılanan sosyal ikiyüzlülük. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (45), 121-141.
• Hauser, D. J., Ellsworth, P. C., & Gonzalez, R. (2018). Are manipulation checks necessary? Frontiers in Psychology, 9, 1–10. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2018.00998
• İpek, İ.; Duman, S.; Akdeniz, G. ve Göklen, M. (2020). Bilişsel yönlü-dürtme ile üniversite öğrencilerini sağlıklı içecek tercih etmeye yöneltme. Pazarlama ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 13(2), 359-378.
• Journal of Business Research (2022), Special Issue on Advanced PLS-SEM Applications in Business Research, Journal of Business Research, forthcoming, https://www.journals.elsevier.com/journal-of-business-research/call-for-papers/special-issue-on-advanced-pls-sem-applications-in-business-research?fbclid=IwAR039b_A3OHv15BsjXbJmkyVeMIbahqF1JmkicFnLiiUmEXziuoV49pd6OA
• Kardes, F. R., & Herr, P. M. (2019). Experimental research methods in con- sumer psychology. In F. R. Kardes, P. M. Herr, & N. Schwarz (Eds.), Handbook of research methods in consumer psychology (pp. 3–16). Routledge. https://doi.org/10.4324/9781351137713
• Keskin, H. A., & Yılmaz, M. L. (2020). Review of experimental designs and methods in economics of education research. Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 12(23), 524-534.
• Kılıç, S. ve Şahan, Y. (2018). An experimental study on investigating purchase decisions of touristic consumers about touristic product depending on website design features, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 55, 638.
• Kıymalıoǧlu, A. ve Akıncı, S. (2021). Ad Skepticism: How Does Its Interaction with Ad-Related Factors Affect Persuasion? Role of Celebrity Endorser and Argument Quality, Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, 13(1), 97-132.
• Kimzan, H. S. (2012). Tüketicilerin içsel referans fiyat tercihlerinin farklı ürünler bakımından deneysel tasarım yoluyla incelenmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 7(2), 117-144.
• Kirk, R. E. (2013). Experimental design: Procedures for the behavioral sciences (4th ed.). SAGE.
• Konyalıoğlu, F. İ. ve Şekerkaya, A. (2020). Zaman ve Ürün Miktarı Kısıtlılığı Koşullarındaki Tepkisel Satın Alma Davranışlarının Psikolojik Reaksiyon Kuramı Bağlamında İncelenmesi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 12(4), 3518-3538.
• Koschate-Fischer, N., & Schandelmeier, S. (2014). A guideline for designing experimental studies in marketing research and a critical discussion of selected problem areas. Journal of Business Economics, 84, 793–826. https://doi.org/10.1007/s11573-014-0708-6
• Kubat Dokumacı, U. ve Abubakar Ahmed, İ. (2020). The Effects of Consumer Self-referencing and Brand Type on Brand Attitude In Online Advertising, Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, 12(2), 343-365.
• Leary, M. R. (2011). Introduction to behavioral research methods. Pearson Education.
• Liu, X., Wang, S., Chang, S., Chen, W., & Si, M. (2013). Effect of brief mindfulness intervention on tolerance and distress of pain induced by cold‐pressor task. Stress and Health, 29(3), 199-204.
• Molden, Daniel C., Gale M. Lucas, Wendi L. Gardner, Kristy Dean, & Megan L. Knowles, (2009). Motivations for prevention or promotion following social exclusion: Being rejected versus being ignored. Journal of personality and social psychology, 96(2), 415.
• Oflaç, B. S. (2016). Internet Alisverisinde Siparis Kalitesi Hata Telafisinin Negatif Agizdan Agiza Pazarlamaya Etkisi. Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, 8(1), 29.
• Özbük, R. M. Y. (2020). Çevrimiçi Yorumdan Algılanan Fayda: Ürün Kullanım Süresinin ve Yorumun İnandırıcılığının Rolü. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (56), 97-122.
• Özkan, E., Şekerkaya, A. (2021), Tüketici Bilgi Kaynaklarının Kredibilitesi: Deneysel Bir Araştırma, Pazarlama ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 14 (2), 285-327.
• Özturk, B. N., ve Akıncı, S. (2019). Reklam içeriğinin satın alma niyetine etkisi: Davranışa yönelik tutumun aracı ve çevresel endişenin düzenleyici rolü. Business and Economics Research Journal, 10(1), 277-296.
• Pechman, C. (2019). How to publish consumer research based on experi- ments in the top marketing journals. In D. W. Stewart & D. Ladik (Eds.), How to publish in the best marketing journals (pp. 53–69). Edward Elgar. https://doi.org/10.4337/9781788113700.00016.
• Perdue, B. C., & Summers, J. O. (1986). Checking the success of manipulations in marketing experiments. Journal of marketing research, 23(4), 317-326.
• Reimann, M., Nuñez, S., & Castaño, R. (2017). Brand-aid. Journal of Consumer Research, 44(3), 673-691.
• Rudd, M., Hildebrand, C., & Vohs, K. D. (2018). Inspired to create: Awe enhances openness to learning and the desire for experiential creation. Journal of Marketing Research, 55(5), 766-781.
• Semiz, B. B. ve Aksoy, E. (2019). Üniversite Öğrencilerinin Gerilla Reklamlara Yönelik Tutumları Üzerine Deneysel Bir Çalışma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 11(4), 3063-3072.
• Sığırcı, Ö. ve Gegez, A. E. (2019). Avantajlı fiyat her zaman adil algılanır mı? Müşteri kimliği bazlı farklılaştırılmış fiyatlandırma, müşteri grubu ve para iadesinin etkileri. Pazarlama ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 12 (23), 21-53.
• Sözer, E. G. (2018). The Effect of Reviewer Origin on Booking Intentions in Tourism Industry: The Moderating Role of Review Valence. Business & Management Studies: An International Journal, 6(4), 1252-1270.
• Sözer, E. (2019a). The effect of social media mix on brand switching intention: The mediating role of risk perception. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 14(53), 74-86.
• Sözer, E. G. (2019b), The Interaction of Crowd, Message Content and Message Frame on Generating Purchase Intentions in Retailing, Yönetim Bilimleri Dergisi, 17 (34), 407-435.
• Sözer, E. G. (2019c). How do country of know-how and country of personnel affect service evaluations: A categorical comparison. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(35), 411-431.
• Sözer, E. G. (2019d). The effect of message valence on e-wom spread: A moderated mediation analysis. Business and Economics Research Journal, 10(2), 541-555.
• Sözer, E. G. (2020). What about the Post-Scarcity Period? The Latent Effects of Scarcity Promotions. Pazarlama ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 13(1), 49-74.
• Stoner, J. L., Felix, R., & Stadler Blank, A. (2022). Best practices for implementing experimental research methods. International Journal of Consumer Studies, 1-17.
• Şekerkaya, A; Özkan, F. N.; Köse, G. G. ve Akarsu, D. (2020). Consumer reactions to technological attributes in product design: A technology acceptance model perspective. Boğaziçi Journal, 34(2), 151-176.
• Tayşir, E. A. (2019). Bu Tez Nasıl Bitecek? Lisansüstü Öğrencileri İçin Araştırma Kılavuzu, İletişim Yayınları, 1. Baskı.
• Tosun, P.; Sezgin, S. ve Uray, N. (2018). Duygu Durumunun Tüketici Şikayet Davranışına Etkisi Hakkında Bir Pilot Çalışma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 10(2), 627-645.
• Urban, S., Sreenivasan, R. ve Kannan, V. (2016), It’s All A/Bout Testing: The Netflix Experimentation Platform, Netflix Technology Blog, 29 Nisan 2016, https://netflixtechblog.com/its-all-a-bout-testing-the-netflix-experimentation-platform-4e1ca458c15
• Ustaahmetoğlu, E. (2015). Reklamlarda Kullanılan Kaynağın Güvenilirliğinin Satın Alma Niyetine Etkisi. International Journal of Economics and Administrative Studies, 8 (15).
• Uzunoğlu, M. İ. ve Sözer, E. G. (2020). Cognitive, perceptual and behavioral effects of neuro-stimuli: A study on packaged food products. Business & Management Studies: An International Journal, 8(3), 3097-3122.
• Viglia, G. ve Dolnicar, S. (2020). A review of experiments in tourism and hospitality. Annals of Tourism Research, 80, 102858. https://doi.org/ 10.1016/j.annals.2020.102858
• Viglia, G., Zaefarian, G. ve Ulqinaku, A. (2021). How to design good experi- ments in marketing: Types, examples, and methods. Industrial Market- ing Management, 98, 193–206. https://doi.org/10.1016/j.indmarman. 2021.08.007
• Wedel, M. ve Kopyakova, A. (2022). A guide to the Bayesian analysis of con- sumer behavior experiments with BANOVA using worked examples. Aus- tralasian Marketing Journal, 30(1), 3–9. 10.1177%2F18393349211034169. Wilson, T. D., Aronson, E. ve Carlsmith, K. (2010). The art of laboratory experimentation. In S. T. Fiske, D. T. Gilbert, & G. Lindzey (Eds.), Handbook of Social Psychology (5th ed.; Vol. 1, pp. 49-79). Hoboken, NJ: John Wiley and Sons. Inc.
• Wu, F., Samper, A., Morales, A. C. ve Fitzsimons, G. J. (2017). It’s too pretty to use! When and how enhanced product aesthetics discourage usage and lower consumption enjoyment. Journal of Consumer Research, 44(3), 651-672.