Türkiye’de Kentsel Yoksulluk Olgusu Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 2, 1 - 21, 18.12.2019

Ahsen Saçlı

Öz

Yoksulluğun tarihi günümüzden çok daha eskilere dayanmaktadır. Aslında yoksulluk tam anlamıyla kavram olarak tanımlanmamış olsa bile mülkiyet kavramının insanlığın gündemine girmesiyle birlikte var olmuştur denilebilir. Kavram, son yılların önemli araştırma konularından birisi haline gelmiştir. Kökeninde herhangi bir şeye sahip olma ya da olamama durumunu anlatan bu kavram, son tahlilde insanlık ilerledikçe, insana dair pek çok kavramın da eklenmesiyle bugünkü anlamını bulmuştur. Dolayısıyla dünyada geçerli olan ekonomik sistemin yoksulluk sorununun artmasıyla birebir ilişkisi bulunmakla birlikte, yoksulluğun başlangıcı olarak kapitalizmi ya da küreselleşmeyi neden olarak göstermek yanlış ya da eksik olacaktır.
Kentsel yoksulluk, genel anlamda yoksulluk sorununa oranla daha yeni bir kavramdır. Dünyadaki kentleşme oranı çok hızlı ilerlemiştir ve dünya nüfusunun yaklaşık %75’i kentlerde yaşamaktadır. Bunun ülkelere göre değişik nedenleri olmakla beraber, teknolojinin gelişmesi ile birlikte dünyadaki üretim modellerinin değişmesi temel sebep olarak gösterilebilir. Bu nedenler çeşitlenerek aynı durum Türkiye’de de yaşanmaktadır. Türkiye, plansız iç göç ile düzensiz kentleşme sorununu yaşarken buna ek olarak, jeopolitik konumu itibarıyla yoğun bir şekilde dış göç sorununu yaşamaktadır. Dolayısıyla Türkiye’de kentler, ekonomik sorunların yanında göç sorununu da çözmek zorunda kalmaktadır.
Türkiye’de kent yoksulluğu, gecekondu alanları, çöküntü alanları, kentlerin terk edilmiş eski alanları, tarihi ve kültürel alanlarında daha çok görünür haldedir. Türkiye’de kent yoksulluğu kavramının tanımı ve boyutları ile birlikte geldiği durumun incelendiği bu çalışma literatür taramasına dayanmaktadır. Genel olarak Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK), 2016–2018 yılları için yayınlanan verilerinden yararlanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yoksulluk, Kent Yoksulluğu, Kentsel Yoksulluk, Türkiye’de Kentsel Yoksulluk

Kaynakça

• Açıkgöz, R. ve Yusufoğlu, Ö. Ş. (2012). Türkiye’de Yoksulluk Olgusu ve Toplumsal Yansımaları. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, Journal of the Human and Social Science Researches. 1(1):1, Erişim: http://www.itobiad.com/tr/download/article-file/92770, Erişim Tarihi: 10. 08. 2019.
• Aldemir, Ş. ve Özpınar, Ö. (2004). Kapitalizm, Yoksulluk ve Sosyal Dışlanma. Amme İdaresi Dergisi. 37 (2), 1-11.
• Bauman, Z. (2018). Iskarta Hayatlar, Modernite ve Safraları. Çev. Osman Yener, İstanbul: Can Yayınları.
• Bıçkı, D. (2015). Kent(te), Yoksulluk, Ayrışma ve Yaşam Kalitesi. Bursa: Dora Yayıncılık.
• Buffoni, L. (2010). Küreselleşmiş Koşullarda Yoksulluğu Yeniden Düşünmek. Sosyoloji içinde Ed: A. Giddens. Çev. G. Altaylar, 317-326, İstanbul: Say Yayınları.
• Buğra, A. (2016). Kapitalizm, Yoksulluk ve Türkiye’de Sosyal Politika. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Cerev, G. (2018). Türkiye’de Yoksulluğun Boyutu. Yoksulluk: Farklı Boyutlarıyla içinde G. Cerev ve Bora Yenihan (Ed.), 225-259, Bursa: Dora Yayıncılık.
• CIA, World Factbook (2018). Erişim: https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-factbook/geos/us.html, Erişim Tarihi: 10.06.2019.
• Çalışkan, Ş. (2010). Türkiye’de Gelir Eşitsizliği ve Yoksulluk. Sosyal Siyaset Konferansları. Sayı: 59, 89-132, Erişim: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/9313, Erişim Tarihi: 08. 07. 2019.
• Dünya Bankası (2016). Dünya Bankası Raporu, 1992, Erişim: http://documents.worldbank.org/curated/en/604951468739447676/pdf/multi-page.pdf , Erişim Tarihi: 9.07.2016.
• Dünya Bankası (2018). Dünya Bankası Raporu, 1989, Erişim: http://documents.worldbank.org/curated/en/814581468739240860/pdf/multi-page.pdf, Erişim Tarihi: 10.06.2018.
• Es, M. ve Güloğlu, T. (2004). Bilgi Toplumuna Geçişte Kentlileşme ve Kentsel Yoksulluk: İstanbul Örneği. Bilgi. (8) 79–93, Erişim: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/301123, Erişim Tarihi 06.07.2019.
• Giddens, A. (2008). Sosyoloji. İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Gül, H. ve Sallan Gül, S. (2008), Yoksulluk ve Yoksulluk Kültürü Tartışmaları. Türkiye’de Yoksulluk Çalışmaları içinde Der.: N. Oktik, 57-96. İzmir: Yakın Kitabevi Yayınları.
• Gündoğan, N. (2008). Türkiye’de Yoksulluk ve Yoksulluk Mücadele. Ankara Sanayi Odası, Erişim:http://www.aso.org.tr/kurumsal/media/kaynak/TUR/asomedya/ocak-subat2008/Dosya.pdf, Erişim Tarihi: 06. 07. 2019.
• Güneş, F. (2009). Kentsel Yoksulluk ve Dışlanma (mı), Göç ve İstihdam: Eskişehir’de Belediyeden Yardım Alan Haneler. Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi. T.C. Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, 9(18), 449 – 470, Erişim: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/289225 Erişim Tarihi: 06. 07. 2019.
• Işık, O. ve Pınarcıoğlu, M., M. (2018). Nöbetleşe Yoksulluk: Sultanbeyli Örneği, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kesgin, B. (2012). Kentsel Yoksulluğa Yönelik Yerinden ve Yerel Müdahale: Sosyal Belediyecilik. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi. Sayı:26, 169 – 180, Erişim: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/117848, Erişim Tarihi: 12. 07. 2019.
• Kovancı, O. (2003). Kapitalizm, Yoksulluk ve Yoksullukla Mücadelede Tarihsel Bir Deneyim: İngiliz Yoksul Yasaları. Ankara: Mülkiyeliler Birliği Vakfı Yayınları:30, Tezler Dizisi:14.
• Oktik, N. (2008), Yoksulluk Olgusuna Kavramsal ve Kuramsal Yaklaşımlar. Türkiye’de Yoksulluk Çalışmaları içinde Der.: N. Oktik, 21-56, İzmir: Yakın Kitabevi Yayınları.
• Öz, S. Ö. ve Yıldırımalp, S. (2009). Türkiye’de Kentsel Yoksullukla Mücadelede Sosyal Belediyeciliğin Rolü. Erişim: http://www.sosyalhaklar.net/2009/bildiri/oz.pdf , Erişim Tarihi: 09. 07. 2019.
• Özel, M. (2015). Kentsel Yoksulluk ve Türkiye’de Yerel Yönetimlerin İşlevleri. İdealkent Kent Araştırmaları Dergisi, Sayı 16, 155-181.
• Sarıipek, D. B. (2018). Yoksulluğun Tanımlanmasında Yeni Boyutlar; Karşılaştırmalı Bir Analiz. Yoksulluk: Farklı Boyutlarıyla içinde G. Cerev ve Bora Yenihan (Ed.), 37-62, Bursa: Dora Basın-Yayın Dağıtım Ltd. Şti.
• Saunders, P. (2013). Sosyal Teori, Kentsel Sosyoloji. Çev. Songül Doğru Getir, İstanbul: İdeal Kültür ve Yayıncılık.
• Şenses, F. (2017). Küreselleşmenin Öteki Yüzü: Yoksulluk. İstanbul: İletişim Yayıncılık.
• TÜİK (2017). Eğitim İstatistikleri, 2017. Erişim:http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=24695, Erişim Tarihi:12.08.2019.
• TÜİK (2018a) Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 2018. http://tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=30709, Erişim Tarihi: 12.08.2019.
• TÜİK (2018b) Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması, 2018. Erişim: http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=30755, Erişim Tarihi: 12.08.2019.
• TÜİK (2018c). Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması Bölgesel Sonuçları, 2018. Erişim: http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=30756, Erişim Tarihi: 12.08.2019.
• TÜİK (2019). İşsizlik Raporu, Haziran, 2019. Erişim: http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=30686. Erişim Tarihi: 12.08.2019