11 EYLÜL TERÖR SALDIRILARININ ARDINDAN ABD’NİN İRAN POLİTİKALARI: DOST - DÜŞMAN AYRIMI

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 2, 391 - 413, 27.09.2021

Güngör Şahin , Hatice Demirci

Öz

11 Eylül 2001 tarihinde El Kaide’nin ABD’de gerçekleştirdiği bir dizi terör eylemi uluslararası ilişkiler disiplininde yeni bir dönemin başlangıcı niteliğindedir. Bu tarihten itibaren terörizm ile mücadele, ABD’nin yeni güvenlik stratejisinin temelini oluşturmaktadır. Öte yandan Başkan George W. Bush’un 2002 yılında yaptığı ulusa sesleniş konuşmasında dile getirdiği ‘şer ekseni’, bu yeni dönemde tarafların belirlenmesinde etkin olmuştur. Artık yeni düşman İran, Irak ve Kuzey Kore’dir. Yeni tehdit kaynağı ise terörizm, radikal İslam, anti- demokratik yönetimler ve kitle imha silahlarının yayılması riskidir. Çalışma Carl Schmitt’in 1927 yılında kaleme aldığı ‘Siyasal Kavramı’ etrafında şekillenmektedir. Bu bağlamda, 11 Eylül terör eylemleri ardından ABD’nin kimliğini yeniden oluşturma süreci incelenmiştir. Bu noktada ABD’nin ulusal güvenlik strateji belgeleri incelenmiş ve bu belgelerdeki tehdit algıları irdelenmiştir. Öte yandan ontolojik güvenlik yaklaşımı bağlamında ABD’nin güvenliğini nasıl sağladığı ele alınmış ve ABD’nin ekonomi, teknoloji, asker ve diplomasi aracılığıyla sağladığı ulusal gücünün dünya liderliği misyonuyla özdeşleştirildiği bulgusuna ulaşılmıştır. Bu bağlamda ABD’nin ontolojik güvenliğini sürdürmesi için kimliğinin ötekisi olarak tanımlayacağı aktörlerin var olması ve güvenlik ikileminin sürdürülmesi gereklidir. Zira ötekinin niteliklerinin tanınması ve tanımlanması tehdidin yönünün ve büyüklüğünün anlaşılması için elzemdir. Ötekinin ortadan kalkması, kimliğe ilişkin tanımlamaların geçerliliğini yitirmesine ve ontolojik güvensizliğe neden olmaktadır. Çalışmanın sonucunda ABD’nin İran’ı düşman olarak tanımlayarak siyasal özünü oluşturduğu ve böylece hegemon olarak meşruiyet sağladığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

ABD, İran, Terörizm, Siyasal Kavramı, Ontolojik Güvenlik

Teşekkür

Sayın Editör ve Değerlendirme Kuruluna ilginiz için şimdiden teşekkür eder, tarafınızdan ve hakemlerden gelecek önerilerin süratle giderileceğini beyan ederim. Saygılarımla. Dr.Öğr.Üyesi Alb. Güngör ŞAHİN

Kaynakça

• Arı, T. (2004) Irak Iran ve ABD: Önleyici Savaş, Petrol ve Hegemonya. İstanbul: Alfa Kitabevi.
• Balaban, G. (2020). Ontolojik Güvenlik. Uluslararası İlişkiler Konseyi. (53), 1-7.
• BBC News. (2013). Iran Election: Hassan Rouhani in His Own Words. https://www.bbc.com/news/world-middle-east-22921680 (Erişim Tarihi: 10.05.2021)
• CFR.org Editors. (2019). Iran’s Revolutionary Guards. https://www.cfr.org/backgrounder/irans-revolutionary-guards (Erişim Tarihi: 10.05.2021)
• Çağrı E. (2006). ABD Nasıl Bir Dünya Sistemi Kurmak İstiyor?, Türkiye-Avrupa Birliği-ABD: İlişkiler Nereye Gidiyor”, Tepav Ortak Çalıştay Raporu, Ankara.
• Çelikpala M. (2019). Güvenlik İkilemi. Uluslararası İlişkiler Konseyi (48), 1-5.
• Deutsche Welle. (2019). ABD İran Devrim Muhafızlarını Terör Örgütü İlan Etti. Alındığı yer:https://www.dw.com/tr/abd-iran-devrim-muhaf% C4%B1zlar%C4%B1n%C4%B1-ter%C3%B6r-%C3%B6rg%C3%BCt%C3%BC-ilan-etti/a-48255768 (Erişim Tarihi: 20.05.2021)
• Deveci, C. (2002). Faşizmin Yorumsanması Ya Da Carl Scmitt’in Saf Siyaset Kuramı. E. Fuat Keyman ( Ed.) Liberalizm, Devlet, Hegemonya (s.32-87). İstanbul: Everest Yayınları.
• Ekinci A. C. (2009). İran Nükleer Krizi. Ankara: Usak Yayınları.
• Erdem, E. İ. (2014). 11 Eylül Terör Eylemleri ve Küresel Düzen. A. Balcı ve Ş. Kardaş (Ed.) Uluslararası İlişkilere Giriş: Tarih, Teori, Kavram ve Konular (s.472-478). İstanbul: Küre Yayınları.
• Goldtein, J. ve Pevenhouse S.J.C. (2015) Uluslararası İlişkiler. Ankara: BB101 Yayınları.
• Karakaya, İ. (2010). 11 Eylül 2001 Sonrası ABD’nin Değişen Güvenlik Algılamaları ve Politikaları (Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kelley, Colleen Elizabeth. (2007) Post-9/11 American Presidential Rhetoric A Study of Protofascist Discourse , Maryland: Lexington Books.
• Keskin, M. H. (2013). Nükleer Krizde AB’nin İran Politikaları: Tarihsel ve Güncel Bir Perspektif. Uluslararası Hukuk ve Politika, 9 (34), 87-118.
• Kibaroğlu, M. (2006). İran’ın Nükleer Güç Olma İddiası ve Batı’nın Tutumu: Şah’a destek Mollalara Yasak. Akademik Orta Doğu, (Eyüp Ersoy Çev.)1(1), 77-111.
• Laing, R. D. (1960). The Divided Self: An Existential Study in Sanity and Madness. London: Penguin Books.
• Mitzen, J. (2006). Ontological Security in World Politics: State Identity and the Security Dilemma. European Journal of International Relations,12 (3), 341-370.
• Nye, J.& S. D. A. Welch. (2013). Küresel Çatışmayı ve İşbirliğini Anlamak. (Renan Akman Çev), İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Oran, B. (2017). Türk Dış Politikası Cilt III. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Robinson, K. (2021). What Is the Iran Nuclear Deal? Council on Foreign Relations. Alındığı yer: https://www.cfr.org/backgrounder/what-iran-nuclear-deal (Erişim Tarihi: 15.04.2021)
• Schmitt C. (2006). Siyasal Kavramı. (Çev. Ece Göztepe) İstanbul: Metis Yayınları.
• Sugunami, H. (2017). Kelsen/ Schmitt Üzerinden Egemenliği Anlamak. Esra Diri (Ed.) Uluslararası İlişkilerde Anahtar Metinler (s.789-814). İstanbul: Derin Kitabevi.
• Şen, G. (2021). Trump Dönemi ve Sonrasında İran’ın Nükleer Programı Üzerine Bir İnceleme. Uluslararası İlişkiler Konseyi (55), 1-9.
• Şen, G. (2017). Ruhani Döneminde İran-ABD İlişkileri. Ankara: İran Araştırmaları Merkezi. https://www.researchgate.net/publication/329060496_Ruhani_Doneminde_Iran-ABD_Iliskileri
• The White House Washington. (2002). The National Security Strategy of the United States.
• The White House Washington. (2006). The National Security Strategy of the United States.
• The White House Washington. (2010). The National Security Strategy of the United States.
• The White House. (2012). Fact Sheet: Sanctions Related to Iran. https://obamawhitehouse.archives.gov/the-press-office/2012/07/31/fact-sheet-sanctions-related-iran (Erişim Tarihi: 15.04.2021)
• The White House Washington. (2017). The National Security Strategy of the United States.
• The White House Washington. (2021). Interim National Security Strategic Guidance.
• The White House. (2012). Fact Sheet: Sanctions Related to Iran. https://obamawhitehouse.archives.gov/the-press-office/2012/07/31/fact-sheet-sanctions-related-iran (Erişim Tarihi: 15.04.2021)
• World Politics Journal. (2015). Iran’s Economy Struggles Under The Weight of International Sanctions. https://worldpoliticsjournal.com/irans-economy-struggles-weight-international-sanctions/ (Erişim Tarihi: 15.04.2021)
• Yakın Doğu Haber. (2006). Ahmedinejad'ın Bush'a gönderdiği Mektubun Metni. //www.ydh.com.tr/HD383_ahmedinejad-in-bush-a-gonderdigi-mektubun-metni.html (Erişim Tarihi: 10.05.2021)