Milletvekili Genel Seçim Sonuçları Üzerinden Halk İradesinin Meclise Yansıması ve Temsilde Adalet: 1982-2023

Year 2025, Volume: 8 Issue: 2, 91 - 102, 29.09.2025

Fırat Demirkol

https://doi.org/10.59886/tsbder.1686638

Abstract

Türkiye’nin henüz tam olarak ekonomik, sosyal ve siyasal sorunlarını çözememiş olması ve gelişmekte olan ülke liginden gelişmiş ülke ligine atlayamamış olması seçimleri ve dolayısı ile liderleri doğrudan önemli konuma getirmektedir. Bu durumun en önemli yansımalarından birisi olarak Türkiye’de seçimler ve seçim süreçleri önemli ölçüde takip edilmekte ve büyük bir umut bağlanmaktadır. Bu durumun bir sonucu olarak da seçimlere katılım oranları gelişmiş ülke olarak adlandırılan ülkelerden daha yüksek bir oranda ortaya çıkmaktadır. İlgili çalışma 1982 Anayasası kapsamında 2023 yılı dahil olmak üzere gerçekleşmiş olan milletvekili genel seçim sonuçları üzerinden seçmen tercihlerinin meclise nasıl yansıdığını incelemeyi amaçlamaktadır. Mevcut seçim sistemi ve anayasanın ‘temsilde adalet’ kavramına uygun bir biçimde seçim sonuçlarının yansıyıp yansımamasına katkı sağlayıp sağlamadığı incelenmektedir. Bu kapsamda ilgili dönem içerisinde gerçekleşmiş olan 12 milletvekili genel seçimi sonuçları parti oylarından bağımsız olarak katılım oranı ve katılım oranı içerisinde bulunan oyların meclise yansıması üzerinden değerlendirilmiştir. Bu çerçevede oyların meclise ve dolayısı ile temsiliyete yansıyıp yansımasının nedenleri anlaşılmaya çalışılmış ve bu nedenlerin ortadan kaldırılmasına yönelik olarak çözüm önerileri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Elde edilen sonuçlar, temsilde adalet noktasında zaman içerisinde ilerleme olsa da sistem henüz tam olarak yenilenmemiştir. Bunlar arasında baraj sisteminin güncellenmesi, parlamento dağılımında Türk heyetinin açılması gibi alanların genişletilmesi, temsil oranının artırılması ve demokratik katılımın güçlendirilmesi bulunuyor.

Keywords

Seçmen Davranışı , Siyaset Bilimi , Temsilde Adalet , Türk Siyasi Hayatı

Reflecting Parliamentary Public Opinion on General Election Results and Justice in Representation: 1982-2023

Abstract

Elections and electoral processes in Turkey are closely followed and are associated with great hope. Consequently, voter turnout rates in Turkey are higher than those in countries classified as developed. This study aims to examine how voter preferences are reflected in the parliament through the results of parliamentary general elections held within the scope of the 1982 Constitution, including the year 2023. It investigates whether the current electoral system and constitution contribute to the reflection or non-reflection of election results in line with the concept of 'justice in representation'. Within this framework, the results of 12 parliamentary general elections held during the relevant period were evaluated not only based on party votes but also on voter turnout rates and the representation of votes within the voter turnout. Attempts were made to understand the reasons behind the reflection or non-reflection of votes in the parliament and representation, and solutions were proposed to eliminate these reasons. The results indicate that although there has been progress over time in terms of justice in representation, the system has not been fully renewed yet. Proposed solutions include updating the threshold system, expanding areas such as the composition of the parliament, increasing representation rates, and strengthening democratic participation.

Keywords

Political Science , Representative Behaviour , Representative Justice , Turkish Political Life

References

• Bahçeçi, B. (2005). 1982 Anayasası Döneminde Çoğulcu Demokrasi Açısından Milletvekili SeçimiHukukunda Karşılaşılan Sorunlar. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 54 (2), 365–396.
• Demirkol, F. (2022). Liberal Demokrasi ve Adalet ve Kalkınma Partisi (2003–2018). Nobel BilimselEserler.
• Durul, T. ve Doğan, S. (2019, Nisan 25). Dünyada Seçimlere Katılım Düşük Seyrediyor. Anadolu Ajansı.Retrieved June 15, 2023, from https://www.aa.com.tr/tr/dunya/dunyada-secimlere-katilim-dusuk-seyrediyor/1462264
• Ercan, M. S. (2016). Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında Siyasal Parti Yasakları. İstanbul MedipolÜniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 3(1), 49–70.Erdem, T. (2019, Temmuz 15).
• Türkiye’de Darbe Ve Müdahalelerin Kısa Tarihi. Stratejik DüşünceEnstitüsü. Retrieved June 23, 2023, from https://www.sde.org.tr/tevfik-erdem/genel/turkiyede-darbe-ve-mudahalelerin-kisa-tarihi-kose-yazisi-10443
• Özbudun, E. (1995). Seçim Sistemleri ve Türkiye. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 44(2),521–539.
• Sabuncu, Y. (2006). Seçim Barajları ve Siyasal Sonuçları. Anayasa Yargısı, 23, 191–197.
• Sayın, A. (2022, Mart 31). Seçim Yasası: Baraj Yüzde 7’ye Indi, Seçim Kurullarında Kıdemli HâkiminGörev Almasına Son Verildi. BBC Türkçe. Retrieved July 10, 2023, fromhttps://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-60925836
• Tuncer, E. (2003). Türkiye’de seçim uygulamaları/sorunlar ışığında temsilde adalet - yönetimde istikrarilkelerinin işlevselliği. In E. Tuncer (Ed.). Osmanlı’dan günümüze seçimler (1877–2002) (pp. 167–182). Tesav Yayınları.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM). (2023a). 28. Dönem Milletvekili Sandalye Dağılımı. RetrievedJuly 30, 2023, from https://www.tbmm.gov.tr/sandalyedagilimi
• Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM). (2023b). Milletvekili Seçim Kanunu. Retrieved May 20, 2023,from https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.2839.pdf
• Yüksek Seçim Kurulu (YSK). (1983). Milletvekili Genel Seçim Sonuçları 1983. Retrieved April 20, 2023,fromhttp://www.ysk.gov.tr/ysk/content/conn/YSKUCM/path/Contribution%20Folders/SecmenIslemleri/Secimler/1983-2007-MVSecimleri/Turkiye.pdf
• Yüksek Seçim Kurulu (YSK). (1987) Milletvekili Genel Seçim Sonuçları 1987. Retrieved May 18, 2023,fromhttps://www.ysk.gov.tr/ysk/content/conn/YSKUCM/path/Contribution%20Folders/SecmenIslemleri/Secimler/1983-2007-MVSecimleri/Turkiye.pdf
• Yüksek Seçim Kurulu (YSK). (1991). Milletvekili Genel Seçim Sonuçları 1991. Retrieved June 14, 2023,from https://www.ysk.gov.tr/doc/dosyalar/docs/Milletvekili/1983-2007/Turkiye.pdf
• Yüksek Seçim Kurulu (YSK). (1995). Milletvekili Genel Seçim Sonuçları 1995. Retrieved May 2, 2023,from https://www.ysk.gov.tr/doc/dosyalar/docs/Milletvekili/1983-2007/Turkiye.pdf
• Yüksek Seçim Kurulu (YSK). (1999). Milletvekili Genel Seçim Sonuçları 1999. Retrieved June 18, 2023,fromhttps://web.archive.org/web/20150402150011/http://www.ysk.gov.tr/ysk/content/conn/YSKUCM/path/Contribution%20Folders/SecmenIslemleri/Secimler/1983-2007-MVSecimleri/Turkiye.pdf
• Yüksek Seçim Kurulu (YSK). (2002). Milletvekili Genel Seçim Sonuçları 2002. Retrieved June 16, 2023,fromhttps://www.ysk.gov.tr/doc/dosyalar/docs/2002MilletvekiliSecimi/gumrukdahil/gumrukdahilgrafik.pdf
• Yüksek Seçim Kurulu (YSK). (2007). Milletvekili Genel Seçim Sonuçları 2007. Retrieved June 20, 2023,fromhttps://www.ysk.gov.tr/doc/dosyalar/docs/2007MilletvekiliSecimi/gumrukdahil/gumrukdahilgrafik.pdf
• Yüksek Seçim Kurulu (YSK). (2011). Milletvekili Genel Seçim Sonuçları 2011. Retrieved June 22, 2023,fromhttps://www.ysk.gov.tr/doc/dosyalar/docs/2011MilletvekiliSecimi/gumrukdahil/gumrukdahil.pdf
• Yüksek Seçim Kurulu (YSK). (2015, June). Milletvekili Genel Seçim Sonuçları Haziran 2015. RetrievedJune 20, 2023, fromhttps://www.ysk.gov.tr/doc/dosyalar/docs/Milletvekili/7Haziran2015/KesinSecimSonuclari/ResmiGazete/D.pdf
• Yüksek Seçim Kurulu (YSK). (2015, November). Milletvekili Genel Seçim Sonuçları Kasım 2015.Retrieved June 21, 2023, fromhttps://www.ysk.gov.tr/doc/dosyalar/docs/Milletvekili/1Kasim2015/KesinSecimSonuclari/96-D.pdf
• Yüksek Seçim Kurulu (YSK). (2018). Milletvekili Genel Seçim Sonuçları 2018. Retrieved June 20, 2023,from https://www.ysk.gov.tr/doc/dosyalar/docs/24Haziran2018/KesinSecimSonuclari/2018MV-96C.pdf
• Yüksek Seçim Kurulu (YSK). (2023). Milletvekili Genel Seçim Sonuçları 2023. Retrieved July 1, 2023,fromhttps://www.ysk.gov.tr/doc/dosyalar/docs/14Mayis2023/KesinSecimSonuclari/SIYASI_PARTILERIN_CIKARDIKLARI_MILLETVEKILI_VE_BAGIMSIZLARIN_SAYISI_MM25.pdf
• Zariç, S. (2019). Türkiye'de Seçim Barajı ve Avrupa Ülkerinde Durum. Pamukkale UniversityJournal ofSocialSciencesInstitute, (37), 247-259