ANTİK SMYRNA’NIN GÜNEYİNDEKİ SAVUNMA YAPILARI ÜZERİNE MİMARİ BELGELEME ÇALIŞMASI

Yıl 2019, Sayı: 20, 95 - 109, 01.09.2019

Ali Kazım Öz

https://doi.org/10.22520/tubaked.2019.20.007

Öz

2016-2018 yılları arasında İzmir’in güneyinde gerçekleştirilen mimari tespit çalışmaları kapsamında, çok sayıda antik yapıya aitkalıntılara rastlanmıştır. Rölöve çizimleriyle tespiti ve tescili yapılan bu anıtların arasında en önemli bölümü savunma yapıları oluşturmaktadır. Antik Smyrna kentinin güney savunma hattını oluşturan ve komşu kentlerle olan ilişkisini güçlendiren bu yapılar küçük bir kale veya karakol formundadır. Dönemin siyasal ve toplumsal olaylarına paralel olarak, çoğunlukla Arkaik Dönem’de yerleşilen stratejik noktalar, Geç Klasik ve Helenistik dönemlerde yeniden kullanılmışlardır. Bu nedenle antik kentin güneyinde Buca ve Gaziemir ilçe sınırları içinde kalan altı adet kale yapısı makale konusu olarak seçilmiştir. Yerinde incelemeler sonucu elde edilen arkeolojik veriler sayesinde, antik Smyrna çevresinin tarihi ve toplumsal gelişimi hakkındaki bilgilerin güncellenmesisağlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Smyrna, kale, yüzey araştırması, mimari, belgeleme

ARCHITECTURAL DOCUMENTATION OF DEFENSE BUILDINGS IN THE SOUTHERN CHORA OF ANCIENT SMYRNA

Öz

Many remains of ancient buildings have been found in the south of Izmir, as a result of the architectural survey between the years of 2016-2018. The most important parts among the monuments which were identified and recorded by drawings are the defensive structures. These structures were built in the form of a small fortress or a garrison in order to constitute the southern defensive line of Smyrna and strengthen its relationship with neighboring cities. The strategic points which are mostly settled in the Archaic Period, were reused in the Late Classical and Hellenistic periods in parallel with the political and social events. For this reason, the six fortresses within the boundaries of Buca and Gaziemir district in the south of the ancient city were chosen as the subject of this article. The archaeological data obtained from in-situ examinations provided an update on the historical and social development of the ancient Smyrna’s chora

Anahtar Kelimeler

Smyrna, fortress, survey, architecture, documentation

Kaynakça

• AKARCA A. 1987. Şehir ve Savunması, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• AKURGAL E. 1946. “Arkaik ve Klasik Çağlarda İzmir”, Belleten, X(37), 55- 71.
• AKURGAL E. 1997. Eski İzmir I: Yerleşme Katları ve Athena Tapınağı, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• ATALAY E. 1987. “İzmir ve Aydın Yörelerinde Mağara Araştırmaları”, AST, 5(2), 297-321.
• AYBEK S., MERİÇ A. E. ve ÖZ A. K. 2009. Metropolis: Ana Tanrıça Kenti, İstanbul: Homer Kitabevi.
• BEAN G. E., DUYURAN R. 1947: “Adatepe Again (Sancaklı Tepe)”, JHS, 67, 128-134.
• BEAN G. E. 1995. Eski Çağda Ege Bölgesi, İstanbul: Arion Yayınevi.
• BINTLIFF J. L. 1999. “Pattern and Process in the City Landscapes of Boeotia From Geometric to Late Roman Times”, M. Brunet (Ed.), Territoire des Cités Grecques, BCH Supplement, 34(1), 15-33, Athene: Ecole Française d’Athénes.
• BOTHA L. 1988. “The Asiatic Campaign of Agesilaus: The Topography of the Route from Ephesus to Sardis”, Acta Classica, 31, 71-80.
• CADOUX C. J. 1938. Ancient Smyrna: A History of the City from the Earliest Times to 324 A.D., Oxford: Basil Blackwell.
• CAHILL N. 2010. “Sardis 2008”, KST, 31(4), 63-78.
• COLDSTREAM J. N. 2008. Greek Geometric Pottery: A Survey of Ten Local Styles and Their Chronology, Liverpool: Liverpool University Press.
• COOK R. M. ve DUPONT P. 2003. East Greek Pottery, London: Routledge.
• DOĞER E. ve GEZGİN İ. 1998. “Arkaik ve Klasik Dönemde Smyrna’nın Dış Savunması Üzerine Gözlemler”, N. Ülker (Ed.), II. Uluslararası İzmir Sempozyumu, 5-30, İzmir: E.Ü. İzmir Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları.
• EDWARDS G. R. 1975. Corinth VII-III: Corinthian Hellenistic Pottery, New Jersey: Princeton University Press.
• ERSOY Y. 2004. “Klazomenai: 900-500 BC. History and Settlement Evidence, A. Moustaka, E. Skarlatidou, M. C. Tzannes”, Y. Ersoy (eds.), Klazomenai, Teos and Abdera: Metropoleis and Colony: Proceedings of the International Symposium, 43-76, Thessaloniki: University Studio Press.
• FRANKEL, R. 2003. “The Olynthus Mill, Its Origin and Diffusion: Typology and Distribution”, AJA, 107(1), 1-21.
• GASSNER V. 1997. Das Südtor der Tetragonos-Agora: Keramik und Kleinfunde, Forschungen in Ephesos XIII/1/1, Wien: ÖAW.
• GÜRTEKİN-DEMİR R. G. 2011. “An Eastern Mediterranean Painting Convention in Western Anatolia: Lydian Black-on-Red, K. Duistermaat”, I. Regulski (Ed.), Intercultural Contacts in the Ancient Mediterranean, Proceedings of the International Conference at the Netherlands-Flemish Institute in Cairo, 359-380, Leuven: Peeters Publishers.
• HERODOTOS Herodot Tarihi, M. Öktem (Çev.), İstanbul: Remzi Kitabevi, 1991.
• HILL D. J. A. 2016. Urbanisation and Settlement in Western Asia Minor: Ionia and Metropolis in the Torbalı Plain, a GIS Approach, Oslo: University of Oslo.
• HOFFMANN H. “Foreign Influence and Native Invention in Archaic Greek Altars”, AJA, 57(3), 189-195, 1953.
• KOPARAL E. 2012. “Klazomenai Khora’sında Savunma Sistemi”, I. Şahin (Ed.), İsmail Fazlıoğlu Anı Kitabı, 139-146, Edirne: Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınları.
• LADSTÄTTER S. 2005. “Keramik”, H. Thür (Ed.), Hanghaus 2 in Ephesos: Die Wohneinheit 4, Forschungen in Ephesos VIII/4, 230-358, Wien: ÖAW.
• McNICOLL A. W. 1997. Hellenistic Fortifications from the Aegean to the Euphrates, N. P. Milner (Rev.), Oxford: Clarendon Press.
• MERİÇ R. 1988. “Antik Dönemde Küçük Menderes Havzasının Tarihsel Coğrafyasına Genel bir Bakış”, EÜ Coğrafya Dergisi, 4(1), 202-212.
• MERİÇ R. ve NOLLE J. 1988. “Eine Archaische Inschrift aus dem Gebiet von Smyrna”, Chiron, 18, 225-232.
• MERİÇ R. 2003. Ana Tanrıça Kenti Metropolis, İstanbul: Meseder Yayınları.
• MERİÇ R. 2009. Das Hinterland von Ephesos: Archäologischtopographische Forschungen im Kaystros-Tal, Ergänzungshefte 12, Wien: ÖAI.
• ÖZ A. K. 2010. “Gallesion Dağı Kutsal Alanları Hakkında Ön Araştırma”, S. Aybek, A. K. Öz (Ed.), Metropolis Ionia II: Yolların Kesiştiği Yer, Recep Meriç İçin Yazılar, 197-203, İstanbul: Homer Kitabevi.
• ÖZ A. K. 2019. “Geç Bizans Döneminde Buca ve Kırklar Manastırı”, Kubaba, 28, 49-60.
• ÖZKAN T. 2009. “Funde aus Einem Spätgeometrischen Brandgrab”, Arkeoloji Dergisi, XIV, 2009/2, 57-78.
• PAUSANIAS Description of Greece, London: W. Heinemann Ltd. 1918.
• RADT W. 2002. Pergamon: Bir Antik Kentin Tarihi ve Yapıları, S. Tanmer (Çev.), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• RAMSAY W. M. 1880. “Newly Discovered Sites Near Smyrna”, JHS, 1, 63-68.
• RATTÉ C. 2011. “Lydian Architecture, Ashlar Masonry Structures at Sardis”, K. Kiefer, A. Ramage (Ed.), Archaeological Exploration of Sardis, Report 5, London: Harvard University Press.
• ROTROFF S. I. 1997. The Athenian Agora XXIX, Hellenistic Pottery, New Jersey: Princeton University Press.
• SIEVEKING J. 1907. “Zur Ara Pacis Augustae”, JÖAI, 10, 175-190.
• STRABON Antik Anadolu Coğrafyası, Kitap XII-XIII-XIV, A. Pekman (Çev.), İstanbul: Arkeoloji Sanat Yayınları, 1993.
• TAMSÜ POLAT R. 2010. “Yeni Buluntular Işığında Phryg Kaya Altarları ve Bir Tipoloji Önerisi”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 203–222.
• TULUNAY E. T. 2006. “Nif (Olympos) Dağı Araştırma Projesi: 2004 Yılı Yüzey Araştırması”, AST, 23(2), 189-200.
• TULUNAY E. T. 2011. “Nif (Olympos) Dağı Araştırma ve Kazı Projesi: 2009 Yılı Kazısı”, KST, 32(3), 405-423.
• TULUNAY E. T. 2012. “Smyrna (İzmir) Yakınlarında Birçok Kültürü Barındıran Dağ: Nif (Olympos)”, Colloquium Anatolicum, XI, 81- 100.
• TUNA N. 1986. “İonia ve Datça Yarımadası Arkeolojik Yüzey Araştırması, 1984”, AST, 3, 209-225.
• UHRİ A. ve ÖZ A. K. 2008. “Urla Söğüt Kutsal Alanı Hakkında İlk Gözlemler”, Anadolu/Anatolia, Supp. 2, 295-303.
• WEBER G. 1885. “Akdsché-Kaja. Eine unbekannte Felsburg bei Smyrna”, Mitteilungen des Deutschen Archäologischen Instituts, Athenische Abteilung, 10, 212-216.
• WEBER, G. 1892. “Carte du Monastère de Lembos et de ses Dépendances Auprés de Smyrne au XIII Siécle”, BCH, 16, 379-410.