KÜÇÜKAVULCUK KÖYÜ YERLEŞİM DOKUSU VE EVLERİ

Year 2016, Issue: 14, 193 - 207, 01.09.2016

Eti Akyüz Levi Burcu Taşçı

Abstract

Çalışma kapsamında incelenen Küçükavulcuk Köyü, Batı Anadolu’da İzmir ili Ödemiş ilçesine bağlı olup, ilçenin önemli ve tarihi dokusu ile çarpıcı nitelikteki Birgi yerleşimine yalnızca 2 km. uzaklıktadır. 2012 yılında çıkan 6360 sayılı Büyükşehir Yasası sonrasında yönetsel olarak İzmir ilinin mahallesi durumuna gelmiştir. Ancak bu çalışmada yerleşimden köy olarak söz edilecektir. Çalışmanın amacı, yerleşim dokusunu irdelemek ve belgelemek, evlerin yaşatılmasına yönelik öneriler geliştirmektir. Konu alan çalışmaları ve literatür araştırmaları ışığında ele alınmaktadır. Küçükavulcuk Köyü, toplu yerleşme düzeninin görüldüğü, tarımsal alanların ise yerleşimin çeperinde yer aldığı, geçiminin tarım ve hayvancılığa dayandığı bir kırsal alandır. Aydınoğulları Beyliği’nin başkentliğini yapmış Birgi’ye yakınlığı ulaşım olanaklarını kolaylaştırmaktadır. Ancak son dönemlerde su sıkıntısı yaşanması tarımsal ürün yelpazesini daraltmakta ve köyden göç gerçekleşmektedir. Bu durum da evlerin boş kalması, kullanılmayınca da hızla yıpranıp yok olmasına neden olmaktadır. Yerleşim, Birgi’ye göre daha yalın bir mimari yansıtmakta, ancak nitelikli geleneksel evleri barındırmaktadır. Küçükavulcuk’ta evler genellikle iki katlı olup; alt katları ahır, ambar gibi servis mekânlarını içermekte, üst kat ise yaşam katı olarak hizmet vermektedir. Yaşam katında, çoğunlukla açık dış sofalı bir plan şeması görülmekte, sofaya dış veya iç merdiven ile alt kattan bağlantı sağlanmaktadır. Evlerin yapım sistemi, alt katta yığma, üst katta ise kerpiç dolgulu ahşap karkas sistemdir. Evlerin yaşamayıp terk edilmesi yanısıra, güncel yaşam koşullarına yanıt vermesine yönelik olarak yapılan ancak özgünlüğünü zedeleyen değişiklikler, yapıların karakteristikleri korunarak sürdürülebilirliği açısından tehdit oluşturmaktadır. Çalışmada yerleşimin ve evlerin yaşatılarak geleceğe aktarılması bağlamında ekoturizmin araç olarak kullanılması önerilmektedir.

Keywords

Küçükavulcuk, Ödemiş, Koruma, Köy, Kırsal Ev, Sürdürülebilirlik, Kırsal Kalkınma

KÜÇÜKAVULCUK VILLAGE SETTLEMENT TISSUE AND HOUSES

Abstract

Examined within the scope of the study, the Küçükavulcuk Village is affiliated with the district of Ödemiş in İzmir province in Western Anatolia and located at a distance of only 2 km from the important settlement of Birgi, which is of striking quality with its historical fabric, in the district. Following the Metropolitan Law No. 6360, enacted in 2012, it administratively became a neighborhood of İzmir province. However, the settlement will be referred to as a village in this study. The study aims to scrutinize and document the settlement pattern and to develop proposals for the sustainability of the houses. The subject is addressed in the light of site surveys and the literature research. The Küçükavulcuk Village is a rural area in which the collective settlement order is seen, where the agricultural lands are located on the fringe of the settlement, and whose livelihood depends on agriculture and animal husbandry. Its proximity to Birgi, which used to be the capital city of Aydınoğulları Principality, facilitates the transportation possibilities. Nevertheless, the recent experience of a water problem has been reducing the agricultural product range and migration from the village takes place. This causes the houses to remain empty and, when they are not used, to wear and disappear rapidly. The settlement reflects simpler architecture than Birgi but the traditional houses of a high quality. In Küçükavulcuk, the houses are generally two-storey buildings and the downstairs includes service spaces such as stable and granary, whereas the upstairs serves as living floor. A planning scheme with an open outdoor hall sofa is mostly seen on the living floor, and a connection with the hall sofa from the downstairs is provided by means of an outdoor or an indoor staircase. The construction system of the houses is masonry downstairs but studwork with mud plaster upstairs. Besides the non-survival and abandonment of the houses, the alterations which are made in order for them to answer the current living conditions but which damage their originality threaten the sustainability of the buildings by maintaining their characteristics. In the study, it is suggested to use ecotourism as a means in the context of maintaining the settlement and the houses and of conveying them to the future.

Keywords

Küçükavulcuk, Ödemiş, Conservation, Village, Rural House, Sustainability, Rural Development

References

• ACAR, E., 2015. “Terkedilmiş yerleşimlerin geleceği (İzmir-ÖdemişLübbey köyü örneği)”, (yüksek lisans tezi: Dokuz Eylül Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı. İzmir).
• ALTINOLUK, Ü., 2007. Geleneksel Kent Dokusu: Birgi, Ege Yayınları.
• DİRİ, F., 2010. “Birgi geleneksel evlerinde kullanılan yapım teknikleri”, (yüksek lisans tezi: Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Restorasyon Anabilim Dalı. Ankara).
• GÜL, M. M., 1995. “Birgi geleneksel yerleşim dokusunun koruma ilkeleri açısından değerlendirilmesi”, (yüksek lisans tezi: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı. İstanbul).
• HAMAMCIOĞLU, M., 1994. “Dervişağa Medresesi Restorasyon Projesi”, (yüksek lisans tezi: Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Restorasyon Anabilim Dalı. Ankara.)
• ICOMOS, 1999. Geleneksel Mimari Miras Tüzüğü
• ICOMOS 12. Genel Kurulu. Meksika. (Çev. Z. Ahunbay, 2011). http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/
• ICOMOSTR_0901543001353670596.pdf
• ICOMOS, 1999. Uluslararası Kültürel Turizm Tüzüğü, Kültürel Miras Değeri Taşıyan Alanlarda Turizm Yönetimi.
• ICOMOS 12. Genel Kurulu. Meksika. www.icomos.org. tr/Dosyalar/ ICOMOSTR_0473172001407841550.pdf
• KARADAĞ, A., ve KOÇMAN, A., 2007. “Coğrafi Çevre Bileşenlerinin Kentsel Gelişim Süreci Üzerine Etkileri: Ödemiş (İzmir) Örneği”, Ege Coğrafya Dergisi (Aegean Geographical Journal), sayı 16, 3-16.
• www. dergipark.ulakbim.gov.tr
• KOÇMAN, A., 1989. Uygulamalı Fiziki Coğrafya Çalışmaları ve İzmir Bozdağlar Yöresi Üzerine Araştırmalar. İzmir.
• KOÇMAN, A., 1985. “İzmir – Bozdağlar yöresinin yapısal jeomorfolojisi ve evrimi”, Ege Coğrafya Dergisi. İzmir.
• www.dergipark.ulakbim.gov.tr
• Küçükavulcuk Köyü muhtarı Nurettin Demirkan ile kişisel görüşme - 8.6.2015. Ödemiş: İzmir Kültür Envanteri, 2001. İzmir, İzmir Valiliği.
• ÖZCAN, D. Z., 2011. “Birgi Çukur Hamam Restorasyon Projesi”, (yüksek lisans tezi: Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Restorasyon Anabilim Dalı. Ankara).
• RYEL R. ve GRASSE T., 1991. Marketing Ecotourism: Attracting the Elusive Ecotourist: Nature Tourism Managing for the Environment (Ed. Whelan T.), Washington, D. C.
• SAYIN, S., 2014. “Geleneksel Türk evinin doğal aydınlatma açısından incelenmesi; Kemaliye, Birgi ve Safranbolu evleri”, (yüksek lisans tezi: Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı. İstanbul).
• URL1: http://edebiyat.ege.edu.tr/bolumler/ cografya/16-1_karadag.pdf
• URL2: http://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2012/12/20121206-1.htm
• URL3: http://odemis.bel.tr/odemis/mahallelerimiz. html
• URL4: http://whc.unesco.org/en/tentativelists/5728/
• URL5: http://www.odemis.gov.tr/default_ b0.aspx?content=194
• URL6: http://www.koylerimiz.info/Koylerimiz/Db_ Koy/Koy_Resimleri/b_501537501086.jpg
• URL7: http: //www.icomos.org. tr/?Sayfa=Tuzukler2&dil=tr
• URL8: http://www. nature.org/greenliving/what-isecotourism.xml
• URL9: http://www. ecotourism.org/what-is-ecotourism
• YAVUZ, B. G., 1988. “Ödemiş Yöresinin Genel Tarihi”, Ödemiş Belediyesi Belde Yıllığı. Ödemiş, 6-11.