TÜRK-İSLAM AKEOLOJİSİ: KISITLAR VE FIRSATLAR

Year 2015, Issue: 13, 37 - 49, 01.09.2015

Yılmaz Yıldırım

Abstract

Türk-İslam Arkeolojisi bölümünün kuruluşu, tarihsel olarak sosyal bilimlerdeki bazı güncel tartışmalara denk geld­iğinden; çalışmada öncelikli olarak Türk-İslam Arkeolojisi disiplininin imkân ve kısıtlarını oluşturan ortak bir bilimsel söylem öbeğini paylaşan bazı sosyal bilimsel ve sosyo-politik konular ortaya konulmaktadır. Türk-İslam Arkeolojisi için ortada duran sorunlar; bir taraftan ana akım "modem sosyal bilim geleneği ve anlayışı kaynaklı yapısal sorunlar, diğer yandan da genel olarak Türk sosyal bilim ve özel olarak Türk arkeoloji biliminin bünyesinden kaynaklanan sorunlar olarak iki katmanlı şekilde değerlendirilmektedir. Çalışmada modem bilgi ve akademi sistematiğinin etkisi­yle oluşan arkeolojinin yapısal özellikleri, kültüralizm, akültüralizm, zaman politikası, taksonomi konusu ve teoriye içkin metodolojik konular olarak kavramsallaştırılmaktadır. Bu paradigmatik özellikler, aynı zamanda Türk-İslam Arkeolojisinin vaatlerini ve sunduğu fırsatları da potansiyel olarak barındırmaktadırlar. Bu sorun ve fırsat alanlarının ortaklığını; zaman, mekân ve kültürün üretiminin arkeolojiyle ilişkisi özelinde değerlendiren ve arkeolojik bilginin temeli olarak zaman politikası altında tartışan çalışmada, Türk-İslam Arkeolojisi, arkeolojinin teorik gündemi ve ana yaklaşımları ile yüzleştirilmekte, akabinde bir yandan eleştirel/anlayıcı, diğer yandan kumcu/yapılandıncı amaçla değerlendirilmektedir. Ayrıca Türk-İslam Arkeolojisinin bilimsel fırsat ve dezavantajlarını değerlendirmenin yanı sıra çeşitli öneriler de getirilmeye çalışılmıştır.

Keywords

Arkeoloji, Türk-İslam Arkeolojisi, Ulusal Arkeoloji, Zaman Politikası, Kültür

TURKISH-ISLAMIC ARCHAEOLOGY: RESTRAINTS AND OPPORTUNITIES

Abstract

The establishment of the discipline of the Turkish-Islamic Archaeology historically coincides with some contempoırary debates in social sciences. This study primarily reveals some socio-scientific and socio-political issues, which are the potentials and limitations of Turkish-Islamic Archaeology discipline embedded in a common scientific disıcourse. The problems of Turk-Islamic Archeology are evaluated in two stratums: on the one hand the structural problems related to main stream modern social science tradition and on the other hand specific problems inherent in general to Turkish social science and in private to Turkish archaeology science. In this study, the structural aspects of archaeology formed through modern knowledge and academy systematic are conceptualized as culturalism, a-culturalism, time politics, taxonomy concept and methodological issues related to theory. These paradigmatic features, at the same time incorporate both promises of and provided opportunities by Turkish-Islamic Archaeology as a poıtential. This study evaluates commonality of troubles and opportunity fields specific to the production of time, space and culture with regard to archaeology and discusses time politics as the basis of archaeological knowledge. In this study, Turkish-Islamic archaeology is confronted with the theoretical agenda and main approaches of archaeology; afterwards Turkish-Islamic archeology is evaluated through both critical/hermeneutic and constituent/constructive aims. This study tries to evaluate scientific opportunities and disadvantages of Turk-Islamic archeology as well as brings forward some proposals

Keywords

Turk-Islamic Archaeology, National Archaeology, Time Policy, Culture

References

• ARCHER, Margaret S., 1996. Culture and Agency: The Place of Culture in Social Theory, Cambridge University Pres.
• AYDIN S. 2007. Batılılaşma Karşısında Arkeoloji ve Klasik Çağ Araştırmaları. Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce, Cilt 3 Modernleşme ve Batıcılık. Bora T, Gültekingil M. (ed.), İletişim Yayınları, İstanbul.
• DESCOMBES, Vincent, 1980. Modern French Philosophy, İng. Çev. L. Scott Fox ve J.M. Harding, Cambridge University Press, London.
• EAGLETON, Terry, 2011. Kültür Yorumları, Çev. Özge Çelik, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• ERDOĞDU, Burçin (Tarih Belirtilmemiş) Arkeoloji/Teori/Politika, Denemeler, Okyanus Yayınları, İstanbul
• FABIAN, Johannes, 1999. Zaman ve öteki, Antropoloji Nesnesini Nasıl Oluşturur, Çev., Selçuk Budak, Bilim ve Sanat, İstanbul
• GADAMER, Hans Georg, 1989. Truth and Method. 2.ed. Rev. ed. Joel C. Weinslieimer and Donald G. Marshall. New York: Crossroad.
• KARADAŞ, Yücel; DEMİR, Timur, 2013. Türkiye'de 1930-1970 arası arkeoloji paradigmasının bilim sosyolojisi açısından bir betimlemesi, İnsanbilim Dergisi, 2(2):1-16, 2013
• KUHN, Thomas, 1995. Bilimsel Devrimlerin Yapısı, Kuyaş N. (çev.) Alan Yayınları, İstanbul.
• MERTON, Robert K., 2010. Bilim ve Toplumsal Düzen, Çev. Ü. Tatlıcan, Bilim Sosyolojisi İncelemeleri. Balkız B, Öğütle VS. (der.) Ankara: Doğu Batı Yayınları, İstanbul
• ÖZDOĞAN, Mehmet, 2006. Arkeolojinin Politikası ve Politik Bir Araç Olarak Arkeoloji, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul
• POPPER, Karl, 1966. The Open Society and Its Enemies. Princeton University Press, Princeton
• RİTZER, George, 2008. Modern Sosyoloji Kuramları, Çev. H. Hülür, Deki Sosyoloji, Ankara.
• ROSENAU, Pauline Marie, 1998. Post-Modernizm Ve Toplum Bilimleri, Çev. Tuncay Birkan, Ark Yayınları, Ankara
• ŞİMŞEK, Ahmet, 2011. Geçmişin Nesnesini Arayan Bilim Arkeoloji: Türkiye'de Tarih Öğretimindeki Durumu, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 6/2 Spring
• WALLERSTEIN, İmmanuel, 2003. Yeni bir sosyal bilim için, Çev., Ender Abadoğlu, Aram Yayıncılık, İstanbul