AĞRI'DA BULUNAN HATTATI VE MÜZEHHİBİ BİLİNMEYEN TEZHİPLİ BİR EL YAZMASI ÖRNEĞİ

Year 2012, Issue: 10, 151 - 160, 01.09.2012

Yusuf Çetin Müzahir Kılıç

Abstract

Doğudan Anadolu'ya gelen göç ve akınların Anadolu'daki ilk uğrağı olan Ağrı bölgesi, stratejik konumu nede­ni ile tarih öncesi dönemlerde olduğu gibi tarih dönemlerinde de önemini korumuş, tabiî kaynakları ile tercih edilen bir yerleşme bölgesi olmuştur. Aynı zamanda bir geçiş bölgesi olduğu için bünyesinde birçok uygarlığın izlerini saklayan Ağrı, zengin taşınır kültürel mirası ile Anadolu coğrafyasında özel bir konuma sahiptir. Böl­gede daha çok birer aile yadigârı olarak sahipleri tarafından saklanan taşınır kültür varlıkları, tarihi, estetik ve ekonomik değerleri hakkında bilgi sahip olunmadığı için yeterince korunamamakta, ilgisizlik yüzünden birçoğu çürümeye terk edilmektedir. Ayrıca ilde bir müze olmadığı için bu eserlerin çoğu eski eser kaçakçılarının eline düşerek ülke dışına kaçırılmaktadır. İncelememize konu olan tezhipli el yazması il sınırları içinde aynı kadere sahip onlarca taşınır kültür varlığının sadece bir örneğini oluşturmaktadır.Hafız Osman tarzı nesih karakteri bir hat ile yazılmış olan el yazması oldukça kötü durumdadır. Deri kabı, deri cildi ve tezhipli yapraklarının büyük bir bölümü iyice tahrip olmuş ve yırtılmıştır. Hattatı, müzehhebi ve tarihi kesin bilinmeyen el yazması bezeme özelliklerinden yola çıkılarak 19. yüzyıl sonlarına mal edilebilir. 19. yüz­yıl Osmanlı tezhip sanatında sık sık karşımıza çıkan natüralist bitki formları, kenger yaprakları gibi Batı etkili motifler yerel bir tema ile oldukça acemice ele alınarak süslenmiştir. Bu örnekten yola çıkılarak geleneksel Os­manlı tezhip sanatının taşrada da 19. yüzyılın sonlarına kadar varlığını kesintisiziz bir biçimde devam ettirdiği görülmektedir.

Keywords

Osmanlı Tezhip Sanatı, El Yazması, Ağrı ili, Kültür varlıkları, Koruma

AN ILLUMINATED MANUSCRIPT SAMPLE WHOSE CALLIGRAPHER AND ILLUMINATOR IS UNKNOWN IN AĞRI

Abstract

Ağrı region, as the irst place encountered during the immigrations and incursions from East to Anatolia, has always preserved its importance both in prehistoric and historic periods due to its strategic location; and it has been a place preferred for settling due to its natural resources. In addition, since it is a transmission region, Ağrı, retaining the traces of many civilizations due to being a transmission zone, has a signiicant place in Anatolian geography along with its rich movable cultural heritage. The movable cultural properties, which are mostly kept as family inheritance by their owners, are not suficiently preserved and most of them are left to decay, since their historical, esthetic and economic values are not known. Morerover, as there is not a museum in the city, most of the cultural properties are smuggled abroad

Keywords

Ottoman Gilding Art, Manuscript, Ağrı, Cultural properties

References

• ALPASLAN, İ., 1995. Her Yönü İle Ağrı, TYBİTAY Yayınları.
• ALPASLAN, İ., 1998. Cumhuriyetin 75. Yılında Ağrı, Ağrı Valiliği Yayın¬ ları.
• BALTACIOĞLU, İ.H., 1993. Türklerde Yazı Sanatı, Kültür Bakanlığı Yayınları.
• ÇETİN, Y., 2012. Tarihi Kalıntıları ve Kültürel Değerleri İle Ağrı (Genişletilmiş İkinci Baskı), Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Yayınları, 008.
• SERİN, M., 2010. Hat Sanatı ve Meşhur Hattatlar, Kubbealtı Neşriyat.
• SÖZEN, M., 1988. Geleneksel Türk E l Sanatları, Milliyet Yayınları.
• ÖZFIRAT, A., 2001. Doğu Anadolu Yayla Kültürleri (M.Ö. II. Bin Yıl), Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• RADO, Ş., 1984. Türk Hattatları.
• ÜLKER, M., 1987. Başlangıçtan Günümüze Türk Hat Sanatı, Türkiye İş Bankası Yayınları.
• YAĞAN, N., 1992. Hüsnü Hat, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• YAZIR, M. B., 1974. Medeniyet Âleminde Yazı ve İslam Medeniyetinde Kalem Güzeli-II, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınlar