Amasya Merkez ilçe, Bağlarüstü, Boğaköy ve Vermiş Köyleri ile Yassıçal ve Ziyaret Beldeleri Etnobotanik Envanteri 2005

Yıl 2006, Sayı: 5, 135 - 170, 01.09.2006

Arzu Cansaran Ömer Faruk Kaya

Öz

Amasya merkez ilçe, Bağlarüstü, Boğaköy ve Vermiş köyleri; Yassıçal ve Ziyaret beldelerin­de halkın değişik alanlardaki bitki bilgisini be­lirlemeye yönelik etnobotanik çalışmaları, Ey­lül 2004 - Mart 2006 tarihleri arasında Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu TÜBİTAK ve Türkiye Bilimler Akademisi'nin TÜBA destekleriyle sürdürülmüştür, 2 kişilik bir ekipte aralıklı olarak toplam 30 gün 20 gün köylerde ve beldelerde, 10 gün merkez ilçe­de çalışılmış, 50 kaynak kişi ile görüşülmüş, 350 bitki örneği toplanmıştır, Bu örneklerden 12'si Türkiye'ye endemik olmak üzere toplam 257 takson belirlenmiştir. Özellikle gıda bitki­leri ile tıbbi bitkiler arasında bazı örtüşen türler olmakla birlikte 127 gıda, 93 ilaç, 12 yakacak, 16 yem, 60 el sanatları alanındaki kullanımın yanı sıra 49 bitki türünün de farklı alanlarda yararlı oldukları saptanmıştır. Alandan farklı bitki kullanımlarına ilişkin 407 kullanım biçimi re­çetesi derlenmiş ve gerekli görülen bitkiler ve bu bitkilerin çeşitli durumları, örneğin bitki tomurcuklandığı zaman, çiçek açtığı, meyve verdiği ve yaprak döktüğü zaman gibi dört mevsim bitkinin değişik görünümleri fotoğraflanmıştır. Ayrıca "kullanımları saptanamayan ancak yerel adları tespit edilen" 21 bitki de genel bitki listesine eklenmiştir. Elde edilen bulgular Türkiye Bilimler Akademisinin Türki­ye Kültür Envanteri Projesi kapsamındaki "Kültür-Kitap " veritabanına da aktarılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Karadeniz Bölgesi, Amasya, etnobotanik, yararlı bitkiler, zararlı bitkiler, gıda. tıbbi bitkiler, yakacak, yem, el sanatları

Amasya Merkez ilçe, Bağlarüstü, Boğaköy ve Vermiş Köyleri ile Yassıçal ve Ziyaret Beldeleri Etnobotanik Envanteri 2005

Öz

The aim of the ethnobotany research carried out between September 2004 and March 2006 was to determine the population's use of plants for various purposes in Amasya Amasya city, Bağlarüstü, Boğaköy and Vermiş villages; Yassıçal and Ziyaret towns with the support of the the Scientific and Technological Research Council of Turkey TÜBİTAK and Turkish Academy of Sciences TÜBA/. A team of 2 worked periodically for total of 30 days 20 days in villages and towns, 10 days In Amasya city . During this period 50 local people were interviewed and 350 plant samples were collected. 12 of them endemic to Turkey, representing a total of 257 taxa. There were some overlapping uses especially between food and medicinal plants 127 plants species being used for food, 93 for medicinal purpose, llasfuei. 16 as animal fodder, 60 for handcrafts, and 49 for miscellaneous purposes. Detailed ins­ tructions for 407 diverse uses were collected and the plants and their different state eg. when in bud, in flower, in fruit, or when dying down in autumn were photographed where it seemed necessary. Meanwhile, 21 plants whose uses were not determined but whose local names were identified were re­ corded in the general plant Inventory. The findings were transferred into the "Kültür- Kitap" database, part of the Turkish Aca­ demy of Sciences TUBA Turkey's Cultural Inventory Project

Anahtar Kelimeler

Black Sea Region, Amasya, ethnoboiany, useful plants, harmful plants, food, medicinal plants, combustibles, draw handicrafts

Kaynakça

• AKMAN. Yıldırım 1990 İklim vg BıyOİklım. Ankara: Palme Yayınlar».
• Amasya Valiliği 2002 Amasya Folkloru. Ankara.
• 2003 Tacın Gizemli Şehri (The Mysterious City ol Crown: Amasya
• Başbakanlık Devlet Istaııstık Enstitüsü 2003 2000 Genel Nüfus Sayımı. Nüfusun Sosyal ve Ekonomik Nitelikleri. İl 05 Amasya. Ankara.
• BAYTOP. Turhan 1963 Türkiye'nin Tıbbi ve Zehirli Bitkileri {İstanbul Üniversitesi Yayınlan no: 1039; İÜ Tıp Fakültesi Yayınları no: 59i İslen bul: Islenbul Üniversitesi
• BAYTOP. Turhan 1994 Tüıkçe Bitki Adları Sözlüğü (Türk Dil Kurumu Yayınları no: S78I- Ankara: Atatürk Dil ve Tanh Yüksek Kurumu.
• BAYTOP. Asuman ve Kerim AL PINAR 1980 Amasya ve Aküağ Florası Üzerinde Yeni Gözlemler. TÜBİTAK Doğa Bilim Dergisi 1 ; 6-9.
• BRUMMlT, Richard Kenneth ve CE - POWEL L 1992 Authors ol Plant Nances, editörler; R. K. Brummıi ve C. E. Powell. Kew: Rûyai Botanic Gardens.
• DAVIS. Peter Hadland 1965-1935- Flora of Turkey and the East Aegean Islands. cilt 1-9, Edinburgh: Edrnburgh University.
• DAVIS, Peter Hadland, Robert Reid MILL ve Kit TAN 1938 Flora of Turkey and the East Aegean islands. Cilt 10 (Supplement). Edinburgh: Edinburgh University.
• EKİM. Tuna. Mehmet KOYUNCU, Mecıt VURAL, Hayri DUMAN. Zeki AYTAÇ ve Nezaket ADIGÜZEL 2000 Bed Data Book ol Turkish Plants. Ankara: Türkiye Tabiatını Koruma Demeği va Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
• ERTUG. Füsun, Gülendum TÜMEN, Alı ÇEUK ve Tuncay DİRMENCi
• FUJITA. leisure. Ekrem SEZİK. Mamoru TABATA. Erdem YESİLADA. Gistıo HONDA. Yoshio TAKEDA. Toshıhıro TANAKA ve Yoshıhısa TAKAISHI
• GÜN ER. Adıl. Neriman ÖZHATAY. Tuna EKİM v s Kemal Hüsnü Can BASER
• 2000 Flora ol Turkey and the East Aegean Islands 11 (Supplement). Edinburgh: Edin burg University
• HÜSAMEDDİN. A. Hüseyin 1988 Amasya Tarihi, cilt 1, Ankara: Amasya Belediyesi Kültür Yayınları
• KORKMAZ. Hasan. Erkan YALÇIN. Alı ENGİN ve Cengiz YILDIRIM
• SEZİK Ekrem, Erdem YE Ş İLADA. Gislıo HONDA. Yoslîihisa. TAKAISHI. Yoshio TAK E DA VB Toshihifa TANAKA
• Tarım Orman ve Köy İşlen Bakanlığı 1975 Yeşilırmak Havzası Topraklar,, (Toprak Su Genel Müdürlüğü 29). Ankara.
• hılp://www. angelfi re. com/ksG/ke merhısar/elma htm (kemerhisar/ NİĞDE ilçesinin web sitesi)