Abstract
Karsak köyü, Bursa'nın Orhangazi ilçesine 12 km uzaklıkta, İznik Gölünün güneybatısında yer almaktadır. Köy, kuzey-güney doğrultusunda akan Karsak Deresinin doğu kenarında, dereye paralel olarak doğrusal bir biçimde gelişmiştir.Karsak, geleneksel konut mimarlığının zengin örnekleriyle olduğu kadar, bu mimarlığın biçimlenmesine katkıda bulunmuş çok kültürlü nüfusu nedeniyle de incelenmeye ve belgelenmeye değer bir yerleşme olarak değerlendirilmiş ve bu çalışma kapsamında 720 adet kültür varlığının envanteri çıkarılmıştır. Bunun yanı sıra Karsak'ın, doğal çerçevesi, kısmen korunmuş sokak dokusu, avluları ve bahçeleriyle sergilediği pitoresk özellikler de yansıtılmaya çalışılmış ve hazırlanan dijital harita üzerinde, köy yaşantısının gerekleri olarak av bahçelerinde yer alan fırınlar, ahır ve samanlıklar da dahil olmak üzere her ölçekteki kültür varlığı işlenmiştir. Çeşitli açılardan yapılan tespitlerin bu haritaya işlenmesiyle elde edilen analiz paftaları ve bu paftalarla ilgili değerlendirmeler. Karsak'ı daha yakından ve geniş ölçekte tanımaya olanak vermiştir.Karsak 'm. civar köy/erdeki gibi ipek böcekçiliği ne dayalı olan ekonomisi, 1970'li yıllardan itibaren zeytinciliğe yönelmiş, zamanla zeytincilik en başta gelen geçim kaynağı olmuştur. İpekböceği yetiştirilen yıllarda yaratılmış olan, ahşap karkastı kerpiç dolgulu konut mimarlığı, mekânsal özellikleri ve boyutlarıyla, bu etkinliğe uygun özellikler sergilemektedir; En üst katta, tüm kat boyunca uzanan, ara duvarlarla bölünmemiş aydınlık ve ferah "çardak"lar, ipekböceklerinin tohumdan çıktıkları, geliştikleri ve kozalarım ördükleri alanlardır.Zeytincilik de konut mimarlığını etkilemiş, ancak bu kez zemin katta belli düzenlemeler yapılmıştır. Zeytincilik için ev içinde, içine salamura zeytin basılan ve "mağaza" olarak adlandırılan havuz/ar inşa edilmiştir.Karsak konut mimarlığının en eski ve değerli örnekleri, ahşap çatkılar arasına kerpiç dolgu olarak, 19. yüzyıl sonu - 20. yüzyıl başında, 3-4 katlı o/arak inşa edilmiş yapılardır. Zamanla terk edilen ve haraplaşmaya başlayan bu yapıların çoğunda bir ya da iki kat indirilmiş, özgün gabari ve cephe özellikleri ortadan kalkmıştır Bu kayba rağmen, yörenin kerpiç dolgulu ahşap karkas mimarlığına ait pek çok değerli ayrıntıyı barındıran, yapım tekniklerine ilişkin önemli veriler sağlayan bu yapıları ve genel olarak Karsak köyünü inceleyen ve belgeleyen bu çalışmanın, Türkiye kırsal mimarlık envanterine bir katkı getirmesi umulmaktadır.
Abstract
The oldest and richest examples of Karsak residential architecture are the 3-4 storey houses built at the turn of the 20th century. These timber framed and mud-brick in-filled houses were abandoned in time, moreover the rapid process of deterioration resulted in the destruction of one storey or two, thus destroying the original façades. In spite of this fact, we believe that this study aiming at the documentation of these buildings, which still preserve many valuable details and important data about construction techniques, can contribute to the rural inventory of Turkey
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Journal Section | Research Article |
| Authors | |
| Publication Date | September 1, 2004 |
| Published in Issue | Year 2004 Issue: 3 |
