Güvercinkayası Çatalsu, Gülağaç- Aksaray , İç Anadolu'da Melendiz su yatağının sağ kıyısında, dar korunaklı bir vadinin yatağa açılan kenarında, tek başına yükselen bir kaya masifinin üzerinde konumlanmıştır. Yerleşme 1994 yılında "Aksaray, Nevşehir, Niğde İlleri Yüzey Araştırması" sırasında envantere alınmıştır. Yüzey araştırması alanı, batıda Tuz Gölü eşiği, kuzeyde Aksaray-Nevşehir şosesi, doğuda Derinkuyu-Niğde hattı, güneyde Hasan Dağı ve Melendizler'in kuzeye bakan etekleriyle sınırlıdır.Tıpkı günümüz köy, kasaba ve kentleri gibi, eski yerleşmeler de dönemlerinin ekolojik ve sosyo-ekonomik koşullan doğrultusunda belirli coğrafi konumları seçerek gelişmiştir. Güvercinkayası ve çevre araştırmaları kapsamında, 2007yılında başlatılan sözlü tarih ve belgeleme çalışmalarının bir ayağı, kullanılabilir çevrenin kültüre nasıl yansıdığını saptamaktır. Bu araştırma projesinin programı ve hedefleri yerleşim arkeolojisi, tarihöncesi kültürel ve doğal çevre, yerleşme modelleri anahtar kelimeleriyle özetlenebilir.Ülkemizin iklim ve toprak yapısına bağlı olarak arkeolojik kazılarda, büyük ölçüde toprak altında yok olmadan kalabilen, yanmış ya da petrifiye olmuş malzemeler bulunmaktadır. Bu malzemelerden bir bölümü de, ancak uzmanlarınca ve gelişmiş analiz yöntemleriyle saptanabilmektedir. Elde edilen veriler giderek çoğalsa da, arka plandaki güncel yaşamı modelleyecek bilgiler yine de çok kısıtlı kalmaktadır. Bu modellemeleri gerçekleştirile-bilmek için, bakış açılarını geliştirip yönlendirebilecek etnoarkeolojik kayıtlara ve sözlü tarih çalışmalarına gereksinim duyulmaktadır.Özellikle arkeoloji öğrencilerinin, bu türden çok katmanlı araştırma metotlarıyla tanışmaları, ileride uzmanlaşacakları mesleklerine bakış açılarını olumlu yönde geliştirecektir. Yine bu bağlamda doğal çevreyle birlikte alan planlamasının öneminin kavranması, hem arkeolojinin daha bütünsel bir yaklaşımla ele alınmasında, hem de tarihöncesi alanların korunma ve sergileme konseptleri gibi diğer aktivitelerde de noktasal yaklaşımların yerine daha geniş tabana yayılmış yaklaşımların benimsenmesinde etkili olacaktır.
İç Anadolu tarihöncesi arkeolojisi doğal ve kültürel çevre kaybolan değerler etnoarkeoloji sözlü tarih
Güvercinkayası Çatalsu, Gülağaç-Aksaray is situated on a solid rock massive, on the edge of a narrow valley along the right bank of the Melendiz River in Central Anatolia. The settlement was registered in 1994, during the "Aksaray, Nevşehir, Niğde Provinces Survey." The survey area is limited with the ridge of Lake Tuz in the West, Aksaray-Nevşehir road in the North, Derinkuyu-Niğde line in the East and the northern foothills of the Mount Hasan and Melendiz Mountains in the South. Not unlike modern villages and towns, ancient settlements were developed as a consequence of certain choices of geographical locations according to the ecological and socio-economic conditions of their age. One component of the oral history and documentation project, started in 2007 under the framework of the Güvercinkayası regional surveys, is to assess the effect of the utilizable environment on culture. The programme and goals of this research project can be summarized with the keywords settlement archaeology, prehistoric culture and natural environment, settlement models. Depending upon the climate and soil structure of Turkey burned or petrified material can be found during archaeological excavations, having been preserved beneath the earth without perishing. A part of these materials can only be detected through advanced methods of analysis by experts. Even though the acquired data is on the increase, the necessary information to model the daily life in the background is still very scant. In order to realize these models, ethnoarchaeological records and oral history studies are required, which help develop and shape perspectives. Especially, introducing students of archaeology to this kind of multi-layered research method would positively improve their stance towards their future profession. Again in this context, the appreciation of the significance of spatial planning within the environment would be influential in viewing archaeology in a more holistic fashion and adopting more broad-based approaches instead of discrete ones when conducting other activities such as the restoration and protection of prehistoric site
Central Anatolia prehistoric archaeology natural and cultural environment lost values ethnoarchaeology oral history
Primary Language | Turkish |
---|---|
Journal Section | Research Article |
Authors | |
Publication Date | September 1, 2010 |
Published in Issue | Year 2010 Issue: 8 |