Paternalist Liderlik Modelinin Örgütsel Sinizm Üzerindeki Etkisi: Adana İlinde Yer Alan Yiyecek-İçecek İşletmeleri Üzerine Bir Araştırma

Year 2021, Volume: 3 Issue: 2, - , 31.12.2021

Fatih Özdemir , İsmail Demirci

Abstract

Bu çalışmada, iş görenler tarafından algılanan paternalist liderlik modelinin iş görenlerin örgütsel sinizm düzeyi üzerindeki etkisinin ortaya konması amaçlanmıştır. Söz konusu amaç doğrultusunda Adana ilinde yer alan yiyecek-içecek işletmelerinde istihdam edilen iş görenler üzerinde uygulama gerçekleştirilmiştir. Nicel araştırma deseniyle alan araştırması yapılmış ve elde edilen veriler anket çalışmasıyla toplanmıştır. Anket çalışması İskenderun Teknik Üniversitesi Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği kurulunun 26.08.2021 tarih ve 18619 sayılı kararına göre 28.08.2021-14.12.2021 tarihleri arasında kolayda örnekleme metoduyla 120 yiyecek-içecek çalışanına uygulanmıştır. Analiz sonucunda genel olarak yiyecek-içecek çalışanlarının paternalist liderlik algılarının örgütsel sinizm düzeyleri üzerinde negatif yönde ve anlamlı düzeyde bir etkisinin olduğu tespit edilmiştir. Paternalist liderliğin alt boyutlarından otoriter boyutun örgütsel sinizm düzeyi üzerinde olumlu yönde ve anlamlı düzeyde, yardımsever ve ahlâk boyutunun ise negatif yönde ve anlamlı düzeyde bir etkisinin olduğu belirlenmiştir.

Keywords

Paternalist Liderlik, Örgütsel Sinizm, Yiyecek-İçecek İşletmeleri, Adana

References

• Abraham, R. (2000), Organizational Cynicism: Bases and Consequences, Generic, Social and General Psychology Monographs, 126(3), 269-292.
• Akdemir, B. , Kırmızıgül, B. ve Zengin, Y. (2016). Örgütsel Sinizm ile İş Performansı Arasındaki İlişki ve Bir Araştırma . Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi , 6 (2) , 115-130 .
• Andersson, L. M. (1996). Employee Cynicism: An examination Using a Contract Violation Framework. Human Relations, 49(11), 1395-1418.
• Arslan, Ö. (2016). Okul Yöneticilerinin Paternalist Liderlik Düzeyleri ile Öğretmenlerin Örgütsel Sinizm Algıları Arasındaki İlişki. (Yüksek Lisans Tezi). Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi, Uşak.
• Aycan, Z. (2006). Paternalism: Towards conceptual refinement and operationalization. In K. S.
• Aydınoğlu, N. (2020). Yöneticilerin Otantik ve Paternalist Liderlik Davranışlarının Öğretmenlerin Motivasyon, İş Tatmini ve Örgütsel Bağlılığına Etkilerinin İncelenmesi (Doktora Tezi). İstanbul Gelişim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Büyüköztürk, Ş. (2013). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Brandes, P., Dharwadkar, R. and Dean J.W. (1999). Does organizational cynicism matter employee and supervisor perspectives on work outcomes. Eastern Academy of Management Proceedings. Philadelphia, 150-153.
• Chen, Xiao-Ping; B. Eberly, Marion; Chiang, Ting-Ju; Farh, Jiing-Lih; Cheng, Bor-Shiuan (2014), "Affective trust in Chinese leaders: Linking paternalistic leadership to employee performance." Journal of management 40(3), 796-819.
• Cheng, B. S., Chou, L. F., Wu, T. Y., Huang, M. P., & Farh, J. L. (2004). Paternalistic leadership and subordinate responses: Establishing a leadership model in Chinese organizations. Asian Journal of Social Psychology, 7(1), 89-117.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., ve Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal Bilimler İçin Çok Değişkenli İstatistik.
• Dean J.W., Brandes, P., Dharwakar R. (1998). Organizational cynicism. The Academy of Management Review, 23(2), 341-352.
• Farh, J. L., Cheng, B. S. (2000). “A Cultural Analysis of Paternalistic Leadership in Chinese Organizations”. İçinde J. T. Li, A. S. Tsui, E. Weldon (Edt.), Management and Organizations in the Chinese Context, 94-127, London, Macmillan.
• Field, A. (2000). Discovering Statistics using SPSS for Windows, London -Thousand Oaks- New Delhi: Sage publications.
• Gerçek, M. (2018). Yöneticilerin Babacan (Paternalist) Liderlik Davranışlarının Psikolojik Sözleşme Bağlamındaki Beklentileri Üzerindeki Etkilerine Yönelik Bir Çalışma, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 13(2), 101-118.
• Jiang, H., Chen, Y., Sun, P. ve Yang, J. (2017). The relationship between authoritarian leadership and employees’ deviant workplace behaviors: the mediating effects of psychological contract violation and organizational cynicism. Frontiers in Psychology, 8(732), 1-12. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2017.00732
• Ju, F.X.Z. ve Bao, G. (2008). Western Countries and China: A Comperative Study on the effects of the paternalistic leadership and transformational leadership on the performance of private entreprises. Management World, 5, 85-101.
• Kalaycı, Ş. (2010). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Koçel, T. (2011). İşletme Yöneticiliği, (13.Baskı) İstanbul: Beta.
• Korkmaz, F., Gökdeniz, İ., Zorlu, K. (2018). Paternalist Liderlik Davraşının Örgütsel Özdeşleşme Üzerindeki Etkisinde Çalışanların İşe Tutkunluk Düzeylerinin Aracılık Rolü. İşletme Araştırmaları Dergisi, 10(3), 951-973.
• Gerçek, M. (2018). Yöneticilerin Babacan (Paternalist) Liderlik Davranışlarının Psikolojik Sözleşme Bağlamındaki Beklentileri Üzerindeki Etkilerine Yönelik Bir Çalışma, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 13(2), 10-118.
• Mete, Y.A. ve Serin, H. (2015). Okul Yöneticilerinin Babacan Liderlik Davranışı ile Öğretmenlerin Örgütsel Vatandaşlık ve Örgütsel Sinizm Davranışları Arasındaki İlişki, Hasan Âli Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 147-159.
• Mooi, E. and Sarstedt, M. (2011). A Concise Guide to Market Research the Process, Data and Methods Using IBM SPSS Statistics. Berlin: Springer.
• Öz, E.Ü. ve Kılıç, B. (2010). Paternalist Liderliğin Çalışanların İş Tutumlarına Etkisi. 18. Ulusal Yönetim ve Örgüt Kongresi Bildiri Kitabı (681-688), Düzenleyen Çukurova Üniversitesi İ.İ.B.F. İşletme Bölümü Yönetim ve Organizasyon Anabilim Dalı. Adana. 20-22 Mayıs 2010.
• Özkacar, S. (2020). Paternalist Liderlik ve Örgütsel Sinizm İlişkisinde Hofstede’in Hoşgörü/Kısıtlama Kültür Boyutunun Etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Özdamar, K. (2011). Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi. Eskişehir: Kaan Kitabevi.
• Özgener, Ş., Öğüt, A. ve Kaplan, M. (2008). İşgören-İşveren İlişkilerinde Yeni Bir Paradigma: Örgütsel Sinizm, Örgütsel Davranışta Seçme Konular, Organizasyonların Karanlık Yönleri ve Verimlilik Azaltıcı Davranışlar. ed. M. Özdevecioğlu ve H. Karadal, (53-72), Ankara: İlke Yayınevi.
• Pelit, N. ve Pelit, E. (2014). Mobbing ve Örgütsel Sinizm (Teori-Süreç ve Örgütlere Yansımaları), Ankara: Detay Yayıncılık.
• Pellegrini, Ekin K. and Terri A. Scandura (2006) “Leader-member exchange (LMX), paternalism, and delegation in the Turkish business culture: an empirical investigation”, Journal of International Business Studies. 37, 264-79.
• Pelligrini, E. K. & Scandura, T. A. (2008). “Paternalist Leadership: A Review and Agenda for Future Research”, Journal of Management, 34(3), 566-593.
• Sosyal Güvenlik Kurumu. (2021). SGK İstatistik Yıllıkları. Erişim Adresi http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/kurumsal/istatistik/sgk_istatistik_yilliklari (Erişim tarihi: 19.10.2021)
• Silin, R. (1976). Leadership and Values: The Organization of Large-Scale Taiwanese Enterprises. Cambridge: MA: Harvard University Press.
• Sipahi, B., Yurtkoru, S. E. ve Çinko, M. (2010). Sosyal Bilimlerde SPSS’le Veri Analizi (3. Baskı). İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
• Suber, P. (1999). Paternalism. C.B. Gray (Ed.), Philosophy of Law: An Encyclopedia, Garland Pub. II, 632-635.
• Tavşancıl, E. (2002). Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analizi. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Terzi, A.R. ve Derin, R. (2016). Relation between democratic leadership and organizational cynicism. Journal of Education and Learning, 5(3), 193-204. https://doi.org/10.5539/jel.v5n3p193
• Türesin Tetik, H. ve Köse, S. (2015). “Örgüt Çalışanlarının Paternalistik Liderlik Algıları ve Öğrenilmiş Güçlülük Düzeyleri Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi”, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 11(26), 29-56.
• Yazıcıoğlu, Y. ve Erdoğan, S. (2004). SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık.