A Quantitative Approach to Public Expenditures and Investments in Ağrı During the Democrat Party Period (1950–1960)

Year 2024, Issue: 79, 124 - 135, 31.01.2024

Harun Aydın Sinever Derinsu Dayı

https://doi.org/10.5152/JTRI.2024.23318

Abstract

This study examines how public expenditures and investments made by the state affect regional development and economic growth in underdeveloped regions such as Ağrı province, located on the Iranian border of Turkey. Within the scope of the study, the period of the Democratic Party government was chosen to analyze public expenditures and investments in Ağrı. This period represents a time when regional development policies and important decisions were taken for the economic development of the region. Various policy changes and reforms were realized in Turkey during the Democrat Party period. Many infrastructure projects, such as roads, bridges, dams, and schools, were realized during this period. During the Democrat Party rule, it is tried to reveal quantitatively that expenditures and investments were made in Ağrı in the fields of public order, public works, education, culture, health, agriculture, and animal husbandry, and it is also emphasized in which areas the resources were concentrated in the development process. In some years, investment requests were made from the ministries in line with the requests of the heads of the institutions. Most of the time, expenditure and investment requests were made by the city's deputies and institutions, as reflected in archival records and local newspapers. The ability of modern states to collect taxes and make public investments plays a critical role in improving the welfare of society and providing public services. Through these investments, the bond between the state and the people is strengthened, which can contribute to the overall development of a society. Our study is based on data from the Presidential Republican Archives, the Turkish Statistical Institute (TUİK), and local and national media sources. We focused on these sources as they are considered to be important sources of information used for information gathering and analysis in various disciplines.

Keywords

Ağrı, Public Security, Public Works, Democrat Party, Public Expenditures and Investments, Health

Demokrat Parti Dönemi Ağrı’ya Yapılan Kamu Harcamaları ve Yatırımlarına Kantitatif Bir Yaklaşım (1950–1960)

Abstract

Bu çalışma, Türkiye'nin İran sınırında yer alan Ağrı ili gibi az gelişmiş bölgelerde devlet tarafından gerçekleştirilen kamu harcamaları ve yatırımlarının, bölgesel kalkınma ve ekonomik büyümeyi nasıl etkilediği ele alınmıştır. Çalışma kapsamında Ağrı’ya gerçekleştirilen kamu harcamalarını ve yatırımları incelemek amacıyla Demokrat Parti iktidarı dönemini seçilmiştir. Bu dönem, bölgesel kalkınma politikalarının ve bölgenin ekonomik gelişimine yönelik önemli kararların alındığı bir zaman dilimini temsil etmektedir. Demokrat Parti döneminde Türkiye'de çeşitli politika değişiklikleri ve reformlar gerçekleştirilmiştir. Bu dönemde çok sayıda yol, köprü, baraj, okul gibi altyapı projeleri hayata geçirilmiştir. Bu kapsamda Ağrı’ya asayiş, bayındırlık, eğitim, kültür, sağlık, tarım ve hayvancılık alanlarında harcamalar ve yatırımlar yapıldığı kantitatif olarak ortaya konulmaya çalışıldığı, kaynakların kalkınma sürecinde hangi alanlarda yoğunlaştığı üzerinde de durulmuştur. Bazı yıllarda ise kurum amirlerinin istekleri doğrultusunda bakanlıklardan yatırım taleplerinde bulunulmuştur. Çoğu zaman ise şehrin milletvekilleri ve kurumları tarafından harcama ve yatırım talepleri yapıldığı arşiv kayıtlarına ve şehrin yerel gazetelerine yansımıştır. Modern devletlerin vergi toplama ve kamu yatırımları yapma yetenekleri, toplumun refahını artırmak ve kamu hizmetlerini sağlamak için kritik bir role sahiptir. Bu yatırımlar sayesinde, devletle halk arasındaki bağı güçlendirilir ve bir toplumun genel gelişimine katkıda bulunabilir. Çalışmamızda, Başkanlık Cumhuriyet Arşivi, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), yerel ve ulusal medya kaynaklarından sağlanan verilere dayanılmıştır. Bu kaynaklar, çeşitli disiplinlerde bilgi toplama ve analiz yapma amacıyla kullanılan önemli bilgi kaynakları olarak kabul edildiği için bu kaynaklara yoğunlaşılmıştır.

Keywords

Ağrı, Asayiş, Bayındırlık, Demokrat Parti, Kamu Harcamaları ve Yatırımları, Sağlık

References

• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi
• Cumhuriyet Gazetesi (1948)
• Demokrat Ağrı (1957-58)
• Erzurum Gazetesi (1930)
• Karaköse Gazetesi (1958-59)
• Resmî Gazete (1934,1950,1953,1958,1960)
• Şark Ekspres Gazetesi (1960)
• Ulus Gazetesi (1947,1949,1960)
• Yayla Gazetesi (1953, 1955,1958)
• Devlet İstatistik Enstitüsü. (1973). Milli Eğitimde 50 Yıl 1923-1973. Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası.
• T. C. Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü. (1951). İstatistik Yıllığı 1951. Ankara.
• T.C. Ağrı Valiliği. (1969). Ağrı İl Yıllığı 1967. Ankara.
• T.C. Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü. (1951). İstatistik Yıllığı 1951. Ankara.
• T.C. Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü. (Yok). 1959 İstatistik Yıllığı. Ankara.
• T.C. Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü. (tarih yok). 1959 İstatistik Yıllığı.
• T.C. Başvekâlet İstatistik Umum Müdürlüğü. (1956). 1950 Ziraat Sayımı Neticeleri. Ankara.
• Alpaslan, İ. (1982). Atatürk Yılında Ağrı. Ankara: Yok.
• Aşgın: (2000). Cumhuriyet Döneminde Doğu Anadolu’ya Yapılan Kamu Harcamaları (1946-1960). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
• Bayartan, M. (2008). Osmanlı Şehirlerinde Vakıflar ve Vakıf Sisteminin Şehre Kattığı Değerler. Osmanlı Bilimi Araştırmaları, 157-175. 1949, Aralık). Bayındırlık Dergisi, 33.
• Boratav, K. (2019). Türkiye İktisat Tarihi 1908-2015. Ankara: İmge Kitabevi.
• Ceylan, O. (2021). 1950-1980 Arası Dönemde Ağrı’nın Kırsal Kesiminde Gündelik Hayat, Tarım Ve Hayvancılık. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, XXXVII, 419-458.
• Demokrat Parti Tüzüğü. (tarih yok). Haziran 8, 2023 tarihinde https://acikerisim.tbmm.gov.tr/xmlui/bitstream/handle/11543/766/199602109.pdf?sequence=3&isAllowed=y adresinden alındı
• Demokrat Parti Tüzük ve Programı. (1949). Doğuş Matbaası.
• Edizdoğan, N. Ç. (2021). Kamu Maliyesi. Bursa: Ekin Yayınları.
• Kaya, F. (2013). Ağrı Merkez İlçede Köy Yerleşmelerinin Coğrafi Şartlarla İlişkisi. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(8), 297-328.
• Kopar, M. (2009). Cumhuriyet Halk Partisi Döneminde Doğu Anadolu’ya Yapılan Kamu Harcamaları ve Yatırımlar (1927-1950), Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
• Özdemir, N. (2006). Cumhuriyet Dönemi Karayolu Politikası (1923-1960). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih (Türkiye Cumhuriyeti Tarihi) Anabilim Dalı (Basılmamış Doktora Tezi).
• Özmen, Ü. (1969). Kent Kent Türkiye: Ağrı. İstanbul: Garanti Matbaası.
• Pulat, H. (2022). 19. Yüzyılın İkinci Yarısında Tutak Kazasında Toplumsal Çalkantılar: Aşiretlerin Taht-ı Nizama alınmasına yönelik Girişimler ve Sened-i Umumi. H. Ç. Kaya içinde, Eski Çağ'dan Günümüze Tutak ve Hamur (Şelve) (s. 209-211). İstanbul.
• Topçu, İ. (2017). Demokrat Parti Dönemi Kars’a Yapılan Kamu Harcamaları. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İİBF Dergisi, 8(15),129–149.
• Tunç, V. (2019). 1946–1960 Yılları Arasında Van Gölü Havzası’nda Kamu Yatırımları ve Harcamaları. 57. Van: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih ABD Türkiye Cumhuriyeti Bilim Dalı (Basılmamış Doktora Tezi).
• Ulutürk: (1997). Kamu Harcamalarının Rolü, Gelişimi ve Etkileşimde Bulunduğu Değişkenler Açısından Kuramsal ve Ampirik Bir Değerlendirilmesi: Türkiye
• Değerlendirmesi, 1963-1993. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış Doktora Tezi).
• Yazgan, Ş. K. (2012). Ağrı İlinin Kırsal Turizm Potansiyelinin Değerlendirilmesi. KMÜ Sosyal ve ekonomik Araştırmalar Dergisi, 14(22), 5-10.
• Yediyıldız, B. (2012). Vakıf. B. Yediyıldız içinde, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (s. 479-486). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.