Franz von Dombay’s (1758-1810) Compilation of Turkish Proverbs and Idioms

Year 2013, Volume: 14 Issue: 25, 55 - 74, 01.06.2013

Mehmet Uğur Ekinci

Abstract

There exists in the John Rylands Library, Manchester, a hitherto unpublished compilation of Turkish proverbs and idioms prepared by Franz Lorenz von Dombay, an Austro-Hungarian dragoman and orientalist who served on the Austro-Ottoman border in the late eighteenth century. This compilation, which includes 440 phrases along with their translation in Latin, provides fairly rich material on the proverb and idiom repertoire of its time. This study includes a brief introduction to this source and its author, and a full transcription of the compilation.

Keywords

Turkish, Proverbs, idioms

Franz Von Dombay’ın (1758-1810) Türkçe Atasözleri ve Deyimler Derlemesi

Abstract

Manchester John Rylands Kütüphanesi’nde, 18. yüzyıl sonlarında Avusturya’nın Osmanlı sınır bölgesinde görev yapmış tercüman ve şarkiyatçı Franz Lorenz von Dombay tarafından hazırlanmış ve bugüne değin yayınlanmamış bir Türkçe atasözleri ve deyimler derlemesi mevcuttur. Toplam 440 adet sözü ve Latince çevirilerini içeren bu derleme, dönemin atasözleri ve deyimler dağarcığı hakkında oldukça zengin bir kaynaktır. Bu çalışmada, sözkonusu kaynak ve yazarı kısaca tanıtılacak ve derlemenin çeviriyazımı sunulacaktır.

Keywords

Atasözleri, deyimler

References

• DOMBAY, Franz von, (1800), Linguae Mauro-Arabicae juxta vernaculi idiomatus usum, Viyana: Camesina.
• ………….., (1804), Grammatica linguae Persicae, Viyana: Albertum Camesina.
• EBU MEDINI Mauri Fessani, (1805), Sententiae quaedam Arabicae, (Hazırlayan: F. Dombay), Viyana: Antonii Schmid.
• KIEFFER, Jean-Daniel, ve Thomas-Xavier BIANCHI, (1835), Dictionnaire Turc-Français, 2 cilt, Paris: Imprimerie Royale.
• SCHMIDT, Jan, (2000), Catalogue of Turkish Manuscripts in the Library of Leiden University and Other Collections in the Netherlands: Volume One, Leiden: Leiden University Library.
• …………., (2002), The Joys of Philology: Studies in Ottoman Literature, History and Orientalism (1500-1923, 2 cilt, İstanbul: ISIS.
• ………….., (2011), A Catalogue of the Turkish Manuscripts in the John Rylands University Library at Manchester, Leiden: Brill.
• STEIN, Heidi, (2000), “17. Yüzyıla Ait Bir Türk Atasözü Koleksiyonu”, (Çeviren: V. Coşkun), Muğla Üniversitesi SBE Dergisi, I, 2: 263-291.
• Latince çevirisi “Ya deve, ya deveci ölecek” şeklindedir.
• Latince çevirisi “Yola yol ile, ormana balta ile karşı koymalı” şeklindedir.