Research Article
BibTex RIS Cite

TÜRKÇEDE KELİME BAŞI HECE İKİLEŞMESİ VE TÜREME OLAYI

Year 2020, Issue: 40, 115 - 132, 14.12.2020

Kaan Yılmaz

Abstract

Türkiye Türkçesinin grameriyle ilgili çalışmalarda çoğunlukla pekiştirme başlığı altında değerlendirilen söz varlığının adlandırılmasındaki fikir birliği; sıra aynı söz varlığının tanımlanmasına, açıklanmasına ve sınıflandırılmasına gelince, bir hayli çeşitli görünmektedir. Bu çeşitlilik pekiştirilen kelimenin pekiştirilmeden önceki biçiminin tanımlanması, pekiştirici parçanın tanımlanması, pekiştirilmiş biçimin tanımlanması ve bunların her birinin ait oldukları kategorilerin belirlenmesi sürecinde ortaya çıkmaktadır. Aslında ilişkilendirildiği morfolojik kategori bakımından pekiştirme terimi de yeniden değerlendirilmeye muhtaçtır. Bu çalışmada, ilgili söz varlığıyla gramerin alt başlıkları arasındaki ilişkiyi kuran ölçütler gözden geçirilerek olgunun temelde ses bilimsel yapısı üzerinde durularak biçim bilimsel, sözlük bilimsel ve anlam bilimsel zemindeki sonuçları üzerine çıkarımlar yapılmıştır.

Keywords

Kelime Yapımı Pekiştirme, Türeme

References

  • ATABAY, Neşe, İbrahim KUTLUK ve Sevgi ÖZEL (1976). Sözcük Türleri, (Yöneten ve Yayıma Hazırlayan Doğan Aksan), Ankara: Türk Dil Kurumu.
  • CİKİA, Marika (2007). “Pekiştirilmiş Kelimeler Türk Dilinde”, IV. Uluslararası Türk Dili Kurultayı Bildirileri I, (24-29 Eylül 2000), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 291-299.
  • DEMİRCAN, Ömer (1990). "Türkçe İkilemenin Özüne Doğru", Dilbilim, IX: 61-92.
  • DEMİRCAN, Ömer (2015). Türkçenin Sesdizimi, İstanbul: Der yayınları.
  • DENY, Jean (1921). Grammaire de la Langue Turque (Dialecte Osmanlı), Paris: Imprimerie Nationale.
  • DENY, Jean (1938). “Existe-t-il des Prefixes en Turc?”, Bulletin de la Societe de Linguistique de Paris, Vol. 39: 52-65.
  • DENY, Jean (1941). Türk Dili Grameri (Osmanlı Lehçesi), Maarif Matbaası, (çev. Ali Ulvi Elöve), İstanbul.
  • EDİSKUN, Haydar (2003). Türk Dilbilgisi (Sesbilgisi-Biçimbilgisi-Cümlebilgisi), İstanbul: Remzi Kitabevi.
  • EKER, Süer (2017). Çağdaş Türk Dili, 11. Baskı, Ankara: Grafiker Yayınları.
  • ERCİLASUN, A. B. ve Ziyat AKKOYUNLU, (2014). Kâşgarlı Mahmud Dîvânu Lugâti’t-Türk (Giriş - Metin - Çeviri - Notlar - Dizin), Ankara: TDK Yayınları.
  • ERDAL, Marcel (1991). Old Turkic word formation: a functional approach to the lexicon, Wiesbaden: Harrassowitz.
  • ERGİN, Muharrem (1999). Türk Dil Bilgisi, İstanbul: Bayrak Basım/Yayım/Tanıtım.
  • FRANKLE, Eleanor (1948). “Some Problems of Word Formation in the Turkic Languages”, Journal of the American Oriental Society, Vol. 68, No. 2 (Apr. – Jun., 1948): 114-120.
  • GENCAN, Tahir Nejat (1975). Dilbilgisi, İstanbul: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • GÖKSEL, Aslı and Celia KERSLAKE (2005). Turkish: A Comprehensive Grammar, London and New York: Routledge.
  • GÜLENSOY, Tuncer (2007). Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • HATİBOĞLU, Vecihe (1973). Pekiştirme ve Kuralları, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • KARABACAK, Esra (2002). Bergamalı Kadri - Müyessiretü’l-Ulûm, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • KORKMAZ, Zeynep (1992). Gramer Terimleri Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • KORKMAZ, Zeynep (2003). Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • ÖZÇELİK, Sadettin (2012). “m, p, r, s Ünsüzleriyle Yapılan Pekiştirme Ve Kuralları Üzerine”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, 2012-2: 29-42.
  • STACHOWSKİ, Kamil (2013). Turkic C-type reduplications, Uniwersytet Śląski Wydział Filologiczny.
  • ŞEMSEDDİN SAMİ (1901). Kâmûs-ı Türkî, İstanbul: İkdam Matbaası.
  • TDK (1993). Derleme Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu.
  • TDK (2005). Türkçe Sözlük, Ankara: Türk Dil Kurumu.
  • TUNA, Osman Nedim (1986). (1986). Türk Dilbilgisi Ders Notları, İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Malatya.
  • TÜRKAY, K. (1999). Halit Ziya Bey, Kavâ’id-i Lisân-ı Türkî [Türkçe Dil Bilgisi], Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • UZUN, Nadir Engin (2006). Biçimbilim; Temel Kavramlar, İstanbul: Papatya Yayıncılık.
  • VARDAR, Berke vd. (1980). Dilbilim ve Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • YÜKSEL, Semahat (2006). Türkçede Biçim ve Cümle Dersleri, İstanbul: Multilingual.

Year 2020, Issue: 40, 115 - 132, 14.12.2020

Kaan Yılmaz

Abstract

References

  • ATABAY, Neşe, İbrahim KUTLUK ve Sevgi ÖZEL (1976). Sözcük Türleri, (Yöneten ve Yayıma Hazırlayan Doğan Aksan), Ankara: Türk Dil Kurumu.
  • CİKİA, Marika (2007). “Pekiştirilmiş Kelimeler Türk Dilinde”, IV. Uluslararası Türk Dili Kurultayı Bildirileri I, (24-29 Eylül 2000), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 291-299.
  • DEMİRCAN, Ömer (1990). "Türkçe İkilemenin Özüne Doğru", Dilbilim, IX: 61-92.
  • DEMİRCAN, Ömer (2015). Türkçenin Sesdizimi, İstanbul: Der yayınları.
  • DENY, Jean (1921). Grammaire de la Langue Turque (Dialecte Osmanlı), Paris: Imprimerie Nationale.
  • DENY, Jean (1938). “Existe-t-il des Prefixes en Turc?”, Bulletin de la Societe de Linguistique de Paris, Vol. 39: 52-65.
  • DENY, Jean (1941). Türk Dili Grameri (Osmanlı Lehçesi), Maarif Matbaası, (çev. Ali Ulvi Elöve), İstanbul.
  • EDİSKUN, Haydar (2003). Türk Dilbilgisi (Sesbilgisi-Biçimbilgisi-Cümlebilgisi), İstanbul: Remzi Kitabevi.
  • EKER, Süer (2017). Çağdaş Türk Dili, 11. Baskı, Ankara: Grafiker Yayınları.
  • ERCİLASUN, A. B. ve Ziyat AKKOYUNLU, (2014). Kâşgarlı Mahmud Dîvânu Lugâti’t-Türk (Giriş - Metin - Çeviri - Notlar - Dizin), Ankara: TDK Yayınları.
  • ERDAL, Marcel (1991). Old Turkic word formation: a functional approach to the lexicon, Wiesbaden: Harrassowitz.
  • ERGİN, Muharrem (1999). Türk Dil Bilgisi, İstanbul: Bayrak Basım/Yayım/Tanıtım.
  • FRANKLE, Eleanor (1948). “Some Problems of Word Formation in the Turkic Languages”, Journal of the American Oriental Society, Vol. 68, No. 2 (Apr. – Jun., 1948): 114-120.
  • GENCAN, Tahir Nejat (1975). Dilbilgisi, İstanbul: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • GÖKSEL, Aslı and Celia KERSLAKE (2005). Turkish: A Comprehensive Grammar, London and New York: Routledge.
  • GÜLENSOY, Tuncer (2007). Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • HATİBOĞLU, Vecihe (1973). Pekiştirme ve Kuralları, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • KARABACAK, Esra (2002). Bergamalı Kadri - Müyessiretü’l-Ulûm, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • KORKMAZ, Zeynep (1992). Gramer Terimleri Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • KORKMAZ, Zeynep (2003). Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • ÖZÇELİK, Sadettin (2012). “m, p, r, s Ünsüzleriyle Yapılan Pekiştirme Ve Kuralları Üzerine”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, 2012-2: 29-42.
  • STACHOWSKİ, Kamil (2013). Turkic C-type reduplications, Uniwersytet Śląski Wydział Filologiczny.
  • ŞEMSEDDİN SAMİ (1901). Kâmûs-ı Türkî, İstanbul: İkdam Matbaası.
  • TDK (1993). Derleme Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu.
  • TDK (2005). Türkçe Sözlük, Ankara: Türk Dil Kurumu.
  • TUNA, Osman Nedim (1986). (1986). Türk Dilbilgisi Ders Notları, İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Malatya.
  • TÜRKAY, K. (1999). Halit Ziya Bey, Kavâ’id-i Lisân-ı Türkî [Türkçe Dil Bilgisi], Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • UZUN, Nadir Engin (2006). Biçimbilim; Temel Kavramlar, İstanbul: Papatya Yayıncılık.
  • VARDAR, Berke vd. (1980). Dilbilim ve Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • YÜKSEL, Semahat (2006). Türkçede Biçim ve Cümle Dersleri, İstanbul: Multilingual.
There are 30 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Journal Section Articles
Authors

Kaan Yılmaz This is me 0000-0002-4975-8870

Publication Date December 14, 2020
Published in Issue Year 2020 Issue: 40

Cite

APA Yılmaz, K. (2020). TÜRKÇEDE KELİME BAŞI HECE İKİLEŞMESİ VE TÜREME OLAYI. Türkbilig / Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 20(40), 115-132.
AMA Yılmaz K. TÜRKÇEDE KELİME BAŞI HECE İKİLEŞMESİ VE TÜREME OLAYI. Türkbilig / Türkoloji Araştırmaları Dergisi. December 2020;20(40):115-132.
Chicago Yılmaz, Kaan. “TÜRKÇEDE KELİME BAŞI HECE İKİLEŞMESİ VE TÜREME OLAYI”. Türkbilig / Türkoloji Araştırmaları Dergisi 20, no. 40 (December 2020): 115-32.
EndNote Yılmaz K (December 1, 2020) TÜRKÇEDE KELİME BAŞI HECE İKİLEŞMESİ VE TÜREME OLAYI. Türkbilig / Türkoloji Araştırmaları Dergisi 20 40 115–132.
IEEE K. Yılmaz, “TÜRKÇEDE KELİME BAŞI HECE İKİLEŞMESİ VE TÜREME OLAYI”, Türkbilig / Türkoloji Araştırmaları Dergisi, vol. 20, no. 40, pp. 115–132, 2020.
ISNAD Yılmaz, Kaan. “TÜRKÇEDE KELİME BAŞI HECE İKİLEŞMESİ VE TÜREME OLAYI”. Türkbilig / Türkoloji Araştırmaları Dergisi 20/40 (December 2020), 115-132.
JAMA Yılmaz K. TÜRKÇEDE KELİME BAŞI HECE İKİLEŞMESİ VE TÜREME OLAYI. Türkbilig / Türkoloji Araştırmaları Dergisi. 2020;20:115–132.
MLA Yılmaz, Kaan. “TÜRKÇEDE KELİME BAŞI HECE İKİLEŞMESİ VE TÜREME OLAYI”. Türkbilig / Türkoloji Araştırmaları Dergisi, vol. 20, no. 40, 2020, pp. 115-32.
Vancouver Yılmaz K. TÜRKÇEDE KELİME BAŞI HECE İKİLEŞMESİ VE TÜREME OLAYI. Türkbilig / Türkoloji Araştırmaları Dergisi. 2020;20(40):115-32.