MÜYESSİRETÜ'L ULÛM VE ORTAÖĞRETİMDE TANINIRLIĞI

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 2, 125 - 146, 24.12.2024

Çiğdem Ormanoğlu , Sena Kağnıcı , Fevzi Tuğrul Aygün

Öz

Müyessiretü’l Ulûm, Bergamalı Kadri tarafından 16. yüzyılda Anadolu’da Batı Türkçesi’yle yazılan ilk Türkçe dil bilgisi kitabıdır ve ‘Bilimleri Kolaylaştıran’ anlamına gelmektedir. Ortaöğretim Türk Dili ve Edebiyatı ders kitaplarında, Müyessiretü’l Ulûm ve yazarı Bergamalı Kadri hakkında hiçbir bilgi yer almamaktadır. Ayrıca eserin tanıtımına yönelik bir materyal de bulunmamaktadır. Bu nedenle Müyessiretü’l Ulûm’un ortaöğretim düzeyinde tanınması, ortaöğretim öğrencilerinin eserle ilgili bilgi ve farkındalıklarının geliştirilmesine yönelik çalışmalara ve materyallere ihtiyaç duyulmaktadır. Bu çalışmayla ortaöğretim öğrencilerinin Müyessiretü’l Ulûm’la ilgili bilgi ve farkındalıklarını değerlendirmek amaçlamaktadır. Bu amaca yönelik olarak Müyessiretü’l Ulûm’u ve sahip olduğu nitelikleri görsel ve işitsel öğelerle anlatan bir tanıtım materyali oluşturulmuştur. Çalışmada nitel araştırma kapsamında literatür taraması yapılarak doküman analizi yapılmış, nicel araştırma yöntemi olarak örneklem grubunu oluşturan 150 lise öğrencisine ön test ve son test uygulanmıştır. Nicel araştırma deseni olarak tek grup ön test-son test deneysel desen kullanılmıştır. Sayısal veriler, uygulanan ön test ve son testten elde edilmiştir. Uygulanan ön test sonucunda öğrencilerin Müyessiretü’l Ulûm hakkında yeterli düzeyde bilgi sahibi olmadıkları görülmüştür. Tanıtım materyalinin izletilmesinin ardından uygulanan son test sonucunda öğrencilerin bilgi ve farkındalık düzeylerinde artış görülmüş ve bunda geliştirilen tanıtım materyalinin önemli düzeyde katkısı bulunduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bergamalı Kadri, dil bilgisi, Müyessiretü’l Ulûm, Türkçe, 16. yüzyıl.

Etik Beyan

Yazarlar, bu çalışmanın tüm hazırlanma süreçlerinde etik kurallara uyulduğunu beyan eder. Aksi bir durumun tespiti halinde Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi’nin hiçbir sorumluluğu olmayıp, tüm sorumluluk çalışmanın yazarlarına aittir.

Kaynakça

• Armağan, Sebahat (2017). Oğuz Grubu Türk Şivelerinde Sözcük Türleri, Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Arslan, İclâl (2017). “Ahmet Cevdet Paşa’da Dil Tasavvuru”. Önder, Özgür ve diğerleri (Ed.), II. Türk İslam Siyasi Düşüncesi Kongresi Bildiriler (26 - 28 Ekim 2017) Kitabı içinde (191-198). Kütahya.
• Arslan, Özgür (2008). İlköğretim 8. Sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük Dersi Öğretiminde Görsel ve İşitsel Materyal Kullanımının Öğrencilerin Akademik Başarıları ve Hatırda Tutma Düzeyleri Üzerindeki Etkisi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Yayımlanamamış Yüksek Lisans Tezi.
• Atalay, Besim (1946). Bergama’lı Kadri, Müyessiret-Ül-Ulûm (Tıpkıbasım, Çeviriyazılı Metin ve Dizin). İstanbul: İbrahim Horoz Basımevi.
• Avşar, Uğur (1996). Müyessiretü’l Ulûm (Bergamalı Kadri), Adana: Çukurova Üniversitesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Aydın Çakır, Aylin ve Türkeş Kılıç, Selin (2021). “Bilimsel Çalışmalarda Karma Yöntem Nasıl Kullanılır?”, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (Özel Sayı 1), 42, 1-15.
• Balaban, Fatma (2019). Müyessiretü’l-‘Ulūm (Türkiye Türkçesine Aktarımı-Dizinler), İzmir: Ege Üniversitesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Baranoğlu, Şahin (2002). “Yenileşme Devri Türkçesi Üzerine Çalışmalar”. Güzel, Hasan Celal ve diğerleri (Ed.), Türkler içinde (206-219). Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• Bayram, Necmettin (2009). Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Derslerinde Mültimedya Olanaklarının Kullanımı Konya: Selçuk Üniversitesi Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Bektaş, Ekrem (1992). “Bergamalı Kadri”, TDV İslam Ansiklopedisi, C.5, 496. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• “Bergamalı Kadri Eğitim Tarihi Müzesi’nin Başlangıç Hikâyesi”. (t.y). Erişim adresi: https://izmir.meb.gov.tr/dosyalar/e-dergi/003-sayi/mobile/index.html#p=46
• Bozkurt, Fuat (2012). Türklerin dili. Konya: Eğitim Yayınevi.
• Büyüköztürk, Şener, Kılıç Çakmak, Ebru, Akgün, Özcan Erkan, Karadeniz, Şirin ve Demirel, Funda (2020). Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Civelek, Murat (t.y.). “Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı”. Erişim adresi: https://www.igdir.edu.tr/Addons/Resmi/announc/4691/materyal.tasarimi.%20ÖZET.pdf
• Çifci, Ceyhun (2013). Edebiyat Öğretiminde Teknoloji Kullanımı, Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri: Bir Durum Çalışması, Ankara: Bilkent Üniversitesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Dilaçar, Agop (1971). “Gramer: Tanımı, Adı, Kapsamı, Türleri, Yöntemi, Eğitimdeki Yeri ve Tarihçesi”. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten, 19, 83-145.
• Doğan Averbek, Güler (2021). “Osman Reşer’in 1913-1936 Yılları Arasında Berlin Devlet Kütüphanesi’ne Sattığı Yazmalar”. İslam Tetkikleri Dergisi (Journal of Islamic Review), 11(2), 477-568.
• Duman, Musa (2002). “Yenileşme Döneminde Türk Dili”. Güzel, Hasan Celal ve diğerleri (Ed.), Türkler içinde (160-205). Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• Efe, Kürşat (2021). “Arapça ve Farsça etkisiyle unutulan Türkçe sözcükler”. Karahan, Akartürk (Ed.), Türk Dünyası Dil, Kültür ve Edebiyat İncelemeleri Türkbilim Araştırmaları Dizisi içinde (267-438). İstanbul: Kutlu Yayınevi.
• Erdağı Toksun, Selma (2020). “Türkçe Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Uygulaması İle İlgili Görüşleri”. Turkish Studies – Education, 15(4), 2599-2610.
• Ertem, İhsan Seyit (2016). “Oyun Temelli Dijital Ortamlar ve Türkçe Öğretiminde Kullanımına İlişkin Sınıf Öğretmenlerinin Görüşleri”. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 20, 1-10.
• Ertürk, Halil İbrahim (2015). “Müyessiretü’l-Ulûm Üzerine Bir İnceleme ve Değerlendirme Çalışması”. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10(8), 1059-1086.
• Ertürk, Halil İbrahim (2017). Müyessiretü’l-Ulûm’dan Hareketle Türk Gramerciliğine Eleştirel Bir Bakış, Uşak: Uşak Üniversitesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Evler, Ali (2020). “Türkçenin Yabancılara Öğretilmesinde Paragraf Yazımı”. A. Âsaui Atyndaġy Halyk̦aralyk̦ K̦azak̦-Tùrìk Universitetìnìn̦ Habaršysy, 115, 103-115.