18. Yüzyıl İngiliz Gazetelerinde Osmanlı Kültürü: 1718-1730

Year 2015, Volume: 22 Issue: 22, 7 - 27, 01.06.2015

Ünal Araç

Abstract

Nevşehirli Damat İbrahim Paşa’nın sadrazamlığı döneminde (1718-1730) Osmanlı kültür tarihinde önemli değişimler yaşanmıştır. Avrupa devletleriyle diplomatik ilişkilere önem verilmeye başlanmış, bunun sonucu olarak 18. yüzyılın başında İstanbul kentinde çok sayıda elçi kabulü gerçekleştirilmiştir. Tüm bu gelişmelere paralel olarak, İstanbul kenti mimarlık alanında bir dizi yenilik ve dönüşüme sahne olmuştur. Öte yandan devlet tarafından ilk resmî matbaa kurulmuş ve bağımsız kütüphane binaları inşa edilmeye başlanmıştır. Bu dönemde Osmanlı kültürüne kazandırılan yenilikler ve değişimler elçi raporları ve yabancı gazetelerin haberleri aracılığıyla Osmanlı’nın çağdaşı devletler tarafından yakından takip edilmiştir. Bu çalışmada, 18. yüzyıl İngiliz gazetelerinin, Nevşehirli İbrahim Paşa’nın sadrazamlığı dönemindeki Osmanlı kültürünü konu alan haberlerine odaklanılmıştır.

Keywords

Osmanlı kültürü, 18. yüzyıl İngiliz gazeteleri, Sultan III. Ahmed, Nevşehirli Damat İbrahim Paşa, banilik ve hamilik, elçi kabulleri

References

• Ayvansarâyî Hüseyin Efendi, Alî Sâtı Efendi ve Süleymân Besîm Efendi. (2001). Hadîkatü’l-Cevâmî’ İstanbul Câmileri ve Diğer Dînî-Sivil Mi’mârî Yapılar (Haz. Ahmed Nezih Galitekin). İstanbul: İşaret Yayınları.
• Çelebizâde Âsım. (2010). Divan. Ö. Öztekin (Yay. Haz). Ankara: Ürün Yayınları.
• Nedim. (1951). Nedim Divanı. A. Gölpınarlı (Haz.). İstanbul: İnkılâp ve Aka Kitabevleri.
• Râşid Mehmed Efendi, Çelebizâde İsmaîl Âsım Efendi. (2013). Târîh-i Râşid ve Zeyli, Cilt 3. A. Özcan, Y. Uğur, B. Çakır, A. Z. İzgöer (Haz.). İstanbul: Klasik Yayınları.
• Seyyid Vehbi. (2000). Sûrnâme : An Illustrated Account of Sultan Ahmed III's Festival of 1720. (A. Ertuğ Ed.). Bern: Ertuğ ve Kocabijik.
• Applebee’s Original Weekly Journal. (March 11, 1721).
• British Journal. Issue: 255. (August 12, 1727).
• Country Journal or The Craftsman. Issue: 65. (September 30, 1727).
• Daily Courant. Issue: 5504. (June 12, 1719).
• Daily Courant. Issue: 5604. (October 7, 1719).
• Daily Courant. Issue: 5607. (October 10, 1719).
• Daily Courant. Issue: 7366. (May 26, 1725).
• Daily Courant. Issue: 8280. (April 24, 1728).
• Daily Journal. Issue: CLII. (July 18, 1721).
• Daily Journal. Issue: 2932. (May 30, 1730).
• Daily Journal. Issue: 2969. (July 13, 1730).
• Daily Post. Issue: 2901. (January 7, 1729).
• Gloucester Journal. Issue 334. (August 27, 1728).
• London Journal. Issue: LXXI. (November 26, 1720-December 3, 1720).
• Post Man and the Historical Account. Issue: 1721. (September 8, 1719-September 10,
• Aktepe, M. M. (1958). Patrona İsyanı (1730). İstanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi.
• Aktepe, M. M. (1970). 1720-1724 Osmanlı İran Münâsebetleri ve Silâhşör Kemânî Mustafa Ağa’nın Revân Fetih-nâmesi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Altınay, A. R. (Mayıs 1340 / 1924). Damad İbrahim Paşa Zamanında Ürgüb ve Nevşehir. Türk Tarih Encümeni Mecmuası. XIV, 3(80), 156-185.
• Altınay, A. R. (2010). Lâle Devri (1718-1730). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Artan, T. (1989). Architecture as a Theatre of Life: Profile of the Eighteenth Century Bosphorus. Unpublished Ph.D. Thesis, Massachusetts Institute of Technology, Cambridge, MA.
• Artan, T. (2012). Alay Köşkü Yakınlarında Bâbiâli'nin Oluşumu ve Süleymaniye'de Bir Sadrazam Sarayı. Bir Alleme-i Cihan: Stephanos Yerasimos (1942-2005). (E. Eldem, E. Pekin, A. Tibet, Ed.) içinde (ss.73-140). İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Atasoy, N. (2002). Hasbahçe, Osmanlı Kültüründe Bahçe ve Çiçek. İstanbul:
• Aygaz. Aydüz, S. (1997). Lâle Devri’nde Yapılan İlmî Faaliyetler. Divân, İlmî Araştırmaları. 2(3), 143-170.
• Biltekin, H. (1993). Vak’a-Nüvis Râşid Efendi ve Divanı’nın Tenkitli Metni. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Çeçen, K. (1991). İstanbul’un Vakıf Sularından: Üsküdar Suları. İstanbul: T.C. İstanbul Büyükşehir Belediyesi, İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü.
• Dikmen, H. (1991). Seyyid Vehbî ve Divanının Karşılaştırmalı Metni. Basılmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Eldem, S. H. (1969). Köşkler ve Kasırlar II. İstanbul: Devlet Güzel Sanatlar Akademisi.
• Eldem, S. H. (1977). Sa’dabad. İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları Türk San’at Eserleri.
• Erdoğan, M. (1958). Osmanlı Devrinde İstanbul Bahçeleri. Vakıflar Dergisi, IV, 149-182.
• Erünsal, İ. E. (2008). Osmanlı Vakıf Kütüphaneleri, Tarihî Gelişimi ve Organizasyonu. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Eyice, S. (1993a). Çuhacı Hanı. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde (C. 8, ss. 380-381).
• Eyice, S. (1993b). Damad İbrâhim Paşa Külliyesi (Bâbıâli’deki Külliye). Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde (C. 8, ss. 445-447).
• Eyice, S. (1995). Fatma Sultan Camii. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde (C. 12, ss. 262-264).
• Hakverdioğlu, M. (2007). Edebiyatımızda Lâle Devri ve Nevşehirli Dâmat İbrâhim Paşa’ya Sunulan Kasîdeler İnceleme-Metin. Basılmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Hamadeh, S. (2010). Şehr-i Sefa, 18. Yüzyılda İstanbul. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Karagöz, M. (1993). XVIII. Asrın Başlarında Kayseri (1700-1730). Basılmamış Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
• Keskiner, P.B. (2012). Sultan Ahmed III (r.1703-1730)As a Callıgrapher and Patron of Calligraphy. Unpublished Ph.D. Thesis, Department of the History of Art and Archaelogy, School of Oriental and African Studies University of London, London.
• Koçu, R. E. (1958a). Açık Saçık Gezme Yasağı (Kadınlara). İstanbul Ansiklopedisi içinde (C.1, ss. 202-203).
• Koçu, R. E. (1958b). Ahmed III. Ün Çadırı. İstanbul Ansiklopedisi içinde (C. 1, ss. 298-299).
• Kuban, D. (1994). Damat İbrahim Paşa Külliyesi. Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi içinde (C. 2, ss. 547-549).
• Küçükdağ, Y. (1989). Lâle Devri’nde Konya. Basılmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Külbilge, İ. (2010). 18. Yüzyılın İlk Yarısında Osmanlı-İran Siyasi İlişkileri (1703-1747). Basılmamış Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Necipoğlu, G. (1997). The Suburban Landscape of Sixteenth-Century Istanbul as a Mirror of Classical Ottoman Garden Culture. Time of the Great Muslim Empires: Theory and Design, (A. Petruccioli, Ed.) içinde (ss. 32-71). Leiden, New York: E.J. Brill.
• Orhonlu, C. (1967). Osmanlı İmparatorluğu’nda Derbend Teşkilâtı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Öztekin, Ö. (2006). XVIII. Yüzyıl Divan Şiirinde Toplumsal Hayatın İzleri: Divanlardan Yansıyan Görüntüler. Ankara: Ürün Yayınları.
• Sabev, O. (2006). İbrahim Müteferrika ya da İlk Osmanlı Matbaa Serüveni (1727-1746), Yeniden Değerlendirme. İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
• Şeşen, R. (2004). Lale Devrinde Yenileşme Hareketleri ve Tercüme Edilen Eserler. Journal of Turkish Studies. Türklük Bilgisi Araştırmaları, 28(II), 47-57.
• Tanman, M. B. (1994). Büyük Bent Kasrı. Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi içinde (C. 2, ss. 345).
• Topal, M. (2001). Silâhdar Fındıklılı Mehmet Ağa. Nusretnâme Tahlil ve Metin (1106-1133/1695-1721). Basılmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul. Veinstein, G. (2002). İlk Osmanlı Sefiri 28 Mehmet Çelebi’nin Fransa Anıları “Kafirlerin Cenneti” (M. Aykaç Erginöz, Çev.). İstanbul: Ark.
• Yıldız, S. (2002). XVIII. Yüzyıl Divan Şairi Şâkir Hayatı, Eseri, Edebî Kişiliği ve Divanının Tenkidli Metni. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.