Anadolu Selçuklu Sanatı'nda Bizans Sanatı'nın izleri Ve Hıristiyan Topluluğun Bu Oluşuma Katkısı

Yıl 2006, Sayı: 4, 95 - 125, 01.06.2006

Vahit Macip Tekinalp

Öz

Anadolu Selçukluları tarihselolarak kısa bir zaman diliminde yönetimi ellerinde bulundurmuş olmalarına karşın bıraktıkları eserler ve oluşturdukları kültürel alt yapı, etkilerini bugün de sürdürmektedir. Selçuklunun başarının ardındaki nedenlerden biri yönetimi altında yaşamayı tercih eden yerel Hıristiyan toplulukları dışlarnadan, onların üretkenliklerini de kurdukları sistem içerisinde bütünleştirmelerinde aranmalıdır. Bu dönemde eser vermeye devam eden Hıristiyan sanatçıların bir bölümü Sultan ve diğer yöneticiler için eserler üretirken bir bölümünün, kendi topluluğu içinde etkin oldukları anlaşılmaktadır. Bu çalışmada Anadolu'da 11- 13. yüzyıllar arasında geliştirilen ortak yaşam pratiğinin bir son ürünü olarak mimari, kitap resmi ve plastik eserlerin üretiminde yer alan Hıristiyan sanatçılar ile eserlerinde gözlemlenen etkileşimler ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Anadolu, Ortaçağ, Bizans, Selçuklu, Etkileşim

Kaynakça

• ADAMOVIC, M. (1994), Kelile ü Dimne: Türkische Handschrift T 189 a. Hildesheim. Ahmed Eflaki. (1986), Ariflerin Menkıbeleri (Mevlana ve Etrafındakiler). (Çev. T. Yazıcı). İstanbul, Cilt I- II (4. Baskı).
• AKIŞIK, A. (2001), The Akritai and Frontier Ethos in Byzantine and Pre- Otornan Turkish Epic Poetry. Boğaziçi Üniversitesi: Yayımlanınamış Master Tezi.
• Aksarayi, Mahmud ibn Mehmed Aksarayi- Aksaraylı Kerimeddin Mahmud'un Müsameret-al-Ahyar (1943), Selçuki Devletleri Tarihi (Çev. M. N. Gençosman, Önsöz ve Notlar F. N. Uzluk). Ankara.
• AKTAŞ YASA, A. (2001). "Selçuklu Konya'sında Mimari Eserlerin Banileri", i. Uluslar arası Selçuklu Kültür ve Medeniyeti Kongresi (Yay. Haz. O. Eravşar), Konya C. II: 423- 455.
• ANONİM. (2004), Danişmend- Name (Yay. Haz. N. Demir). Ankara.
• ANONİM. (1956), Digenes Akrites (Edt. and Trans. 1. Mavrogordato). Oxford.
• ANONİM. (1983), Türkiye 'de Vakıf Abideler ve Eski Eserler. Ankara, C. ı.
• ARIK, R. (2000), Kubad Abad, Selçuklu Saray ve Çini/eri. İstanbul.
• ATASOY, S. ve E. PARMAN. (1983). "Bizans Sanatı", Anadolu Medeniyetleri Sergisi, 22 Mayıs- 30 Ekim 1983, C. II- Yunan/ Roma/ Bizans.
• ATÇEKEN, Z. (1998), Konya'daki Selçuklu Yapılarının Osmanlı Devrinde Bakımı ve Kullanılması. Ankara. AVCI, C. (2003), İslam Bizans İlişkileri. İstanbuL.
• AVCIOGLU, D. (1993), Türklerin Tarihi. İstanbul, C. 1- 5.
• BAER, E. (1965), Shnixes and Harpies in Medievallslam. Jerusalem.
• BAKıRER, Ö. (1996). "Anadolu Selçuklu Dönemi Yapı Kitabeleri", V Milli Selçuklu Kültür ve Medeniyeti Semineri Bildiri/eri, 25- 26 Nisan 1995, Konya: 37- 51
• BAKıRER, Ö. (2002). "Anadolu Selçuklu Mimarisinde Süreklilik ve Değişim", Türkler (Edt. H. C. Güzel, vd.), Ankara: C. 7: 828- 835
• BAKIRER, Ö. (1981), Selçuklu Öncesi ve Selçuklu Dönemi Anadolu Mimarisinde Tuğla Kullanımı. Ankara, C. 1- II.
• BARRUCAND, M. (1990- 1991). "The Miniatures of The Daqa'ıq al-Haqa'tq (Bibliotheque Nationale Pers. 174): A Testimony to the Cultural Diversity of Medieval Anatolia", Islamıc Art IV: ı13- 141.
• BAYRAM, S. (1994). "Amasya- Taşova- Alpaslan Beldesi Seyyid Nureddin Alpaslan Er- Rufai'nin 655 H./ 1257 M. Tarihli Arapça Vakfiyesi Tercümesi ile 966 HI 1588 M. Tarihli Seyyid Fettah Veli Silsile-Narrıesi", Vakıflar Dergisi XXIII: 31- 74.
• BAYRAM S. ve A. H. KARABACAK (1981). "Sahib Ata Fahrü'ddirı Ali'nin Konya İmaret ve Sivas Gök Medrese Vakfiyeleri'', Vakıflar Dergisi XIII: 31- 70.
• BELL, H. i. (1921). "A List of Original Papal Bulls and Brif in the Department of Manuscripts, British Museum", English Historical Review 36: 417.
• BERNARDıNI, L. (1992). "Le s Donateurs des Eglises de Cappadoce", Byzantion LXII: 118- 140.
• BİLİcİ, S. (2003). "Digerıes Akritas: Bodrum Müzesi'nden Figürlü Bir Bizans Kasesi", Sanat Tarihi Dergisi XII: 41- 54.
• BRAND, C. M. (1989). "The Turkish Element in Byzantium, Eleventh- Twelfth Cerıturies", Dumbarton Oaks Papers 43: 1- 25.
• BREND, B. (1975). "The Patronage of Fahr ad-Din An ibn al- Hüsain and The Work of Kalük ibn Abd Allah in The Development of The Decoration of Portals in Thirteenth Century Anatolia", Kunst Des Orients l O: 160- 185.
• BURGUIERE, P. et R. Mantran (1952). "Quelques Vers Grecs du XIIIe Siecle en Caracteres Arabes", Byzantion XXII: 63- 80.
• CEYLAN, A. (2000). "Hierapolis Roma Hamarm 7. Dönem Kazı ve Restorasyon Çalışmaları", LO. Müze Kurtarma Kazıları Semineri, Ankara: 189- 200.
• COMBE, E., J. SAUVAGET, G. WİET (1939), Repertoire Chronologique d'Epigraphie Arabe. Caire.
• DEICHMANN, F. W. (1972). "Das Oktogon von Antiocheia: Heroon- Martyrion, Palastkirche oder Kathedrale?", Byzantinisiche Zeitschrift 65: 40- 56.
• DEMİRALP, Y. (1996), Akşehir ve Köylerindeki Türk Anıtları. Ankara.
• DEMİRİz, Y. (1969- 1970). "Konya Müzesi'nde Özel Durumdaki Bir Kabartma Hakkında", Sanat Tarihi Yıllığı 3: 221- 230.
• DEMİRİz, y. (1971). "Atabey Ertokuş Medresesi'nde Bizans Devrine Ait Devşirme Malzeme", Sanat Tarihi Yıllığı IV: 87- 100.
• DENNIS, G. (2001). "Gerasimos: Testaments of Gerasimos for the Smail Monastery of St. Euthymios in Jerusalem", Byzantine Monastic Foundation Documents, A Complete Translation of the Surviving Founders' Typika and Testaments (Edt. Thomas J. P. and A. C. Hero), Washington DC, Vol. IV: 1404- 1407.
• DEVELLİOOLU, F. (1998), Osmanlıca- Türkçe Ansiklopedik Lügaı. Ankara (15. Baskı).
• DIEZ E. ve O. Aslanapa (1955), Türk Sanatı. İstanbuL.
• DJOBADZE, W. (1986), Archeological Investigations in the Region West of Antioch on -the - Orontes. Stuttgart.
• DJOBADZE, W. (1992), Early Medieval Georgian Monasteries, in Historic Tao, Klarjet 'i, and Savset'i. Stuttgart.
• DOGER, L. (2000). "İnsan Figürlü Bizans SırIı Seramik Repertuarına Yeni Bir Örnek", Sanat Tarihi Dergisi X: 57- 76.
• DOWNEY, G. (1961), A History of Antioch in Syria, from Seleucos to the Arab Conquest. New Jersey.
• DUGGAN, T. M. P. (1999- 2000). "Naturalistic Painting and Drawing from Life it n" Century Rum Seljuk Anatolia", Ada/ya IV: 281- 285.
• DURAN, R. (2001). "Selçuklu Yapılarında Tuğla Geleneğinde Taş Duvar Kaplaması Örneği Olarak Konya Kalenderhane Türbesi", i. Uluslararası Selçuklu Kültür ve Medeniyeti Kongresi. Konya, C. i: 263- 268.
• DURUKAN, A. (1993), "Ak Han'ın Süsleme Programı" Sanat Tarihinde İkonografik Araştırmalar, Güner İnal'a Armağan. Ankara: 143- 160.
• DURUKAN, A. (2001), "Anadolu Selçuklu Döneminde Bani- Sanatçı İlişkileri", Sanat Yazıları, Zafer Bayburtluoğlu Armağanı (Edt. M. Denktaş ve Y. Özbek). Kayseri: 247- 278.
• EI-CHEIKH, N. M. (2001), "Byzantium Through the Islamic Prism from the Twelfth to the Thirteenth Century", The Crusades from the Perspective of Byzantium and the Muslim World (Edt. A. E. Laiou and R. P. Mottahedeh). Washington D. c. 53- 69.
• EI- Cezeri, Bedi uz- Zaman Ebü'l- İzz İsmail bin er- Razzaz el Cezeri, (c.1990), Olağanüstü Mekanik Araçların Bilgisi Hakkında Kitap (Tıpkıbasım). Ankara.
• El- Cezeri. Bedi' uz- Zaman Ebü'l- 'İzz İsma'il bin er- Razzaz el Cezeri, (2002), EICami 'Beyne '1- 'İlm ve '1- 'Amel en- Nôfi' fi Es-sınad 'Ti '1- Hiyel (S. Tekeli, M. Dosay, Y. Unat). Ankara.
• ERA VŞAR, E. E. Y. (2004). İnsan Figürlü Sırtı Bizans Seramikleri. Hacettepe Üniversitesi: Yayımlanınamış Yüksek Lisans Tezi.
• ERDMANN, K. (1961), Das Anatolische Karavansaray Des 13. Jahrhunderts. Berlin, C. 1- III.
• ERIM, K. T. (1967). "Two New Early Byzantine Statues from Aphrodisias", Dumbarton Oaks Papers 21: 285- 286.
• EYiCE, S. (1958). "L'Eglise Cruciforme Byzantine de Side en Pamphylie, Son importance au point de vue de l'histoire de l'art Byzantine", Anatolia: 35- 42.
• EYİCE, S. (1959a). "İstanbul'da Abbasi Saraylarının Benzeri Olarak Yapılan Bir Bizans Sarayı, Bryas Sarayı", Belleten XXIII 89: 79- llL.
• EYiCE, S. (1959b). "Contributions a l'histoire de l'art Byzantin: Quatre edifices inedits ou mal connus", Cahiers Archeologıques X: 245- 258.
• EYİCE, S. (1960). "Bizans- İslam- Türk Sanat Münasebetleri", V Türk Tarih Kongresi, Ankara: 298- 302.
• EYİCE, S. (1971), Karadağ (Binbirkilise) ve Karaman Çevresinde Arkeolojik İncelemeler. istanbul
• FERİT, M. ve M. MESUT (1934), Selçuk Veziri Sahip Ata ile Oğullarının Hayat ve Eserleri. İstanbuL.
• FRANZUIS, 1. (Ed.) (1977), Corpus Inscriptionum Graecarum. Hildesheim, Vol. III.
• GABRIEL, A. (1936), Monuments Turcs d'Anatolie, Paris, Tome II.
• GIOV ANNINI, L. (Edt.) (1972), Kunst in Kappadokien. Genf 1972.
• GOUGH, M. (Edt.) (1985), Alahan: An Early Christian Monastery in Southern Turkey, Based on the Work of Michael Gough. Toronto.
• GÖKBİLGiN, T. (1959). "İstanbul", İslam Ansiklopedisi içinde. 53 A- C (Cüz): 1135- 1185.
• GÖLPıNARLı, A. (1959), Mevlônd Celiileddin, Hayatı, Felsefesi, Eserleri, Eserlerinden Seçmeter. İstanbul.
• GÜLÜMSER, S. (1998). Osmanlı Dönemi Öncesi Anadolu 'da Boyalı Nakışlar. Hacettepe Üniversitesi: Yayımlanınamış Yüksek Lisans Tezi.
• HAMILTON, W. J. (1842), Researches in Asia Minor, Pontus & Armenia. London, Vol. 1- II.
• HASLUCK, F. W. (1929), Christianity and Islam Under The Sultans. New York, Vol. 1- II.
• Hüsameddin, A. H. (1986), Amasya Tarihi (Sadeleştirenler A. Yılmaz, M. Akkuş). Ankara, C. 1- II.
• ıbn Arabi (1988), Sufis of Andalusia, The Rüh al-Quds and al-Durrat al Fiikhıralı (Trans. Intr. and Notes by R. W. J. Austin). Sherbome.
• loannes Kinnamos (2001). loannes Kinnamos'un Historia'sı (i 1/8- 1176) (Yay. Haz. i. Demirkent). Ankara.
• İNAL, G. (1995). Türk Minyatür Sanatı (Başlangıcından Osmanlılar Kadar). Ankara.
• INAN 1. and E. ROSENBAUM. (1966). Roman and Early Byzantine Portrait Sculpture in Asia Minor. London.
• JERPHANION, G. de (1925), De une Nouvelle Province de l'art Byzantine les Eglises Rupetres de Cappadoce. Paris, C. II.
• JERPHANION, G. de (1936), Les Eglises Rupestres de Cappadoce. Paris, Tome 2. 1.
• JOLlVET- LEVY, c. (1987). "Nouvelle decouverte en Cappadoce: les eglises de Yüksekli", Cahiers Archeologiques 35: 113- 141.
• KARAMAGARALI, H. (1982). "Konya Ulu Cami", Rölöve ve Restorasyon Dergisi 4: 121- 132.
• KAYMAZ, N. (1970). Perviine Mu 'inüd'din Süleyman. Ankara.
• KENNEDY, H. (1992). "Antioch: from Byzantium to Islam and Back Again", The City in Late Antiquity (Edt. 1. Rich). London: 181- 198.
• KESiK, M. (2002). 'Türkiye Selçuklu Sultanı II. Kılıç Arslan'ın İstanbul'u Ziyareti ve Türklerin Tarihteki ilk Uçuş Denemesi", Belleten LXVI- 247: 839- 848.
• KIRZIOGLU, M. F. (1982), Kars- Arpaçayı Boyları Eski Merkezi Ani Şehri Tarihi (i O 18- 1236). Ankara.
• Konstantinos Porphrogenetos (1967), De Administrando Imperio (G. Y. Moravcsik and R. J. H. Jenkins). Washington D.C..
• KONYALI, i. H. (1945), Nasreddin Hoca'nın Şehri Akşehir Tarihi- Turistik Kılavuz. istanbuL.
• KÖROGLU, H. (1999), Konya ve Anadolu Medreseleri. Konya.
• KUBAN, D. (2002), Selçuklu Çağında Anadolu Sanatı. İstanbuL.
• KUNIHOLM, P. i. (2000). "Dendrochronologically Dated Ottoman Monuments", A History Archaeology of the Ottoman Empire, Breaking New Ground (U. Baram and L. Carroll Edt.). New York: 93- 136.
• KURAN, A. (1968). "Tokat ve Niksar'da Yağı- Basan Medreseleri", Vakıflar Dergisi VII: 39- 43.
• KUZUCULAR, K. (2001). "Amasya Kenti'nin Erken Türk Dönemi Sonunda Oluşan Fiziksel Yapısının İrdelenmesi", i. Uluslararası Selçuklu Kültür ve Medeniyeti Kongresi (Yay. Haz. O. Eravşar). Konya, Cilt II: 61- 82.
• LAFONTAINE- DOSOGNE, 1. (1963). "Nouvelles Notes Cappadociens", BYZANTJON33: 121- 183.
• LAURENT, V. (1968). "Note Additionale, L'Inscription de L'eglise Saint-Georges de Beliserama", Revue Des Etudes Byzantinen XXVI: 367- 37L.
• Le QUIN, M. (1760, reprint 1958), Oriens Chrisıianus. Graz, Vol. 1- III.
• LEBIDES (AEBlLlL), A. M. (1899), Ai elv j.lOVOA.leOlç uovaı TI'/Ç Kannaôoxıaç iCW AVKaovıaç. siv Koıvorcvnvouaoseı.
• LYNCH, H. F. B. (1901), Armenia Travels and Studies. Vol. 1- II.
• MANGO, C. (1972), The Art of The Byzantine Empire 312- 1453 Sources and Documents. New Jersey.
• MAYER, L. A. (1956), Islamic Architects and Their Works. Geneve.
• MEYER, G. (1895). "Die Griechischen Verse von Rebabname", Byzantinische Zeitschrift IV: 401- 411.
• MILES, G. C. (1964). "Byzantium and the Araps: Relations in Crete and the Aegean Area", Dumbarton Oaks Papers 18: 1- 48.
• MOORE, F. H. (2001). Digenes Akrites: The Scholarly History and Literary Analysis of A Lost Byzantine Poem Stanford University: Unpublished PhD Thesis
• MÜLA YlM, S. (1997). "Konya Taş Eserler Müzesi'ndeki 883 ve 884 Envanter Numaralı Melek Figürleri", VI. Milli Selçuklu Kültür ve Medeniyeti Semineri Bi/diri/eri. Konya: 83- 101.
• NECİPOGLU, N. (1999- 2000). "The Coexistance of Turks and Greeks in Medieval Anatolia (l1th _ ız" c.)", Harvard Middle Eastern And Islamic Review 5: 58- 76.
• Niketas Klıoniates (1995), Historia- Ioannes ve Manuel Komnenos Devirleri (Çev. F. lşıltan). Ankara.
• Niketas Choniates (1984), O City of Byzantium, Anna/s of Niketas Choniates (Trans. By Harry 1. Magoulias). Detroit.
• NOTOPOULOS, J. A. (1964). "Akritan lkonography on Byzantine Pottery", Hesperia XXXIII: 108- 133.
• OCAK, A. Y. (1991). "XIII- XIV. Yüzyıllarda Anadolu'da Türk- Hıristiyan Dini Etkileşimler ve Aya Yorgi (Saint Georges) Kültü", Bel/eten LV: 661- 673.
• OCAK, A. Y. (1983), Bektaşi Menôkıbntimelerinde İslôm Öncesi İnanç Motifleri. İstanbuL.
• OCAK, A. Y. (2002), Sarı Saltık, Popüler İslôm 'm Balkanlar 'daki Öncüsü. Ankara.
• OTTO- DORN, K. (1964), Kunst der Islam. Baden- Baden.
• OUSTERHOUT, R. (2001). "The Architecture of Iconoclasm", L. Brubaker and J. Haldon, Byzantium in The !conoclast Era (c. 680- 850): The Sources: An Annotated Survey içinde, Aldershot: 3- 36.
• ÖLÇER, N. (2005). "The Seljuks and Artuquids of Medieval Anatolia, The Anatolian Seljuks", Turks, A Journey of A Thousand Years, 600- 1600 (Edt. D. 1. Roxburgh) içinde. Royal Academy of Arts: 103- 145.
• ÖLÇER, N., Ş. AKSOY, S. KUTLUAY, A. ÖZA Y, C. SOYDAN, G. TEKELİ, S. GÜL, D. BAYKAN (2002). Türk ve İslôm Eserleri Müzesi. İstanbuL.
• ÖNEY, G. (1971). "Bizans Figürlerinde Anadolu Selçuklu Etkisi", Selçuklu Araştırmaları Dergisi III: 91- 112, Res. 1- 50.
• ÖNEY, G. (1981). "İran ve Anadolu Selçuklu Türbelerinin Mukayesesi", Yıllık Araştırmalar Dergisi III: 41- 66.
• ÖNEY, G. (1988), Anadolu Selçuklu Mimarisi Süslemesi ve El Sanatları. Ankara.
• ÖNKAL, H. (1996), Anadolu Selçuklu Türbeleri. Ankara.
• ÖTÜKEN, S. Y. (1985). "Mamasurı'daki Pir Şemmas Tekkesi veya Hagios Mamas Kilisesi", Yeni Adam (935): 9- 12.
• ÖTÜKEN, S. Y. (1990), Ihlara Vadisi. Ankara.
• ÖZERGİN, K. M. (1965). "Anadolu Selçuklu Kervansarayları", Tarih Dergisi 151 20: 41- 170.
• ÖZGÜç T. ve M. AKOK (1958). "Alayhan, Öresunhan ve Hızırilyas Köşkü- İki Selçuklu Kervansarayı ve Bir Köşkü", Belleten XXI- 81: 139- 148.
• PANCAROGLU, O. (2004). "The Itinerant Dragon- Slayer: Forging Path of Image and Identity in Medieval", GESTA XLIIII 2: 151- 164.
• PEKAK, M. S. (1991). Zeytinbağı (Trigleia) Bizans Dönemi Kiliseleri ve "Fatih Camii" (Tarihi ve Mimarisi). Hacettepe Üniversitesi: Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• PEKER, N. (1997). Kappadokya Bölgesi'ndeki /3. yüzyıl Duvar Resimleri ve Karşı Kilise. Hacettepe Üniversitesi: Yayırnlanmarnış Yüksek Lisans Tezi.
• PESCHLOW, U. (2001). "Die Kirche von Tersane aufKekova Adası. Überlegungen zum Lykischen Kirschenbau", Günışığında Anadolu, Cevdet Bayburtluoğlu için Yazılar (Edt. C. Özgünel vd.) içinde. İstanbul: 197- 208.
• Pseudo- Dionysius Areopagite (1982), The Ecclesiastical Hierarchy (T. L. Campbell). Washington D.C.
• RAMSAY, W. M. (1907), The Cities of St. Paul. Oxford.
• RAMSAY, W. M. and G. L. Bell (1909), One Thousand and One Churches. London.
• REDFORD, S. (2004). "Byzantium and The Islamic World", Byzantium, Faith and Power (126/- /557) (Edt. H. C. Evans). New York: 389- 413.
• REDFORD, S. (1991). "The Alaeddin Mosque in Konya Reconsidered", Artibus Asiae LI: 54- 74.
• REDFORD, S. (1993). "The Seljuqs of Rum and The Antique", Muqarnas l O: 148- 156.
• RESTLE, M. (1970). "Zum Datum Der Karabaş Kilise im Soganlı Dere", Jahrbuch Der Ösıerreichischen Byzantinistik 19: 261- 266.
• RESTLE, M. (1969), Byzantine Wall Paintig in Asia Minor. Shannon, C. 1- III.
• RESTLE, M. (1979), Studien zur Frühbyzantinischen Architektur Kappadokiens. Wien.
• RICE, D. T. (1965). "The Pottery of Byzantium and The Islamic World", Studies in lslamic Art and Architecture in Honor of Proffessor K. A. C. Creswell (Edt. C. L. Geddes vd.). London: 194- 236.
• ROTT, H. (1908), Kleinsiatiche Denkmaler aus Psidien Pamphylien Kappadokien und Lykien. Leipzig.
• SARRE, F. (1936), Der Kiosk von Konia. Berlin.
• SAVVIDES, A. G. C. (1981), Byzantium in the Near East: Its Relations with the Seljuk Sultanate of Rum in Asia Minor the Armenians of Cilicia and the Mongols A.D. c. Jl92- 1237. Thessaloniki.
• SETION, K. M. (1956). "The Byzantine Background to the Italiarı Renaissance", The Proceedings Of The American Philosophical Society (Philadelphia): 1-76.
• SEvİM, A. (Yay. Haz.) (1988), Azimi Tarihi, Selçuklular/a ilgili Bölümler: H. 430- 538. Ankara.
• SOUCEK, P. (1997). "Byzantium and The Islamic East," The GIOlY of Byzantium (Edt, H. C. Evans and W. D. Wixom) içinde, New York: 403- 433.
• SÖNMEZ, Z. (1995), Başlangıcından 16. Yüzyıla Kadar Anadolu Türk- islam Mimarisinde Sanatçılar. Ankara.
• SÖZEN, M. (1972), Anadolu Medreseleri. Ankara, C. 1- II.
• TEMİR, A. (1989), Kırşehir Emiri Caca Oğlu Nur EI-Din 'in 1272 Tarihli Arapça- Moğolca Vakfiyesi. Ankara.
• TEXIER, Ch. (1849), Description de l'Asie Mineure. Paris, Deuxieme Volume
• THEODORIDIS, D. (2004). "Versuch Einer Neuausgabe von Drei Grieehischen Doppelversen Aus Dem Diwan von Sultan Walad", Byzantion LXXIV: 433-451.
• THIERRY N. et M. THIERRY (1963). Nouvelles Eglises Rupustres de Cappadoce Region du Hasan Dağı. Paris.
• THIERRY, J. M. (1984). "The Architectural Monuments of Ani" Ani: 85- 97.
• THIERRY, J. M. and P. Donabedian (1987), Armenian Art (Trans. C. Dars). New York.
• THIERRY, N. (1972). "Die Felsenkirchen Kappadokiens", Kunst in Kappadokien (Edt. L. Giovannini) içinde. Genf: 129- 172.
• TUNCER, O. C. (1982). "Birkaç Selçuklu Taçkapısında Geometrik Araştırmalar", Vakıflar Dergisi XVI: 61- 76
• TUNCER, O. C. (1986a), Anadolu Kümbetleri. Ankara, C. ı.
• TUNCER, O. C. (1986b), Anadolu Selçuklu Mimarisi ve Moğollar. Ankara.
• TURAN, O. (1984), Selçuklular Zamanında Türkiye Tarihi Siyasi Tarih Alp Arslan 'dan Osman Gaziye. İstanbul,
• TREPANIER, N. (2001). The Menôqib al- 'Arifin As A Source For Political History. Montreal, McGill University: Yayımlanmarnış Master Tezi
• Urfalı Mateos ve Papaz Grigor (1987). Urfalı Mateos Vekayi-nômesi (952- / /36) ve Papaz Grigor 'un Zeyli (1136- 1162) (Çev. H. D. Andreasyan). Ankara.
• UYSAL, O. (1994). "Atabey Ertokuş Medresesi Çevresi Kazı Çalışmaları", Göller Bölgesi Arkeolojik- Kultürel- Turistik Araştırma ve Değerlendirme Projesi, 1993 Yılı Çalışmaları. Ankara: 77- 93.
• UYSAL, O. (1997). "Atabey Ertokuş Medresesi Kazısının Mimari Sonuçları", Vi. Milli Selçuklu Kültür ve Medeniyeti Semineri Bildirileri (16- 17 Mayıs /996). Konya: 115- 169.
• UZUNÇARŞILIOGLU, i. H. (1929 (1347), Afyon Karahisar, Sandıklı, Bolvadin. çay. İsaklı, Manisa, Birgi, Muğla. Mi/as, Peçin, Denizli, Isparta, Atabey ve Eğirdirdeki Kitabeler ve Sahip, Saruhan, Aydın, Menteşe, inanç, Hami! Oğulları Hakkında Malumat. İstanbuL.
• VOLBACH, W. F. (1961), Early Christian Art. London.
• VRYONIS, Jr. S. (1971), Decline of Medieval Hellenism in Asia Minor and the Process of Islamizatian from the Eleventh Through the Fifteenth Century. Los Angeles.
• YRYONIS, Jr. S, (1977). "Another Note on the Inscription of the St. George of Belliserama", Byzantina IX: 11- 19.
• WALKER, A. W. (2004). Exotic Elem ents in Middle Byzantine Secular Art and Aestetics: 843- /204 C. E.. Harvard University: Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• WIEMER- ENIS, H. (2000), Spiitbyzantinische Wandmalerei in den Höhlenkirchen Kappadokiens in der Türkei. Petersberg.
• YETKİN, ş. (1969- 1970). "Sultan ı. Alaeddin Keykubad'ın Alara Kalesi Kasrının Hamamındaki Freskler", Sanat Tarihi Yıllığı III: 69- 87.
• YILMAZ, L. (2002), Antalya (16. Yüzyılın Sonuna Kadar). Ankara.
• YİNANÇ, R. (1978). "Selçuklu Medreselerinden Amasya Halifet Gazi Medresesi ve Vakıfları", Vakıflar Dergisi XII: 5- 22.
• YURDAKUL, E. (1971). "Konya Alaaddin Cami 1971 Yılı Avlu Kazısında Yeni Buluntular", Ön Asya VI 69: 6- 7, 1i.
• YURDAKUL, E. (1996). "1978 Yılına Kadar Alaeddin Camii'nde Yapılan Onarımlar", XILL. Vakıf Haftası Kitabı: 125- 170.