The Formalization of Ottoman Military Intelligence: Ottoman Military Attachés and Their Reports

Yıl 2012, Cilt: 17 Sayı: 17, 239 - 265, 01.12.2012

Gültekin Yıldız

Öz

In this article, the mechanism of the military attaché, between 1864-1918, which can be accepted as a turnning point in the institutionalization and formalization of external military intelligence in the Ottoman Empire is to be discussed. The article also tries to answer that when and where the Ottoman military attachés were established and which subjects were included by the reports of the Ottoman military attachés. The reports of the military attachés of the great powers are shortly defined, which will enable the reader to make comparisons. Furthermore, the proposal written by von der Goltz, German military advisor to the Ottoman Empire, for the Ottoman military attachés in 1892 is examined.

Anahtar Kelimeler

Military intelligence, military diplomacy, military attaché, attaché militaire, Ottoman military history, military attaché reports, Colmar Freiherr von der Goltz

OSMANLI DIŞ ASKERÎ İSTİHBARATINDA FORMELLEŞME:ELÇİLİKLERDE ATAŞEMİLİTERLİĞİN İHDASI VE OSMANLI ASKERÎ ATAŞE RAPORLARI

Öz

Bu çalışmada, Osmanlı Devleti’nde dış askerî istihbaratın kurumsal-laşması ve formelleşmesinde bir milat kabul edilebilecek ataşemiliterlik uygulamasının 1864-1918 arasındaki işleyişi ele alınmaktadır. Osmanlı askerî ataşeliklerinin hangi tarihlerde nerelerde kurulduğu, elçiliklerde görev yapan ataşelerin raporlarında hangi hususlara yer verdiği ortaya konulmaya çalışılmaktadır. Bir karşılaştırma imkânı sağlamak açısından büyük Avrupa devletlerinin Osmanlı Devleti’nde bulundurdukları askerî ataşelerin raporları da kısaca tanıtılmaktadır. Ayrıca Alman askerî danışman von der Goltz’un Osmanlı askerî ataşeleri için 1892 tarihinde hazırladığı yönerge de incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Askerî istihbarat, askerî diplomasi, askerî ataşe, ataşemiliter, Osmanlı askerî tarihi, askerî ataşe raporları, Colmar Freiherr von der Goltz

Kaynakça

• Arşiv vesikaları metin içinde ilgili dipnotlarda gösterilmiştir.
• Agoston, G. (2011). Osmanlı’da Strateji ve Askerî Güç (M. F. Çalışlar, Çev.). İstanbul: Timaş Yayınları.
• Çalık, R. (1996). Colmar Freiherr von der Goltz (Paşa) ve Bazı Görüşleri. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 36, XII.
• Demirhan, P. (1960). Generalfeldmarschall Colmar Freiherr von der Goltz Das Lebensbild eines grossen Soldaten. Göttingen: Göttinger Verlagsanstalt.
• Dumont, P. (1981). Turkey in the Military Archives of the Chateau de Vincennes. International Journal of Turkish Studies, 2, 1.
• Feld, M. (1977). The Structure of Violence: Armed Forces as Social Systems. Londra ve Beverly Hills: Sage Publications.
• Hayta, N. ve Ünal, U. (2007). Osmanlı Askerî Gazetesi Cerîde-i Askeriyye. Ankara: Beritan Elektronik Basım Yayım.
• Hurewitz, J. C. (1961). The Europenization of the Ottoman Diplomacy: The Conversion From Unilateralism to Reciprocity in the Nineteenth Century. Belleten, XXV.
• Kapıcı, Ö. ve Köremezli, İ. (2012). Osmanlı Askerî Tarihçiliğinin Eksik Aynası: Rusya Federasyonu Arşivleri. Osmanlı Askerî Tarihini Araştırmak: Yeni Kaynaklar Yeni Yaklaşımlar (G. C. Şayın ve G. Yıldız, Ed.). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Kurdyavtseva, E. P. (2010). Russkie na Bosfore, Rossiiskoe posolstvo v Konstantinopole v pervoy polovine XIX veka (Boğazda Ruslar: XIX. Yüzyılın İlk Yarısında İstanbul'daki Rus Sefâreti). Moskova: İnstitut Rossiiskoy İstorii.
• Kurz, S. (2009). Die Wahrnehmung der russischen Offizerkorps durch k.u.k. Offiziere in den Jahren 1904-1906. Diplomarbeit, Wien: Universitaet Wien.
• Pomiankowski, J. (1990). Osmanlı İmparatorluğu’nun Çöküşü (K. Turan, Çev.). İstanbul: Kayıhan Yayınevi.
• Şişman, A. (2004). Tanzimat Döneminde Fransa’ya Gönderilen Osmanlı Öğrencileri (1839-1876). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Tugay, A. (1963). Saray Dedikoduları ve Bazı Maruzat. İstanbul.
• Ünal, U. (2008). Sultan Abdülaziz Devri Osmanlı Kara Ordusu (1861-1876). Ankara: Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları.
• Wallach, J. L. (1976). Anatomie einer Militerhilfe: Die Preussischen-deutschen Militaermission in der Türkei 1835-1919. Düsseldorf: Droste Verlag. Wheeler, D. (2012). A Guide to the History of Intelligence 1800-1918. The Intelligencer, 19 (I), 47-51.
• Yalçınkaya, M. A. (2010). III. Selim Döneminde Dış Temsilciliklerin Kurulması. Nizâm-ı Kadîm’den Nizâm-ı Cedîd’e III. Selim ve Dönemi (S. Kenan, Ed.), İstanbul: İSAM Yayınları. Yasamee, F. A. K. (1998). Colmar Freiherr von der Goltz and the Rebirth of the Ottoman Empire. Diplomacy and Statecraft, 9 (2), 91-128.
• Yeşil, F. (2011). Aydınlanma Çağında Bir Osmanlı Kâtibi Ebubekir Râtib Efendi (1750-1799). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Yıldız, G. (2010). Bir De-militarizasyon Projesi: Geç Osmanlı ‘Askerî Tarih Araştırmalarını Sivilleştirmek. Toplumsal Tarih, 198, 44-53.
• Yıldız, G. (2012). Bütüncül, Karşılaştırmalı ve Felsefî Bir Askerî Tarih”e Doğru: Türkiye’de Askerî Tarih Araştırması ve Öğretiminin Geleceği Üzerine. Osmanlı Askerî Tarihini Araştırmak: Yeni Kaynaklar Yeni Yaklaşımlar (G. C. Şayın ve G. Yıldız, Ed.), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.