Compiled by Ebüzziya Tevfik Bosnians’ Durûb-ı Emsâl and Their Assets in Durûb-ı Emsâl-i Osmaniye

Yıl 2013, Cilt: 19 Sayı: 19, 51 - 62, 01.12.2013

Elif Türköz

Öz

Ebüzziya Mehmet Tevfik, who lived between 1849-1913, is an Ottoman intellectual who has made his mark on his period of time. He has made important contribution especially to the development of Turkish jornualism and media. Since 1880, Ebüzziya, who has published Mecmua-i Ebüzziya which reflected thought, art, literature and culture of its own era, has published several important articles in this journal.
His article entitled “Bosnians’ Durûb-ı Emsâl-i”, which is the subject of this article, was published in the 5th issue of Mecmua-i Ebüzziya on 15 Dhu al-Hijjah 1297, in the pages of between 155-160. In the same year, the number of the proverbs compiled from a Bosnian was 148. It has been found out that Şinasi includes some of the148 proverbs of Ebüzziya Tevfik in the third issue of Durûb-ı Emsâl-i Osmaniye in which he [Şinasi] has made some additions.
The purpose of this study is to determine whether the Bosnian proverbs compiled by Ebüzziya Tevfik, take place in Durûb-ı Emsâl-i Osmaniye or not. As the Turkish language when the essay was written is not different from the Turkish language used today, the essay is given without a transcription. In there view section, the Bosnian proverbs taking place in Durûb-ı Emsâl-i Osmaniye, are given in bold with the number in work just one line after with the words and additional differences.

Anahtar Kelimeler

Ebüzziya Tevfik, Bosnia, proverb, Durûb-ı Emsâl.

EBÜZZİYA TEVFİK’İN DERLEDİĞİ BOŞNAKLARIN DURÛB-I EMSÂLİ VE BUNLARIN DURÛB-I EMSÂL-İ OSMANİYE’DEKİ VARLIKLARI

Öz

1849-1913 yıllarında yaşamış olan Ebüzziya Mehmet Tevfik, yaşadığı devre damgasını vurmuş bir Osmanlı aydınıdır. Özellikle Türk gazeteciliğinin ve basın hayatının gelişmesine önemli katkılarda bulunmuştur. Devrin fikir, sanat, edebiyat ve kültür hayatını yansıtan Mecmua-i Ebüzziyâ’yı 1880 yılından itibaren çıkarmaya başlayan Ebüzziya, burada önemli makaleler kaleme almıştır.
Çalışmamıza konu olan “Boşnakların Durûb-ı Emsâli” adlı makalesi, Mecmua-i Ebüzziya’nın 15 Zilhicce 1297 tarihli 5. sayısının 155 ve 160. sayfaları arasında yayımlanmıştır. Aynı yıl, bir Boşnak’tan derlenen bu atasözlerinin sayısı, 148’dir. Şinasi’nin Durûb-ı Emsâl-i Osmaniye adlı eserine eklemelerle yaptığı üçüncü baskıda Ebüzziya Tevfik’in bu 148 atasözünden bazılarına yer verdiği görülmektedir.
Bu çalışmanın amacı, Ebüzziya Tevfik tarafından derlenen Boşnak atasözlerinin Durûb-ı Emsâl-i Osmaniye’de yer alıp almadığının tespit edilmesidir. Makalenin yazıldığı zamanın Türkçesi, bugünkü Türkçeden farklı olmadığı için makale transkripsiyon yoluna gidilmeden verilmiş, inceleme bölümünde Durûb-ı Emsâl-i Osmaniye’de yer alan Boşnak atasözleri hemen bir satır altında, eserdeki numarası ile var olan kelime ve ek farklılıkları koyu olarak belirtilip gösterilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ebüzziya Tevfik, Boşnak, atasözü, Durûb-ı Emsâl.

Kaynakça

• Ebüzziya Tevfik. (15 Zilhicce 1297). Boşnakların Durûb-ı Emsâli. Mecmu‘a-i Ebüzziya, 1(5), 155-160.
• Ebüzziya Tevfik. (1306). Lügat-i Ebüzziya (1.bs.), Cilt 1. Kostantiniyye: Matbaa-i Ebüzziya.
• Ebüzziya Tevfik. (16 Zilhicce 1329). Defter-i Hatıratımdan Bazı Durûb-i Emsâlin Şerhi. Mecmu‘a-i Ebüzziya, 124, 253-256.
• Ebüzziya Tevfik. (23 Zilhicce 1329). Defter-i Hatıratımdan Bazı Durûb-i Emsâlin Şerhi. Mecmu‘a-i Ebüzziya, 125, 284-289.
• Gür, Âlim. (1998). Ebüzziya Tevfik Hayatı; Dil, Edebiyat, Basın, Yayın ve Matbaacılığa Katkıları. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Şinâsi-Ebüzziya. (1302). Durûb-ı Emsâli Osmâniye. Kostantiniyye: Matbaa-i Ebüzziya.
• Şinasi. (2003). Durûb-ı Emsâl-i Osmaniye. S. Beyzadeoğlu (Haz.), İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.