Ârifzâde Âsım’ın “Tuhfetü’z-zenân” Mesnevisi

Yıl 2011, Cilt: 14 Sayı: 14, 45 - 74, 01.06.2011

Fatma Şennur Arslan

Öz

Türk edebiyatında XVIII. yüzyılda mahallîleşmenin etkisi ile mesnevi konuları da değişmiş, daha çok sosyal hayatın içinden, mahallî konulara yer verilmiştir. XVIII. yüzyılın ilk yarısında yaşayan ve bir Lâle Devri şairi olan Ârifzâde Âsım‟ın Divançe’sinde yer alan “Tuhfetü‟z-zenân” adlı mesnevisi mahallî bir konuyu içermesi bakımından tamamen yerli ve özgün bir manzumedir. Bu çalışmada, mesnevi şekil, günlük konuşma dilinde görülen kullanımlar, deyimler ve argo kelimelerle ilgili dil hususiyetleri, muhteva ve içerdiği sosyal unsurlar bakımından değerlendirilmeye çalışılmış; ayrıca, mesnevinin transkripsiyonlu tam metni verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ârifzâde Âsım, Nedîm, mesnevi, Tuhfetü‟z-zenân, yerel üslûp, XVIII. yüzyıl Divan şiiri, argo

Kaynakça

• Abdülaziz Bey. (2002). Osmanlı Âdet, Merâsim ve Tabirleri (3. Bsk.). K. Arısan, D. Arısan Günay (Yay.Haz.), İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
• Aksoy, Ö. A. (1984). Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü I-II. Ankara: TDK Yayınları.
• Aktunç, H. (2008). Büyük Argo Sözlüğü (Tanıklarıyla) (6. Bsk.). İstanbul: YKY Yayınları.
• Altınay, A. R. (2010). Samur Devri ( 1. Bsm.). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• And, M. (1983). Türk Tiyatrosunun Evreleri (1. Bsm.). Ankara: Turhan Kitabevi. 72
• Beyzadeoğlu, S. (2002). Osmanlı Dönemi Atasözleri ve Deyimlerinden Dîvân Şiirinde Yer Alan 20 Atasözü ve Deyim. Türk Kültürü, 470, 350-358.
• Dankoff, R. (2008). Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi Okuma Sözlüğü (S. Tezcan, Katkılarla İngilizceden Çev.). İstanbul: YKY. Derleme Sözlüğü. (2009). Ankara: TDK Yayınları.
• Elçin, Ş. (1986). Halk Edebiyatına Giriş (2. Bsk.). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Erdem, S. (1994). Râmiz ve Âdâb-ı Zurefâ’sı. Ankara: AKM Yayınları. 206.
• Ergün, S. N. (1927). Türk Şairleri. 1, 104.
• Eyüboğlu, E. K. (1973). On Üçüncü Yüzyıldan Günümüze Kadar Şiirde ve Halk Dilinde Atasözleri ve Deyimler. İstanbul: Doğan Kardeş Matbaacılık.
• Horata, O. (2007). Mesnevi. Türk Edebiyatı Tarihi, Cilt 2 içinde (ss. 545-562). İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Horata, O. (2007). Şiir. Türk Edebiyatı Tarihi, Cilt 2 içinde (ss. 449-533). İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• İsen, M., Horata, O., Macit, M., Kılıç, F. ve Aksoyak, İ. H. (2009). Eski Türk Edebiyatı El Kitabı (5. Bsk.). Ankara: Grafiker Yayınları.
• Karaalioğlu, S. K. (1980). Türk Şiir Sanatı (2. Bsk.). İstanbul: İnkılâp ve Aka Kitabevleri.
• Koçu, R. E. (1967). Türk Giyim Kuşam ve Süslenme Sözlüğü (1. Bsm.). Ankara: Sümerbank Kültür Yayınları.
• Levend, A. S. (1984). Divan Edebiyatı Kelimeler ve Remizler, Mazmunlar ve Mevhumlar (4. Bsm.). İstanbul: Enderun Kitabevi.
• Macit, M. (1997). Nedim Divanı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Mazıoğlu, H. (1957). Nedim’in Divan Şiirine Getirdiği Yenilik. Ankara: TTK Yayınları.
• Milli Kütüphane Yazmalar Katoloğu (Türkçe Divanlar). (2001). VI. Ankara: 215
• Özkan, Ö. (2007). Divan Şiiri Penceresinden Osmanlı Toplum Hayatı (XIV-XV. Yüzyıl). İstanbul: Kitabevi.
• Öztekin, Ö. (2006). Divanlardan Yansıyan Görüntüler. Ankara: Ürün Yayınları.
• Pakalın, M. Z. (1993). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü (I-III). İstanbul: MEB Yayınları.
• Pala, İ. (1995). Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü (3. Bsk.). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Şemseddin Sami. (1987). Kâmûs-ı Türkî (2. Bsk.). İstanbul: Çağrı Yayınları
• Tuman, M. N. (2001). Tuhfe-i Nâilî. (Cilt 1-2). C. Kurnaz, M. Tatcı (Yay.Haz.), Ankara: Bizim Büro Yayınları.
• Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. (2002). Âsım. 1. Ankara: 469.
• Türkçe Sözlük. (1988). Ankara: TDK Yayınları.
• Yeni Tarama Sözlüğü. (1983). C. Dilçin (Düzenleyen), Ankara: TDK Yayınları.