KÜLTÜREL MİRAS VE MÜZİK: TÜRKİYE’DE MÜZİK ARŞİVİ SORUNSALI VE DÜNYADA MÜZİKAL MİRAS YÖNELİMLERİ

Yıl 2016, Sayı: 24, 91 - 110, 12.08.2016

Serdar Erkan

Öz

UNESCO’nun ve diğer ulusal/uluslararası kuruluşların gündemlerinde yer alan başlıca konulardan biri müzik kültürlerinin korunması ve yaşatılmasıdır. 20. yüzyıl başlarından itibaren kültür araştırmacılığıyla meşgul olanların “ölmekte olan bu kültürü korumalıyız” şeklinde farkındalık bildirdikleri bu kültürel yok oluşa karşı savunma yöntemlerinin neler olması gerektiğiyse henüz etkili bilimsel platformlarda yeterince ele alınmış değildir.
Bu çalışmamızda hem ülkemizde mevcut uygulamalardan ve hem de dünya çapında bilinen uygulamalardan yola çıkarak müzikal kültürlerde neyin, nasıl ve ne amaçla korunması gerektiğine dair bir değerlendirme yaparak Türkiye’nin kültür politikalarında müziğin çeşitliliği ve korunması için ne tür değişiklikler ve yenilikler yapılabileceğini gündeme getireceğiz.

Anahtar Kelimeler

Somut olmayan kültürel miras, kültürel ifadelerin çeşitliliği, sürdürülebilir müzik kültürleri, Proaktif Arşivcilik, yerel müzik kültürleri

Cultural Heritage and Music: Problem of Musical Archive in Turkey and Tendencies of Musical Heritage in the World

Öz

Protection and sustentation of musical cultures is one of the leading topics in agendas of associations such as UNESCO and other national/ international co-operators. Since the beginning of 20th century, the ways of struggle against cultural extinction, on which cultural researchers presenting their awareness by stating “we should protect this dying culture”, still has not been considered elaborately on efficient scientific platforms.
In this paper we shall make an assesment on what, how and on what purpose the musical cultures may be taken under protection by drawing a critique on present practises from Turkey and international area of study, and shall bring forward what kind of innovations and renovations may be made on Turkey’s cultural policies.

Anahtar Kelimeler

Intangible cultural heritage, diversity of cultural expressions, sustainable music cultures, Proactive Archiving, local music cultures

Kaynakça

• Albert, M.T. (2013). Heritage Studies-Paradigmatic Reflection. Heritage Studies, Volume 1: Understanding Heritage (M.T. B, Albert, Ed.) içinde (ss. 9-17). New York: Walter de Gruyter.
• Asaf, S. ve Asaf, S. (1926). Yurdumuzun Nağmeleri. İstanbul: Milli Matbaa.
• Bali, M. (1971). Ses Bantlariyle Tesbit Edilen Halk Edebiyatı. Türk Folklor Araştırmaları, 260, 590-591.
• Başgöz, İ. (1946). Doğu Anadolu'da Folklor Derlemeleri Hakkında Bazı Notlar. Ankara Üniversitesi Dil, Tarih ve Coğrafya Fakültesi Dergisi, 4(1), 97-101.
• Bendrups, D. (2015). Sound Recordings and Cultural Heritage: the Fonck Museum, the Felbermayer Collection and its Relevance to Contemporary Easter Island Culture. International Journal of Heritage Studies, 21(2), 166-176.
• Boratav, P. N. (1946). Doğu Anadolu'da Folklor Derlemeleri. Ankara Üniversitesi Dil, Tarih ve Coğrafya Dergisi, 4(1), 85-95.
• Boratav, P. N. (1947). Folklor Arşivinin Bugünkü Durumu. Ankara Üniversitesi Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesi Dergisi, 5(3), 323-327.
• Borcaklı, A. (1968). Onuncu Yılında Milli Kütüphane Müzik Bölümü. Türk Kütüphaneciliği, 17(3), 151-168.
• Christensen, D. (2002). Berlin Phonogramm-Archiv: The First 100 Years. Music Archiving in the World (G. Berlin and A. Simon, Ed.) içinde (ss. 19-31). Berlin: Verlag für Wissenschaft und Bildung.
• Dar-ül Elhan-İstanbul Konservatuarı. (1927-1931). Anadolu Halk Şarkıları-Halk Türküleri. İstanbul: Evkaf Matbaası.
• Edmonson, R. (2004). Audiovisual Archiving: Philosophy and Principles. Commemorating the 25th anniversary of the UNESCO Recommendation for the Safeguarding and Preservation of Moving Images. Paris: United Nations Educational, Scientific and Cultural Organisations.
• Elçi, A. C. (1997). Muzaffer Sarısözen (Hayatı, Eserleri ve Çalışmaları). Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Europeana Sounds. Europena Sounds, 28 Ocak 2016 tarihinde http://www.europeanasounds.eu/about adresinden erişildi.
• Feld, S. (2002). Sound Recordings as Cultural Advocacy: A Brief Case History form Bosavi. Music Archiving in the World (G. Berlin and A. Simon, Ed.) içinde (ss. 59-65). Berlin: Verlag für Wissenschaft und Bildung.
• Fewkes, W. J. (1890). A Contribution to Passamaquoddy Folk-Lore. Journal of American Folklore, 3(11), 257-280.
• Gazimihal, M. R. (2006). Anadolu Türküleri ve Musiki İstikbalimiz. İstanbul: Doğu Kütüphanesi.
• Gray, J. (2002). Performers, Recordists and Audiences: Archival Responsibilities and Responsiveness. Music Archiving in the World (G. Berlin and A. Simon, Ed.) içinde (ss. 48-53). Berlin: Verlag für Wissenschaft und Bildung.
• Harrison, K. (2010). Applied Ethnomusicology : Historical And Contemporary Approaches. Newcastle upon Tyne, UK: Cambridge Scholars.
• Hilder, T. R. (2012). Repatriation, Revival and Transmission: The Politics of a Sami Musical Heritage. Ethnomusicology Forum, 21(2), 161-179.
• Huerta, V. A. (2004). Listening to the Andes. Archives for the Future: Global Perspectives on Audivisual Archives in the 21st Centruy (A. S. Chaudhuri and A. Seeger, Ed.) içinde (ss. 160-169). Calcutta: Seagull Books.
• ICTM Study Group on Applied Ethnomusicology. ICTM. 29 Ocak 2016 tarihinde http://www.ictmusic.org/group/applied-ethnomusicology adresinden erişildi.
• Kahunde, S. (2012). Repatriating Archival Sound Recordings to Revive Tratiditions: The Role of the Klaus Wachsmann Recordings in the Revival of the Royal Music of Bunyoro-Kitara, Uganda. Ethnomusicology Forum, 21(2), 197-219.
• Kolukırık, K. (2014). Osmanlı Devleti'nde İlk Resmi Konservatuar Olan Darülelhanda Derleme ve Yayım Faaliyetleri. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 35, 479-498.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı Teşkilât ve Görevleri Hakkında Kanun. KTB. 29 Ocak 2016 tarihinde http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.4848.pdf adresinden erişildi.
• Kültürel Çeşitlilik Evrensel Bildirgesi. UNESCO. 29 Ocak 2016 tarihinde http://www.unesco.org.tr/dokumanlar/kulturel_ifadelerin_cesitliligi/EVRENSEL_B%C4%B0LD%C4%B0RGE.pdf adresinden erişildi.
• Landau, C. (2012). Disseminating Music amongst Moroccans in Britain: Explorin the Value of Archival Sound Recordings for a Cultural Heritage Community in the Diaspora. Ethnomusicology Forum, 21(2), 259-277.
• Layne, V. (2004). The Sound Archive at the District Six Museum: A Work in Progress. Archives for the Future: Global Perspectives on Audivisual Archives in the 21st Centrury (A. S. Chaudhuri and A. Seeger, Ed.) içinde (ss. 183-195). Calcutta: Seagull Books.
• Lomax, A. (1978). Folk Song Style and Culture. New Brunswick, N.J.: Transaction Books.
• Mackinlay, E. (2015). Decolonization and Applied Ethnomusicology: “Story-ing” the Personal-Political-Possible in Our Work. The Oxford Handbook of Applied Ethnomusicology (S. Pettan and J. Titon, Ed.) içinde (ss. 379-398). New York: Oxford University Press.
• Margolies, D. S. (2011). Transmission of Texas-Mexican Conjunto Music in the 21st Century. International Journal of Intangible Heritage, 6, 26-33.
• Nettl, B. (2010). Nettl's Elephant. Urbana, Springfield and Chicago: University of Illionis Press.
• Performing Arts. UNESCO. 28 Ocak 2016 tarihinde http://www.unesco.org/culture/ich/en/performing-arts-00054 adresinden erişildi. Ramsten, M. (2002). New Roles for Sound Archives with a Focus on Ethnomusicological Sound Recordings. Music Archiving in the World (G.Berlin and A. Simon, Ed.) içinde (ss. 66-69). Berlin: Verlag für Wissenschaft und Bildung.
• Roberts, H. H. (1933). Form in Primitive Music; An Analytical and Comparative Study of the Melodic Form of Some Ancient Southern California Indian Songs. New York: American Library of Musicology W. W. Norton.
• Sachs, C. (1943). The Rise of Music in the Ancient World, East and West. New York: W. W. Norton & Company.
• Sakaoğlu, S. (1992). Bir Folklor Arşivi Kuruyoruz. Türk Dili, 489, 247-255.
• Saygun, A. A. (1938). Halk Türküleri: Yedi Karadeniz Türküsü ve Bir Horon. İstanbul: İstanbul Konservatuarı.
• Schüller, D. (2004). Technology for the Future. Archives for the Future: Global Perspectives on Audivisual Archives in the 21st Centruy (A. S. Chaudhuri and A. Seeger, Ed.) içinde (ss. 14-70). Calcutta: Seagull Books.
• Seeger, A. (2002). Archives as Part of Community Traditions. Music Archiving in the World (G. Berlin and A. Simon, Ed.) içinde (ss. 42-47). Berlin: Verlag für Wissenschaft und Bildung.
• Seeger, C. (1986). The Role of Sound Archives. Ethnomusicology, 30(2), 262-276.
• Simon, A. (2002). The Concept of Berlin Phonogramm Archiv and the Preservation of Unwritten Music. Music Archiving in the World (G. Berlin and A. Simon, Ed.) içinde (ss. 32-40). Berlin: Verlag für Wissenschaft und Bildung. Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi. UNESCO. 29 Ocak 2016 tarihinde http://www.unesco.org/culture/ich/doc/src/00009-TR-PDF.pdf adresinden erişildi.
• Sound Archives of the CNRS. CNRS. 28 Ocak 2016 tarihinde http://archives.crem-cnrs.fr/ adresinden erişildi.
• Sun, M. (1967). TRT Birinci Folklor Derleme Gezisi. Türk Folklor Araştırmaları, 4(221), 4607-4608.
• Şenel, S. (2016). Dâru’l-Elhân Heyeti Tarafından “Fonograf”la Derlenen İlk Türkü. Musiki Dergisi. 28 Ocak 2016 tarihinde http://www.musikidergisi.net/?p=1218 adresinden erişildi.
• TRT Müzik Dairesi Başkanlığı. Türk Halk Müziği ve Oyunlarından Sorumlu Müdürlük. TRT. 28 Ocak 2016 tarihinde (http://trtmuzikdairesibaskanligi.com/5099/BASKANLIGIMIZ/Turk_Halk_Muzigi_Mudurlugu). adresinden erişildi.
• Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Yönetmelik. Resmi Gazete. 29 Ocak 2016 tarihinde http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2009/10/20091020-7.htm adresinden erişildi.
• UCSB Cylinder Audio Archive. UCSB. 28 Ocak 2016 tarihinde http://cylinders.library.ucsb.edu/ adresinden erişildi.
• Uysal, A. E. (1981). Amerika Birleşik Devletleri'nde Sözlü Türk Halk Hikayeleri Arşivi. Milli Kültür, II(11), 25-28.
• Ülkütaşır, M. Ş. (1973). Türkiye'de Folklor ve Etnografya Çalışmaları. Ankara: Başbakanlık Basımevi.
• Wallaschek, R. (1893). Primitive Music; An İnquiry into the Origin and Development of Music, Songs, Instruments, Dances, and Pantomimes of Savage Races, with Musical Examples. London-New York: Longmans, Green, and Co.