The Population and Settlements of Sedentary Turks Living in the Fars Province of Iran

Yıl 2018, Sayı: 28, 105 - 129, 03.08.2018

Behruz Bekbabayi , Yasamin Gholamrahmani

https://doi.org/10.20427/turkiyat.1433800

Öz

Various Turkish tribes are known to live in Iran, but there is no detailed information about these people. For example, little is known about the dialects of Turkish they speak, their features, the language atlas of them, inhabited areas and their characteristics, folklore and literature.
In 1949 a survey conducted by the Iranian army with regard to the Turks of Iran might be a useful starting point. The Iranian army published the statistics in ten volumes. This work is, thus far, the only official survey in Iran containing information such as ethnicity and languages spoken, their numbers, settlements and birth rates. In addition in 1972 a colonel from Tabriz named Mahmoud Panahiyan published in four volumes information concerning Iranian Turks.
The main information used in this article about Iranian Turks is based on the statistics of the 1949 survey. Starting from these statistics, settlements and the numbers of the Turks that live in Fars province of Iran will be summarized in tables and displayed on maps. In addition, this data will be compared with the 2011 census statistics using the settlement names. The current situation of Turks in the Fars province of Iran and some errors and lack of information present in the 1949 survey were outlined. This paper attempts to resolve the discrepancies between the present day and 1949.
Since this study aims to determine the habitat and numbers of Turks living in Iran, the results will be. therefore, useful especially for dialect studies and for preparing language atlases.

Anahtar Kelimeler

Turks of Iran, Settled Turks, Fars province, Population of Turks, Population Count

İRAN’IN FARS VİLÂYETİNDE YAŞAYAN YERLEŞİK TÜRKLERİN NÜFUS VE YERLEŞİM YERLERİ

Öz

İran’da çeşitli Türk boylarının yaşadığı bilinmektedir. Ancak bu Türk toplulukları hakkında henüz detaylı bilgiler ortaya çıkmış değildir. Örneğin bunların Türkçenin hangi ağzını konuştuklarını, hangi ağız özelliklerini taşıdıklarını, yerleşim yerleri ve yerleşim özellikleri, folklorları ve edebiyatları hakkında bilgi eksikliği söz konusudur.
İran Türkleri hakkında söz konusu bilgileri edinmek için başvurabileceğimiz tek kaynak 1949’da İran ordusu tarafından yapılan istatistiktir. Bu istatistik İran ordusu tarafından on cilt halinde yayımlanmıştır. İran’da şimdiye kadar yapılan resmî istatistikler arasında sadece bu istatistikte etnikler ve onların konuştukları dil, sayıları, yerleşim yerleri ve üretimleri hakkında bilgilere yer verilmiştir. İran Türklerine ait bilgileri ise Tebrizli Albay Mahmut Penahiyan adlı bir şahıs bu istatistiklere dayanarak 1972 yılında dört cilt halinde yayımlamıştır.
Bu yazıda İran Türkleri hakkındaki temel bilgiler 1949 yılında yapılan bu istatistiklere dayanmaktadır. Bu istatistiklere dayanarak İran’ın Fars vilâyetinde yaşayan Türklerin yerleşim yerleri ve sayları çizelgelerde verilip haritalar üzerinde gösterilmiştir. Ayrıca bu bilgiler, yerleşim adları üzerinden 2011 yılında yapılan istatistiklere dayanarak karşılaştırılmıştır. Bu arada İran’ın Fars vilâyetindeki Türklerin bugünkü durumu tespit edilmeye çalışılmış. 1949 yılında yapılan istatikte geçen bazı hatalara ve bilgi eksikliğine de değinilmiş ve dönemin bilgileriyle günümüz bilgiler karşılaştırılarak sonuçlar incelenip tartışılmıştır.
Bu çalışma İran’da yaşayan Türklerin yerlerini ve sayılarını belirlemeyi hedeflemiştir. Dolayısıyla gelecek çalışmalara özellikle ağız çalışmalarına ve dil atlası hazırlanmasında kolaylık sağlayacağı kanaatindeyiz.

Anahtar Kelimeler

İran Türkleri, Yerleşik Türkler, Fars vilâyeti, Türklerin nüfusu, Nüfus Sayımı

Kaynakça

• Bicbabaei, B. (Bekbabayi, Behruz). (2012). Malekan İli Ağzı (Ses Bilgisi), Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Fars Vilâyeti. 05/02/2017 tarihinde http://www.amar.org.ir/1390/سرشماری-عمومی-نفوس-و-مسکن/نتایج-سرشماری/جمعیت-به-تفکیک-تقسیمات-کشوری-سال- - adresinden erişildi.
• İl Tanıtımı (معرفی شهرستان). Gachsaran Valiliği. 15/02/2017 tarihinde fgachsaran-kb-p.ir/portal/home/. Adresinden erişildi.
• Kalafat, Y. (2005). İran Türklüğü-Jeokültürel Boyut, İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
• Penahiyan (Tebrizi), M. (1972). İran Türklerinin Milli Coğrafi Ansiklopedisi, C. IV.