The Poem of Barak Baba in Mixed Language Texts of Old Anatolian Turkish

Yıl 2018, Sayı: 28, 281 - 300, 03.08.2018

Mustafa Koç

https://doi.org/10.20427/turkiyat.1433991

Öz

While the Anatolian Turkish is formulated based on Oghuz Turkish, one of mixed language texts is the poem of Barak Baba dating sometime between the ned of the 13th and the beginning of the 14th centuries. This poem was annotated in Persian in the 14th century, and the Persian annotation was translated into Turkish in the 15th century. In this article, the works carried out on Barak Baba and his poem are discussed and evaluated in chronological order. The substantial study of Abdülbaki Gölpınarlı on the Barak Baba poem and annotation has been corrected with new data and enriched with new versions. Focusing on the mixed-language features this paper provides a critical edition of the text based on all identified versions. The versions mark the transition to the Oghuz Turkish from mixed-language that is parallel to Behcetü'l-Hadâik.

Anahtar Kelimeler

Old Anatolian Turkish, Oghuz Turkish, Barak Baba, Barak Baba Poem, mixed-lingualism.

ESKİ ANADOLU TÜRKÇESİ KARIŞIK DİLLİ METİNLERİNDEN BARAK BABA MANZUMESİ

Öz

Anadolu Türkçesi'nin Oğuz Türkçesi merkezinde şekillenirken karşılaştığımız karışık dilli metinlerden biri 13. yüzyıl sonu, 14. yüzyıl başına ait Barak Baba manzumesidir. Bu manzume 14. yüzyılda Farsça şerh edilmiş, Farsça şerh de 15. yüzyılda Türkçeye tercüme edilmiştir. Bu makalede Barak Baba ve manzumesi üzerinde yapılan çalışmalar kronolojik sıra içinde ele alınmış ve değerlendirilmiş, daha önce Abdülbaki Gölpınarlı tarafından esaslı bir çalışma konusu olan Barak Baba manzumesi ve şerhinde ileri sürülen bazı görüşler yeni verilerle düzeltilmiş, yeni nüshalarla zenginleştirilmiştir. Tespit edilen tüm nüshalarla manzumenin tenkitli metni, karışık dil hususiyetlerine temas edilerek bu neşirde verilmiştir. Karışık dillilikten Oğuz Türkçesine geçişin takip edilebildiği nüshalar Behcetü'l-Hadâik'le paralellik göstermektedir, bu geçiş notlandırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Eski Anadolu Türkçesi, Oğuz Türkçesi, Barak Baba, Barak Baba Manzumesi, karışık dillilik

Kaynakça

• Ağartan, F. (2016). Konya Yazma Eserler Bölge Müdürlüğü Hacı Bektaş Koleksiyonu Yazma Eserler Kataloğu. Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi, Konya.
• Askalânî: İbn Hacer el-Askalânî. (1414). ed-Dürerü’l-Kâmine Fî A¡yâni’l-Mi’eti’s-Sâmine, I-IV. Beyrut.
• Baybars el-Mansûrî, (1987). Kitâbu't-Tuhfeti'l-Mülûkiyye Fi'd-Devleti't-Türkiyye. (tah. Abdülhamîd Sâlih Hamdân). Kahire.
• Birzâlî, (t.y.). el-Muktefî. c. I-II, Topkapı Sarayı Ktp., III. Ahmed, no. 2951.
• Blochet, E. (1932-1933). Catalogue Des Manuscrits Turcs. I-II, Paris.
• Bursalı Mehmed Tâhir, (1920). Osmanlı Müellifleri, C. 2, İstanbul.
• Diriöz, H. A. (1951). Kutbu'l-Alevî'nin Barak Baba Risalesi Şerhi. Türkiyat Mecmuası, c. IX, İstanbul: 167-170.
• Flügel, G. (1865). Die Arabischen, Persischen Und Türkischen Handschriften Der Kaiserlich-Königlichen Hofbibliothek Zu Wien. Wien: K.K. Hof- und Staatsdr.
• Gölpınarlı, A. (1936). Yunus Emre -Hayatı-. İstanbul.
• Gölpınarlı, A. (1958). Manakıb-ı Hacı Bektâş-ı Velî "Vilâyet-nâme". İstanbul.
• Hilmi Ziya, (1923=1340). Anadolu Tarihinde Dinî ve Ruhiyat Müşahedeleri. Mihrap, 1 Haziran 1340, S. 13-14: 434-448.
• İbn Kesîr, (1997). el-Bidâye ve’n-Nihâye. (tahk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Turkî). I-XXI, Cize.
• Kârgerpîşe, A. (1388). Mesâilî Çend Pîrâmûn-ı Hânkâh-ı Çelebioglu ve İrtibât-ı An Bâ-Mevleviyye. İrfân-ı İslâmî, S. 2: 381-394.
• Kâşânî: Abdullâh b. Alî Kâşânî, (t.y.) Târîh-i Olcaytu, Süleymaniye Ktp., Ayasofya, 3019.
• Koç, M. (2011). Anadolu’da İlk Türkçe Telif Eser. Bilig Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, Bahar 2011 Sayı 57: 159-174)
• Koç, M. (2013). Harezm Türkçesinden Eski Anadolu Türkçesine Geçiş ve Anadolu'da Yazılan İlk Türkçe Eser Meselesi. Aşık Paşa ve Anadolu'da Türk Yazı Dilinin Oluşumu Sempozyumu: Bildiriler, 1-2 Kasım 2013. Kırşehir.
• Köprülüzade Mehmed Fuad, (1922=1338). Anadolu'da İslamiyet. Dârülfünûn Edebiyat Fakültesi Mecmuası, c. II, S. 5: 385-420.
• Köprülüzade Mehmed Fuad, (1929). Influence du Chamanisme Turco-Mogol Sur Les Ordres Mystiques Musulmans. İstanbul.
• Köprülü, M. F. (1947). Firdevsî, İslam Ansiklopedisi (MEB). Cilt IV, İstanbul: 649-651
• Rüknüddîn Baybars el-Mansûrî ed-Devâdârî. (1998). Zübdetü'l-Fikret Fî Târîhi'l-Hicret. (tahk. Donald S. Richard). Beyrut.
• Safedî: Salâhuddîn Halîl bin Aybek es-Safedî, (1998). A¡yânü’l-Asr ve A¡vânü’n-Nasr, (tahk. Alî Ebû Zeyd, Mahmûd Sâlim Muhammed, Nebîl Ebû Amse, Muhammed Mev¡ûd). I-VI, Dımaşk.
• Safedî: Salâhuddîn Halîl bin Aybek es-Safedî, (2000). el-Vâfî bi’l-Vefeyât. (tahk. Ahmed el-Arnaûd, Tezkî Mustafâ). I-XXIX, Beyrut.
• Sarıkaya, M. S., Bardakçı, M. N. ve Gürkan, N. (2013). İbnü's-Serrâc'a Göre Sarı Saltuk. Tasavvuf, 32 [2013/2], 75-110.
• Şîrâzî: Kutbuddîn-i Şîrâzî, (t.y.). Dürretü't-Tâc li-Gurreti'd-Dubâc, Ayasofya, 2405.
• Ziyâeddin Fahri [Fındıkoğlu]. (1927). Barak Baba Risale¬si. Hayat Mecmuası. C. II, S. 29, İstanbul: 55.