BibTex RIS Cite

MEHMET ÂKİF ERSOY VE I. TBMM’DEKİ FAALİYETLERİ 1920-1923

Year 2021, Volume: 12 Issue: 58, 11 - 47, 16.04.2022

İsmet Türkmen Mustafa Ersagun Dalan

Abstract

I. Dünya Savaşı neticesinde büyük kayıplarla mağlup ayrılan Osmanlı Devleti, son derece ağır şartları haiz 30 Ekim 1918 tarihli Mondros Mütarekesi’ni imzalamak zorunda kalmış ve fiilen sona ermiştir. Türklük dünyası açısından bu zorlu hadiseyi müteakip başlayan Millî Mücadele’nin olağanüstü şartları, yeni bir siyasî rejimi ve millî devleti ortaya çıkarmıştır. Bu sürecin öncesinde yeni rejimin deney laboratuvarı olmak üzere telakki edilen Meşrutiyet Dönemi’nde, hayata geçirilmeye çalışılan demokrasi denemeleri, Meclis’in 23 Nisan 1920 tarihinde açılmasıyla tamamen farklı bir çehreye bürünmüştür. Bu süreçte çizilen Misak-ı Millî hattı dâhilinde Mehmet Âkif Ersoy gibi fedakâr birçok mebus, Ankara’ya geçmiş ve istiklal mücadelesinde, millî iradenin tecelligâhı olan Meclis’te görevler üstlenmiştir. 24 Nisan 1920 tarihinde TBMM’ye bizzat Mustafa Kemal Atatürk’ün daveti üzerine katılan ve Burdur mebusluğu görevini I. Meclis’in kapanacağı tarihe kadar devam ettiren Mehmet Âkif Ersoy mücadelenin manevî liderleri arasında kabul edilmiştir. Çalışmada Mehmet Âkif Ersoy’un mebusluğu görevi öncesindeki hayatı kısaca ele alınmış ve siyasî faaliyetleri bilhassa arşiv kayıtları ve TBMM Zabıt Ceridelerine bağlı kalınarak ortaya konulmaya çalışılmıştır

Keywords

Mehmet Âkif Ersoy Millî Mücadele Türkiye

References

  • TBMM Zabıt Cerideleri D. 1.
  • TBMM Gizli Zabıt Ceridesi D. 1, C. 1.
  • BCA, F. K. 30-18-1-1, Kutu 1, Gömlek 12, Sıra 12.
  • Açıksöz, H. 1933 . İstiklal Harbinde Kastamonu. Kastamonu: Kastamonu Vilayet Matbaası.
  • Açıksöz, H. 2019 . İstiklal Harbinde Kastamonu Haz: Yılmaz, M. S. ve Eski, M. . Kastamonu: Özeller Matbaacılık.
  • Ahmad, F. 2020 . Jön Türkler Osmanlı İmparatorluğu’nu Kurtarma Mücadelesi 1914-1918. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
  • Akın, R. 2001 . TBMM Devleti 1920-1923 Birinci Meclis Döneminde Devlet Erkleri ve İdare. İstanbul.
  • Akyol, İ. 2009 . I. Uluslararası Mehmet Âkif Ersoy Sempozyumu Bildiriler Kitabı 19-21 Kasım 2008 : Cilt 1. Mehmet Âkif Ersoy’un Millî Mücadele Yıllarında Çankırı’ya Gelişi ve Çankırı Vaazı. Burdur: Mehmet Âkif Ersoy Üniversitesi, 409-412.
  • Altınbaş, N. Haz. 2015 . Millî Mücadele’de Mehmet Âkif Ersoy ve İstiklal Marşı. Ankara: TBMM Basımevi.
  • Altuğ, Y. 1997 . Türk İnkılap Tarihi 1919-1938 . İstanbul.
  • Atatürk, M. K. 2017 . Nutuk 1919-1927 Haz. Korkmaz, Z. . Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
  • Bacanlı, H. 2018 . Birinci TBMM’de Burdur Milletvekili Mehmet Âkif Ersoy ve Faaliyetleri. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 34 97 : 1-54.
  • Çetin, N. 2014 . İstiklal Marşı’mızı Anlamak. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi, 21 2 : 25-92.
  • Çiçek, R. 2002 . Türkler: Cilt 15. Millî Mücadele’de Batı Karadeniz. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 679-717.
  • Çoker, F. 1994 . Türk Parlamento Tarihi Millî Mücadele ve TBMM 1. Dönem 1919-1923, C. 1. Ankara: TBMM Vakfı Yayınları.
  • Demirel, A. 2003 . Birinci Meclis’te Muhalefet: İkinci Grup. İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Düzdağ, E. 1996 . Mehmet Âkif Ersoy. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayını.
  • Edib, E. 1938 , “Mehmet Âkif Hayatı, Eserleri ve 70 Muharririn Yazıları”, Asari İlmiye Kütüphanesi Neşriyatı, İstanbul.
  • Edib, E. 2010 . Eşref Edib Mehmed Âkif Hayatı, Eserleri ve Yetmiş Muharririn Yazıları Haz: Gün, F. . İstanbul: Beyan Yayınları.
  • Eraslan, C. 2011 . Millî Mücadele’de Mehmet Âkif ve Âkif’in Ankara Günleri. Vefatının 75. Yılında Uluslararası Mehmet Âkif Ersoy Sempozyumu Bildirileri 12-13 Mart 2011 Haz: Işık, V. . İstanbul: Zeytinburnu Belediyesi, 61-78.
  • Eski, M. 1999 . Mütareke Sonrasında Kastamonu’ya Gelen Önemli Kişiler. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 15 45 : 1039-1088.
  • Eski, M. 2000 . Kastamonu Valileri. Ankara: Önder Matbaa.
  • Eski, M. Haz. 1983 . Millî Mücadele’de Mehmet Âkif Kastamonu’da. Ankara: Ayyıldız Matbaası.
  • Gemici, F. ve Şahin, E. 2007 . Millî Mücadele’de Bir Vali: Sivas Valisi Mehmet Reşit Paşa 1868-1924 . Akademik İncelemeler Dergisi, 2 2 : 1-25.
  • Göçer, G. 2017 . Mehmet Âkif Ersoy’un Siyasal Kimliği ve İttihat ve Terakki Cemiyeti İle Olan İlişkisi. Mehmet Âkif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 19 : 354-367.
  • Güler, A. 2017 . Bayraklaşan Âkif. İstanbul: Halk Kitabevi.
  • İlk Meclis Anketi-Birinci Dönem TBMM Milletvekillerinin Gelecekten Bekledikleri 2004 . Ankara: TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu Yayınları.
  • Karaca, T. N. 2020 , “Tarihçi”, Timaş Yayınları, İstanbul.
  • Karal, E. Z. 1964 . Türkiye Cumhuriyeti Tarihi. İstanbul.
  • Karan, H. 2011 . Eşref Edib Millî Mücadele Yılları Haz: Gün, F. . İstanbul: Beyan Yayınları.
  • Kısıklı, E. 2009 . I. Uluslararası Mehmet Âkif Ersoy Sempozyumu Bildiriler Kitabı 19-21 Kasım 2008 : Cilt 1. Millî Mücadele’de Kamuoyu Oluşumunda Mehmet Âkif. Burdur: Mehmet Âkif Ersoy Üniversitesi, 203- 218.
  • Kili, S. 2001 . Türk Devrim Tarihi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları. Okay, M. Orhan, Düzdağ, M. Ertuğrul 2003 , “Mehmet Âkif Ersoy”, TDV İslâm Ansiklopedisi, Cilt. 28., Ankara, s. 432-439.
  • Özlü, H. 2019 . İstiklal Savaşı’nda Bir Yol: İstiklal Yolu ve Kastamonu Bölgesindeki Lojistik Faaliyetlerin Değerlendirilmesi. Savunma Bilimleri Dergisi, 18/2 36 : 155-180.
  • Sebilürreşad Cilt. 10, Sayı 234-246; Cilt. 11, Sayı 251-258.
  • Selek, S. 1970 . Millî Mücadele, C. II.. İstanbul.
  • Semiz, Y. ve Akandere, O. 2002 . Millî Mücadele’de Mehmet Âkif Ersoy Bey’in Faaliyetleri. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 18 54 : 903- 952.
  • T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı 2021 . Mehmet Âkif Ersoy ve İstiklal Marşı. Ankara.
  • Yılmaz, M. S. 2019 . 100. Yılında Mondros Mütarekesi ve Karadeniz’de Millî Mücadele Uluslararası Sempozyumu: Cilt 2. Millî Mücadele Döneminde Kamuoyu Faaliyetleri, Lojistik İkmal, Askeri ve Sivil Personel Sevkiyatı Bakımından Kastamonu’nun Yeri. Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi Yayınları, 577-600.

Year 2021, Volume: 12 Issue: 58, 11 - 47, 16.04.2022

İsmet Türkmen Mustafa Ersagun Dalan

Abstract

The Ottoman Empire, which was defeated with great losses as a result of World War I, had to sign the Armistice of Mudros dated October 30, 1918, which had extremely harsh conditions, and it actually ended. The extraordinary conditions of the National Struggle, which started after this difficult event, have revealed a new political regime and national state. With the Constitutional Monarchy, which was considered to be the experimental laboratory of the new regime before this process, the democracy experiments that were tried to be implemented took on a completely different face with the opening of the Assembly on 23 April 1920. Within the National Pact borders which was drawn in this process, many self-sacrificing deputies such as Mehmet Âkif Ersoy moved to Ankara, and they assumed duties under the Parliament in the struggle for independence, which is the manifestation of the national will. Mehmet Âkif Ersoy, who joined the Turkish Grand National Assembly on April 24, 1920 upon the invitation of Mustafa Kemal Atatürk continued his duty as Burdur deputy until the closing date of the First Assembly, was accepted as one of the spiritual leaders of the struggle. In this study, the life of Mehmet Âkif Ersoy, before his duty as a deputy, was briefly discussed and his political activities were tried to be put forward, especially by adhering to archive records and TBMM Minutes

Keywords

Mehmet Âkif Ersoy National Struggle Grand National

References

  • TBMM Zabıt Cerideleri D. 1.
  • TBMM Gizli Zabıt Ceridesi D. 1, C. 1.
  • BCA, F. K. 30-18-1-1, Kutu 1, Gömlek 12, Sıra 12.
  • Açıksöz, H. 1933 . İstiklal Harbinde Kastamonu. Kastamonu: Kastamonu Vilayet Matbaası.
  • Açıksöz, H. 2019 . İstiklal Harbinde Kastamonu Haz: Yılmaz, M. S. ve Eski, M. . Kastamonu: Özeller Matbaacılık.
  • Ahmad, F. 2020 . Jön Türkler Osmanlı İmparatorluğu’nu Kurtarma Mücadelesi 1914-1918. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
  • Akın, R. 2001 . TBMM Devleti 1920-1923 Birinci Meclis Döneminde Devlet Erkleri ve İdare. İstanbul.
  • Akyol, İ. 2009 . I. Uluslararası Mehmet Âkif Ersoy Sempozyumu Bildiriler Kitabı 19-21 Kasım 2008 : Cilt 1. Mehmet Âkif Ersoy’un Millî Mücadele Yıllarında Çankırı’ya Gelişi ve Çankırı Vaazı. Burdur: Mehmet Âkif Ersoy Üniversitesi, 409-412.
  • Altınbaş, N. Haz. 2015 . Millî Mücadele’de Mehmet Âkif Ersoy ve İstiklal Marşı. Ankara: TBMM Basımevi.
  • Altuğ, Y. 1997 . Türk İnkılap Tarihi 1919-1938 . İstanbul.
  • Atatürk, M. K. 2017 . Nutuk 1919-1927 Haz. Korkmaz, Z. . Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
  • Bacanlı, H. 2018 . Birinci TBMM’de Burdur Milletvekili Mehmet Âkif Ersoy ve Faaliyetleri. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 34 97 : 1-54.
  • Çetin, N. 2014 . İstiklal Marşı’mızı Anlamak. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi, 21 2 : 25-92.
  • Çiçek, R. 2002 . Türkler: Cilt 15. Millî Mücadele’de Batı Karadeniz. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 679-717.
  • Çoker, F. 1994 . Türk Parlamento Tarihi Millî Mücadele ve TBMM 1. Dönem 1919-1923, C. 1. Ankara: TBMM Vakfı Yayınları.
  • Demirel, A. 2003 . Birinci Meclis’te Muhalefet: İkinci Grup. İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Düzdağ, E. 1996 . Mehmet Âkif Ersoy. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayını.
  • Edib, E. 1938 , “Mehmet Âkif Hayatı, Eserleri ve 70 Muharririn Yazıları”, Asari İlmiye Kütüphanesi Neşriyatı, İstanbul.
  • Edib, E. 2010 . Eşref Edib Mehmed Âkif Hayatı, Eserleri ve Yetmiş Muharririn Yazıları Haz: Gün, F. . İstanbul: Beyan Yayınları.
  • Eraslan, C. 2011 . Millî Mücadele’de Mehmet Âkif ve Âkif’in Ankara Günleri. Vefatının 75. Yılında Uluslararası Mehmet Âkif Ersoy Sempozyumu Bildirileri 12-13 Mart 2011 Haz: Işık, V. . İstanbul: Zeytinburnu Belediyesi, 61-78.
  • Eski, M. 1999 . Mütareke Sonrasında Kastamonu’ya Gelen Önemli Kişiler. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 15 45 : 1039-1088.
  • Eski, M. 2000 . Kastamonu Valileri. Ankara: Önder Matbaa.
  • Eski, M. Haz. 1983 . Millî Mücadele’de Mehmet Âkif Kastamonu’da. Ankara: Ayyıldız Matbaası.
  • Gemici, F. ve Şahin, E. 2007 . Millî Mücadele’de Bir Vali: Sivas Valisi Mehmet Reşit Paşa 1868-1924 . Akademik İncelemeler Dergisi, 2 2 : 1-25.
  • Göçer, G. 2017 . Mehmet Âkif Ersoy’un Siyasal Kimliği ve İttihat ve Terakki Cemiyeti İle Olan İlişkisi. Mehmet Âkif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 19 : 354-367.
  • Güler, A. 2017 . Bayraklaşan Âkif. İstanbul: Halk Kitabevi.
  • İlk Meclis Anketi-Birinci Dönem TBMM Milletvekillerinin Gelecekten Bekledikleri 2004 . Ankara: TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu Yayınları.
  • Karaca, T. N. 2020 , “Tarihçi”, Timaş Yayınları, İstanbul.
  • Karal, E. Z. 1964 . Türkiye Cumhuriyeti Tarihi. İstanbul.
  • Karan, H. 2011 . Eşref Edib Millî Mücadele Yılları Haz: Gün, F. . İstanbul: Beyan Yayınları.
  • Kısıklı, E. 2009 . I. Uluslararası Mehmet Âkif Ersoy Sempozyumu Bildiriler Kitabı 19-21 Kasım 2008 : Cilt 1. Millî Mücadele’de Kamuoyu Oluşumunda Mehmet Âkif. Burdur: Mehmet Âkif Ersoy Üniversitesi, 203- 218.
  • Kili, S. 2001 . Türk Devrim Tarihi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları. Okay, M. Orhan, Düzdağ, M. Ertuğrul 2003 , “Mehmet Âkif Ersoy”, TDV İslâm Ansiklopedisi, Cilt. 28., Ankara, s. 432-439.
  • Özlü, H. 2019 . İstiklal Savaşı’nda Bir Yol: İstiklal Yolu ve Kastamonu Bölgesindeki Lojistik Faaliyetlerin Değerlendirilmesi. Savunma Bilimleri Dergisi, 18/2 36 : 155-180.
  • Sebilürreşad Cilt. 10, Sayı 234-246; Cilt. 11, Sayı 251-258.
  • Selek, S. 1970 . Millî Mücadele, C. II.. İstanbul.
  • Semiz, Y. ve Akandere, O. 2002 . Millî Mücadele’de Mehmet Âkif Ersoy Bey’in Faaliyetleri. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 18 54 : 903- 952.
  • T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı 2021 . Mehmet Âkif Ersoy ve İstiklal Marşı. Ankara.
  • Yılmaz, M. S. 2019 . 100. Yılında Mondros Mütarekesi ve Karadeniz’de Millî Mücadele Uluslararası Sempozyumu: Cilt 2. Millî Mücadele Döneminde Kamuoyu Faaliyetleri, Lojistik İkmal, Askeri ve Sivil Personel Sevkiyatı Bakımından Kastamonu’nun Yeri. Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi Yayınları, 577-600.
There are 38 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Journal Section Research Article
Authors

İsmet Türkmen This is me

Mustafa Ersagun Dalan This is me

Publication Date April 16, 2022
Published in Issue Year 2021 Volume: 12 Issue: 58

Cite

APA Türkmen, İ., & Dalan, M. E. (2022). MEHMET ÂKİF ERSOY VE I. TBMM’DEKİ FAALİYETLERİ 1920-1923. Düşünce Dünyasında Türkiz, 12(58), 11-47.