Şamanizmin Anadoluya Yansıması: Erzincan İl Örneği

Year 2015, Volume: 6 Issue: 34, 123 - 140, 25.08.2022

Kader Altın

Abstract

Erzincan’da yaşayan ve Alevi geleneğine bağlı olan halkın dini ve sosyal hayatında önemli bir yere sahip olan Cem törenleri ve bunun etrafında şekillenen, inanma ve uygulamalar ile bunlara ilişkin tutum ve davranışların, eski bir inanç şekli olan Şamanizm ile ilgili benzerlik ve farklılıkları üzerinde elden geldiğince durulmaya; dolayısıyla da söz konusu olgu etrafında kümelenen bir takım inanç ve ritüellerin nesnelliği Erzincan il örneği üzerinden ortaya konmaya çalışılmıştır. Erzincan çevresi ve köylerinde yaptığımız saha araştırmaları ile Şamanizm’e ait kültürel unsurların Erzincan halk kültüründeki etkileri örneklerle verilmeye çalışılmıştır. Bu çalışma esas itibariyle bir saha araştırmasıdır. Bu bağlamda, araştırmanın verileri bizzat araştırmaya konu olan Erzincan ilinde gözlem ve mülakatlar yoluyla toplanmıştır. Sonuç olarak Şamani uygulamaların sistematiği ile Alevi-Bektaşi inancının sistematiğinde önemli paralellikler tespit edilmiştir

Keywords

Şamanizm, Alevilik, Anadolu

References

• AKSÜT, A.K. 1931 , Erzincan Tarihi. Ankara.
• BİRDOĞAN, N. 2010 , Anadolu’nun Gizli Kültürü Alevilik. Ankara: Kaynak Yayınları.
• CAFEROĞLU, A. 2002 , “Türk Onomastiğinde Ay ve Güneş Unsurları”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaşi Veli Araştırma Dergisi. S.22. 2-6
• ELİADE, M. 1964 , Chamanisme. New York.
• ERÖZ, M. 1977 , Türkiye’de Alevilik-Bektaşilik. İstanbul.
• ERÖZ, M. 1990 , Türkiye’de Alevilik ve Bektaşilik. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• GÜMÜŞOĞLU, D. 2004 , Anadolu’da Bir Köy Eski Konak. İstanbul.
• KAFESOĞLU, İ. 1980 , Eski Türk Dini. Ankara.
• KALAFAT, Y . 2010 , Doğu Anadolu’da Eski Türk inançlarının izleri, Ankara
• KALAFAT, Y. 2011 , Türklüğün Dini Geçmişi, Ankara.
• KOMİSYON, 1959 , İmam Cafer Buyruğu. İstanbul
• KORKMAZ, E. 2003 , Eski Türk İnançları ve Şamanizm Terimler Sözlüğü. İstanbul.
• KOP, K. 1933 , Anadolu’nun Doğu ve Güneydoğusu. Ankara.
• KÖPRÜLÜ, M. 2003 , Türk Edebiyatı Tarihi. Ankara.
• KÜÇÜK, A. 1987 , “Erzincan ve Çevresinde Halk İnançlarına Toplu Bakış”, III: Milletlerarası Türk Folklor Kongresi Bildiriler . C.IV. Ankara.
• İNAN, A. 1995 , Tarihte ve Bugün Şamanizm. Ankara.
• OCAK, A.Y. 2010 , Alevi ve Bektaşi İnançlarının İslam Öncesi Temelleri. İstanbul.
• ÖZGÜL, V. “Kiştim Marı Evliyası ve Tarik-Pençe Kavgası”. Türk Kültürü Hacı Bektaşi Veli Araştırma Dergisi. S.18. 33-44
• RADLOF, W. 1957 , Sibirya’dan, çev. A.Temir. Ankara.
• SUBAŞI, N. 2003 , Anadolu Aleviliği Üzerine, Bilim name: Düşünce Platformu, I, sayı: 1
• ŞENER, C. 1997 , Şamanizm. İstanbul.
• TALAS, M. 2005 , Eski Türk Dini Olan Gök Tanrı İnancı ve Türk Alevilik-Bektaşiliğinin Benzerlikleri. Türk Kültürü Hacı Bektaşi Veli Araştırma Dergisi, S.33. 6-7
• TURAN, F.A. 2010 , Şaman Ritüellerinden Alevi Semahlarına Esrarlı Yolculuk, Türk Kültürü Hacı Bektaşi Veli Araştırma Dergisi. S.56.154-155
• TURAN, O. 1993 , Selçuklular ve İslamiyet. Ankara.
• TÜRKDOĞAN, O. 1995 , Alevi Bektaşi Kimliği. İstanbul.
• NOYAN, Bedri. 1993 , Veli Baba Menakıbnamesi. İstanbul.
• ÜLKÜTAŞIR, M.Ş 1976 , “Türkiye Türklerinde Ad Verme İle İlgili Gelenek ve İnançlar”, I. Uluslararası Türk Folklor Kongresi Bildirileri, Ankara.
• YAMAN, A. 1998 , “ Geçmişten Günümüze Kızılbaşlık Alevi Dedeleri”, I. Türk Kültürü ve Hacı Bektaşi Veli Sempozyumu Bildirileri.22-24 Ekim.
• YAMAN, A. 2000 , “Anadolu Aleviliğinde Ocak Sistemi ve Dedelik Kurumu”, Uluslar Arası Anadolu İnançları Kongresi Bildirileri.23-28 Kasım
• YAMAN, A. 2012 , Alevilik Kızılbaşlık Tarihi. İstanbul.
• YILDIZ, H. 2004 , Anadolu Aleviliği: Amasya Yöresi Bağlamında Bir İnceleme. Ankara
• YILDIRIM, R. 2012 , Kiştim Marı: Dersim Yöresi Kızılbaş Ocaklarını Hacı Bektaş Evladına Bağlama Girişimi ve Sonuçları, Tunceli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi C.1. S.1
• YÖRÜKHAN, Y. 2006 , Müslümanlıktan Evvel Türk Dinleri, Şamanizm. İstanbul.