BibTex RIS Cite

Mirâc-nâme Harezm Türkçesiyle mi yazılmıştır?

Year 2018, Volume: 22 Issue: 1, 52 - 98, 01.04.2018
https://doi.org/10.1501/Trkol_0000000293

Abstract

Harezm Türkçesi XIII.-XV. yy.'lar arasında Orta Asya edebî diline verilen addır. Harezm Türkçesinin en önemli özelliği ise lehçelere ait dil özelliklerinin birarada bulunmasıdır. Bu döneme ait eserler Nehcü'l-Ferâdîs, Kısâsü'l-Enbiyâ, Mukaddimetü'l-Edeb, Muînü'l-Mürîd, Hekimoğlu Kuran Tercümesi, Muhabbet-nâme ve Mirâc-nâme olarak kabul edilmektedir. Eserlerin ortak noktası Harezm Türkçesinin karışık yapılarını yansıtmalarıdır. Ancak Mirâc-nâme metninin Harezm Türkçesi eserleri içerisinde değerlendirilmesi herhangi bir dilsel materyal tarafından desteklenmemiştir. Eser hakkında araştırıcılar, Mirâc-nâme'nin Nehcü'lFerâdîs adlı bir eserden aktarıldığı, ancak içerik farklarından dolayı bunun Harezm Türkçesiyle yazılan Nehcü'l-Ferâdîs olamayacağı fikrindedirler. Fakat Mirâc-nâme metni ile Harezm Türkçesiyle yazılan Nehcü'l-Ferâdîs arasındaki metin ilişkisi dikkat çekmektedir. Yapılan bu çalışma ile Mirâc-nâme metninin gramatikal özellikleri incelenmiş ve Harezm Türkçesiyle yazılmış olan Nehcü'l-Ferâdîs'le eşdeğer yapısı ortaya konulmuştur

References

  • AGACANOV, Sergey Grigoreviç (2015). Oğuzlar. (çev. Ekber N. Necef, Ahmet Annaberdijev), İstanbul: Selenge Yayınları,
  • AKAR, Metin (1987). Türk Edebiyatında Manzum Mi'râc-nâmeler. Ankara: Kültür Bakanlığı 1001 Temel Eser.
  • AKAR, Ali (2014). Türk Dili Tarihi, Ankara: Ötüken Yayınları.
  • ALKAN, Kadriye (2015). Türk Edebiyatında Mensur Mi'râc-nâmeler ve Musa b. Antakî'nin Mensur Mi'râc-nâmesi: İnceleme - Metin. Aydın: ADÜ SBE Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
  • ATA, Aysu (2014). Çağatay Türkçesinin İlk Devresi Harezm, Altın- Ordu Türkçesi. Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları.
  • COURTEILLE, Pavet de (1882). Mirâdj-nâmeh, Récit de l'Ascension de Mahomet au Ciel Composé A.H. 840/1436-1437. Amsterdam: Philo Press.
  • ÇAĞATAY, Saadet (1977). Türk Lehçeleri Örnekleri, VIII: Yüzyıldan XVIII: Yüzyıla Kadar Yazı Dili, Ankara: Ankara DTCF Yay. No:9.
  • ECKMANN, Janos (1979). "Harezm Türkçesi". Tarihî Türk Şiveleri, (çev. M. Akalın), Ankara: 183-224.
  • ECKMANN, Janos (1991). "Kıpçak Edebiyatı", Türk Dünyası Edebiyatı, (Çev. H. Açıkgöz). TDAV.
  • ECKMANN, Janos (2009), Çağatayca El Kitabı. (çev. Prof. Dr. Günay Karaağaç), İstanbul: Kesit Yayınları.
  • ECKMANN, Janos (2014), Nehcü'l-Ferâdîs. UştmaḫlarnıÆ Açuq Yolı (Cennetlerin Açık Yolu), Ankara: TDK Yayınları.
  • ERCİLASUN, Ahmet Bican (2013). Başlangıçtan Yirminci Yüyıla Türk Dili Tarihi. Ankara: Akçağ Yayınları
  • GRUBER, Christiane J. (2008). The Timurid "Book of Ascension" (Miʿrajnama): A Study Text and İmage in a Pan-Asian Context. Valencia: Patrimonio Ediciones in colloboration with the Bibliotheque nationale de France.
  • KANDEMİR, Mehmet Yaşar (2012). "Ümmü Hânî". TDV İA. İstanbul: 42: 321.
  • KARAMANLIOĞLU, Ali Fehmi (1994). Kıpçak Türkçesi Grameri, TDK Yay.:579,
  • KÖPRÜLÜ, Mehmed Fuad (1978a). "Hârizmşâhlar". İslam Ansiklopedisi. İstanbul: V: 265-296.
  • KÖPRÜLÜ, Mehmed Fuad (1978b). "Çağatay Edebiyatı", İslam Ansiklopedisi. İstanbul: III: 270-323.
  • KUĞU, Mustafa (2006). Teẕkḭretüʼl-Evliyā (Giriş-Metin-İndeks). İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat A. E. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
  • ÖNER, Mustafa (1998). Bugünkü Kıpçak Türkçsi Grameri, TDK Yay.:703.
  • PAÇACIOĞLU, Burhan (1995). Orta Türkçe. Sivas: Dilek Ofset.
  • SAĞOL, Gülden (2002). "Harezm Türkçesi ve Harezm Türkçesi ile Yazılan Eserler", Türkler Ansiklopedisi. Ankara:.V: 804.
  • SERTKAYA, Osman Fikri (1968). Miʿrāc-nāme (Metin-İndeks). İstanbul: İÜ TDE Böl. Mezuniyet Tezi.
  • SERTKAYA, Osman Fikri (1988). "Abdürrezzak Bahşı". TDV İA. İstanbul: I: 298.
  • TEKİN, Şinasi (1991). "Muhammed bin Bâli'nin Eski Anadolu Türkçesi'ne Aktardığı 'Güzîde' Adlı Eserin Harezm Türkçesi'ndeki Aslı ve 'ola-bolga' Meselesi Hakkında". JTS (Journal of Turkish Studies/ Türklük Bilgisi Araştırmaları Dergisi), 15, 405-420
  • THACKSTON, Wheeler (1994). "Paris Miʿrajnama", Journal of Turkish Studies: 18: 263-299.
  • TOGAN, Zeki Velidi (1978). "Hârizm". İslam Ansiklopedisi. İstanbul: V: 246-257.
  • ÜNLÜ, Suat (2014). Harezm-Altın Ordu Türkçesi Sözlüğü. Konya: Eğitim Yayınları.
  • ÜNLÜ, Suat (2013). Çağatay Türkçesi Sözlüğü. Konya: Eğitim Yayınları.

MIRAC-NAME IS WRITTEN KHWAREZM TURKISH?

Year 2018, Volume: 22 Issue: 1, 52 - 98, 01.04.2018
https://doi.org/10.1501/Trkol_0000000293

Abstract

Khwarezm Turkish is the name given to the Central Asian literary language between the XIII-XV centuries. The most important feature of the Khwarezm Turkish is the presence of language features of the dialects. The works belonging to this period are accepted as Nehcü'l-Ferâdîs, Kısâsü'l-Enbiyâ, Mukaddimetü'l-Edeb, Muînü'l-Mürîd, Hekimoğlu Kuran Tercümesi, Muhabbet-nâme and Mirâc-nâme. The common point of the works is that they reflect the mixed structures of Khwarezm Turkish. However, the interpretation of the Mirac-nâme text in Khwarezm Turkish works is not supported by any linguistic material. The researchers are about the idea that Mirâc-nâme is transferred from a work called Nehcü'l-Ferâdîs, but because of the differences in content, it can not be Nehcü'l-Ferâdîs written by Khwarezm Turkish. However, the textual relation between the Mirac-nâme text and the Nehcü'l-Ferâdîs written by Khwarezm Turkish is remarkable. In this study, the grammatical features of Mirâc-nâme texts were examined and the synchronic structure with Nehcü'l-Ferâdîs written with Khwarezm Turkish was revealed

References

  • AGACANOV, Sergey Grigoreviç (2015). Oğuzlar. (çev. Ekber N. Necef, Ahmet Annaberdijev), İstanbul: Selenge Yayınları,
  • AKAR, Metin (1987). Türk Edebiyatında Manzum Mi'râc-nâmeler. Ankara: Kültür Bakanlığı 1001 Temel Eser.
  • AKAR, Ali (2014). Türk Dili Tarihi, Ankara: Ötüken Yayınları.
  • ALKAN, Kadriye (2015). Türk Edebiyatında Mensur Mi'râc-nâmeler ve Musa b. Antakî'nin Mensur Mi'râc-nâmesi: İnceleme - Metin. Aydın: ADÜ SBE Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
  • ATA, Aysu (2014). Çağatay Türkçesinin İlk Devresi Harezm, Altın- Ordu Türkçesi. Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları.
  • COURTEILLE, Pavet de (1882). Mirâdj-nâmeh, Récit de l'Ascension de Mahomet au Ciel Composé A.H. 840/1436-1437. Amsterdam: Philo Press.
  • ÇAĞATAY, Saadet (1977). Türk Lehçeleri Örnekleri, VIII: Yüzyıldan XVIII: Yüzyıla Kadar Yazı Dili, Ankara: Ankara DTCF Yay. No:9.
  • ECKMANN, Janos (1979). "Harezm Türkçesi". Tarihî Türk Şiveleri, (çev. M. Akalın), Ankara: 183-224.
  • ECKMANN, Janos (1991). "Kıpçak Edebiyatı", Türk Dünyası Edebiyatı, (Çev. H. Açıkgöz). TDAV.
  • ECKMANN, Janos (2009), Çağatayca El Kitabı. (çev. Prof. Dr. Günay Karaağaç), İstanbul: Kesit Yayınları.
  • ECKMANN, Janos (2014), Nehcü'l-Ferâdîs. UştmaḫlarnıÆ Açuq Yolı (Cennetlerin Açık Yolu), Ankara: TDK Yayınları.
  • ERCİLASUN, Ahmet Bican (2013). Başlangıçtan Yirminci Yüyıla Türk Dili Tarihi. Ankara: Akçağ Yayınları
  • GRUBER, Christiane J. (2008). The Timurid "Book of Ascension" (Miʿrajnama): A Study Text and İmage in a Pan-Asian Context. Valencia: Patrimonio Ediciones in colloboration with the Bibliotheque nationale de France.
  • KANDEMİR, Mehmet Yaşar (2012). "Ümmü Hânî". TDV İA. İstanbul: 42: 321.
  • KARAMANLIOĞLU, Ali Fehmi (1994). Kıpçak Türkçesi Grameri, TDK Yay.:579,
  • KÖPRÜLÜ, Mehmed Fuad (1978a). "Hârizmşâhlar". İslam Ansiklopedisi. İstanbul: V: 265-296.
  • KÖPRÜLÜ, Mehmed Fuad (1978b). "Çağatay Edebiyatı", İslam Ansiklopedisi. İstanbul: III: 270-323.
  • KUĞU, Mustafa (2006). Teẕkḭretüʼl-Evliyā (Giriş-Metin-İndeks). İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat A. E. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
  • ÖNER, Mustafa (1998). Bugünkü Kıpçak Türkçsi Grameri, TDK Yay.:703.
  • PAÇACIOĞLU, Burhan (1995). Orta Türkçe. Sivas: Dilek Ofset.
  • SAĞOL, Gülden (2002). "Harezm Türkçesi ve Harezm Türkçesi ile Yazılan Eserler", Türkler Ansiklopedisi. Ankara:.V: 804.
  • SERTKAYA, Osman Fikri (1968). Miʿrāc-nāme (Metin-İndeks). İstanbul: İÜ TDE Böl. Mezuniyet Tezi.
  • SERTKAYA, Osman Fikri (1988). "Abdürrezzak Bahşı". TDV İA. İstanbul: I: 298.
  • TEKİN, Şinasi (1991). "Muhammed bin Bâli'nin Eski Anadolu Türkçesi'ne Aktardığı 'Güzîde' Adlı Eserin Harezm Türkçesi'ndeki Aslı ve 'ola-bolga' Meselesi Hakkında". JTS (Journal of Turkish Studies/ Türklük Bilgisi Araştırmaları Dergisi), 15, 405-420
  • THACKSTON, Wheeler (1994). "Paris Miʿrajnama", Journal of Turkish Studies: 18: 263-299.
  • TOGAN, Zeki Velidi (1978). "Hârizm". İslam Ansiklopedisi. İstanbul: V: 246-257.
  • ÜNLÜ, Suat (2014). Harezm-Altın Ordu Türkçesi Sözlüğü. Konya: Eğitim Yayınları.
  • ÜNLÜ, Suat (2013). Çağatay Türkçesi Sözlüğü. Konya: Eğitim Yayınları.
There are 28 citations in total.

Details

Other ID JA33ZA22BA
Journal Section Research Article
Authors

Cihan Doğan

Publication Date April 1, 2018
Submission Date April 1, 2018
Published in Issue Year 2018 Volume: 22 Issue: 1

Cite

APA Doğan, C. (2018). Mirâc-nâme Harezm Türkçesiyle mi yazılmıştır?. Türkoloji Dergisi, 22(1), 52-98. https://doi.org/10.1501/Trkol_0000000293
AMA Doğan C. Mirâc-nâme Harezm Türkçesiyle mi yazılmıştır?. Türkoloji Dergisi. April 2018;22(1):52-98. doi:10.1501/Trkol_0000000293
Chicago Doğan, Cihan. “Mirâc-nâme Harezm Türkçesiyle Mi yazılmıştır?”. Türkoloji Dergisi 22, no. 1 (April 2018): 52-98. https://doi.org/10.1501/Trkol_0000000293.
EndNote Doğan C (April 1, 2018) Mirâc-nâme Harezm Türkçesiyle mi yazılmıştır?. Türkoloji Dergisi 22 1 52–98.
IEEE C. Doğan, “Mirâc-nâme Harezm Türkçesiyle mi yazılmıştır?”, Türkoloji Dergisi, vol. 22, no. 1, pp. 52–98, 2018, doi: 10.1501/Trkol_0000000293.
ISNAD Doğan, Cihan. “Mirâc-nâme Harezm Türkçesiyle Mi yazılmıştır?”. Türkoloji Dergisi 22/1 (April 2018), 52-98. https://doi.org/10.1501/Trkol_0000000293.
JAMA Doğan C. Mirâc-nâme Harezm Türkçesiyle mi yazılmıştır?. Türkoloji Dergisi. 2018;22:52–98.
MLA Doğan, Cihan. “Mirâc-nâme Harezm Türkçesiyle Mi yazılmıştır?”. Türkoloji Dergisi, vol. 22, no. 1, 2018, pp. 52-98, doi:10.1501/Trkol_0000000293.
Vancouver Doğan C. Mirâc-nâme Harezm Türkçesiyle mi yazılmıştır?. Türkoloji Dergisi. 2018;22(1):52-98.