Türk romanında taşra: toplumsal yapılanma, aydınlar ve yabancılaşma

Year 2011, Volume: 18 Issue: 2, 115 - 136, 01.08.2011

Zübeyde Şenderin

https://doi.org/10.1501/Trkol_0000000228

Cited By: 1

Abstract

Türk romanında özellikle İkinci Meşrutiyet’ten (1908) itibaren verilmeye başlanan ürünler, mekân bağlamında -İstanbul’u aşarak- bilinçli ve nispeten kapsamlı bir yönelimle Anadolu’yu köyü, kasabaları ve küçük kentleriyle malzeme yapmaya başlamıştır. Bu durum, İkinci Meşrutiyet sonrası farklılaşan toplumsal, siyasal atmosfer içinde ön plâna çıkan ve ana akım hâlini alan milliyetçiliğin edebî sahadaki dolaylı bir yansımasıdır. Anadolu insanının hayatına eğilmek şeklinde tezâhür eden bu yönelim, günümüze değin edebiyatımızda değişik boyutlarıyla ele alınmaya devam edilmiştir. Bu konuya odaklanan bazı romanlarda bu tema, taşralı / kentli aydın ve (bireysel kimlik ve toplumsal yapılanma bağlamında) taşralı zihin / uygar zihin çatışması ekseninde ele alınmıştır. Bu çatışma -söz konusu eserlerdezaman zaman, taşraya mahsus mekân ve zihin yapısının yarattığı uyuşukluğun, uygar zihni ele geçirmesi ve kendine benzetmesi ile sonuçlanmaktadır

Keywords

Taşra, aydın, yabancılaşma, mekân, kuşatılmışlık

PROVINCIAL LIFE IN THE TURKISH NOVEL: The Social Organization, Intellectuals And The Alienation

Abstract

The Turkish novel, especially during the Second Constitutionalist period (beginning in 1908), was inclined to yield more and broader works of life in villages, towns and small cities across Anatolia. This was an indirect reflection of nationalism that became the mainstream in the literary field due to the changes in the social and political atmosphere through the Second Constitutionalist period. Anatolia and the life of the people in Anatolia with different dimensions and aspects is still a common theme in our literature. In some of the novels, it has been used as the conflict between the provincial and the urban intellectuals, in other words, the provincial mind and the civilized mind. This conflict, in some novels, is resolved when the civilized mind is seized by the provincial atmosphere of numbness and thus is transformed to a more rural shape

Keywords

Provincial life, Intellectual, Alienation, Space

References

• ALİ, Sabahattin (1991). Kuyucaklı Yusuf. İstanbul: Cem Yayınevi.
• BACHELARD, Gaston (2008). Uzamın Poetikası. (Çev. Alp Tümertekin) İstanbul: İthaki Yayınları.
• BALCI, Yunus (2002). Türk Romanında Aydın Problemi (1908-1950). Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• BEWES, Timothy (2008). Şeyleşme / Geç Kapitalizmde Endişe. (Çev. Deniz Soysal). İstanbul.
• BULUT, Diler (2007). Türk Edebiyatında Taşra (Yüksek Lisans Tezi), İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• GASSET, Ortega y (1995). İnsan ve Herkes. (Çev. Neyire Gül Işık). İstanbul: Metis Yayınları.
• CEVİZCİ, Ahmet (2000). Felsefe Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları.
• GÜNTEKİN, Reşat Nuri (? ). Acımak. (1928). İstanbul: İnkılâp Yayınları
• KARAOSMANOĞLU, Yakup Kadri (2009). Yaban. İstanbul: İletişim Yayınları.
• MORAN, Berna (1994). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 2. İstanbul: İletişim Yayınları.
• MORAN, Berna (2011). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 1, İstanbul: İletişim Yayınları.
• PAPPENHEİM, Fritz (2002). Modern Bireyin Yabancılaşması / Marx’a ve Tönnies’ye Dayalı Bir Yorum (1959). (Çev. Salih Ak) Ankara: Phoenix Yayınları.
• SİMMEL, Georg (2009). Bireysellik ve Kültür, (Çev. Tuncay Birkan). İstanbul: Metis Yayınları.