Azerbaijan Poetry in the Context of the Traditions of Folklore (Early 20th Century)

Year 2023, , 50 - 58, 31.12.2023

Sergiyye Mammadova

https://doi.org/10.54970/turkuaz.1344224

Abstract

At the beginning of the 20th century, folklore traditions in Azerbaijani poetry attract more attention in terms of form, form and genre. In the activities of different artists, there are examples written using the forms of folk poetry. In the aforementioned period, the main activity direction of literature, educational realist, criticism realist and romantic inclined poetry, in relation to tradition, has basically started from the issue of genre. In this sense, genre issues stand in the first place on the basis of applying folklore traditions in poetry and making use of them productively. The examination of Azerbaijani poetry in terms of genre characteristics at the beginning of the 20th century clearly shows that the formation of poetry examples in new forms in this period was not only formed by the topic, content and problem being up-to-date and based on tradition, but also gained originality in the search for new literary genres and genres. Compared to other literary genres, poetry is significantly distinguished by its diversity in genre and shape differences. This is due to the fact that poetry in Azerbaijani literature, as in the whole Turkish world, is based on older roots, unlike certain literary genres, and has its own poetic tones in terms of form and form. Explaining and solving the problem in the context of the literary heritage of important artists of Azerbaijani poetry such as Abbas Sahhat, Hüseyin Javid, Ahmet Cavat allows to reveal some important issues about folklore sources and traditions and to reach necessary conclusions. In the activities of these poets, the presence of works written in the forms of folk poetry such as song, folk song, tune, Kosma, tecnis, gerayli, and mani, together with examples of divan literature, can be interpreted as the manifestation of the diversity of forms and genres of their arts. The wide range of genres and diversity in poems, along with the originality of subject, content and form, is primarily due to the rich traditions of folklore and classical written literature. In general, the intensification of reference to folklore motifs and forms in Azerbaijani literature at the beginning of the 20th century is characterized as the social demand of the period. At the same time, the important influence of educational realism, one of the leading movements of the period, should not be forgotten. It is noteworthy that in the works that are directly derived from folklore poetry, wide opportunities are provided for the fluent and clear expression of ideas and thoughts, and for language and stylistic diversity.

Keywords

Azerbaijani poetry, Folklore, Genre, Tradition, Innovation

Folklor Gelenekleri Bağlamında Azerbaycan Şiiri (20. Yüzyıl Başları)

Abstract

20. yüzyılın başlarında Azerbaycan şiirinde folklor gelenekleri biçim, şekil ve tür bağlamında daha çok dikkat çekmektedir. Farklı farklı sanatçıların faaliyetlerinde halk şiiri biçimlerinden yararlanarak yazılan örneklere rastlanmaktadır. Bahsi geçen dönemde edebiyatın başlıca faaliyet yönü olan maarifçi realist, tenkidi realist ve romantik eğilimli şiirin gelenekle ilişkisinde esas itibariyle tür meselesinden yola çıkılmıştır. Bu anlamda şiirde folklor geleneklerine başvurulmasının, ondan üretken bir biçimde yararlanmanın temelinde tür meseleleri ilk sırada durmaktadır. 20. yüzyılın başlarında Azerbaycan şiirinin tür özellikleri açısından incelenmesi açık bir şekilde gösteriyor ki bu dönemde yeni biçimlerde şiir örneklerinin oluşması sadece konu, içerik ve problemin güncelliği ve geleneğe dayanmasıyla oluşmamış, aynı zamanda yeni edebî türlere sürekli başvurulmasında, tür arayışlarında da özgünlük kazanmıştır. Diğer edebî türlerle karşılaştırıldığında şiir, tür açısından çeşitliliği, şekil farklılıkları ile önemli ölçüde ayırt edilmektedir. Bu durum, bütün Türk dünyasında olduğu gibi Azerbaycan edebiyatında da şiirin belirli edebî türlerden farklı olarak daha eski köklere dayanmasından aynı zamanda da biçim ve şekil bakımından kendine has şiirsel tonlara sahip olmasından kaynaklanmaktadır. Azerbaycan şiirinin Abbas Sehhet, Hüseyin Cavid, Ahmet Cevat gibi önemli sanatçılarının edebî mirasları bağlamında problemin açıklanması ve çözümü folklor kaynakları gelenekleriyle ilgili birtakım önemli hususların ortaya çıkarılmasına ve gerekli sonuçlara varılmasına olanak sağlamaktadır. Bu şairlerin faaliyetlerinde divan edebiyatı örnekleriyle birlikte şarkı, türkü, nağme, koşma, tecnis, geraylı, mâni gibi halk şiiri biçimlerinde yazılan eserlere rastlanması sanatlarının biçim ve tür çeşitliliğinin tezahürü olarak yorumlanabilir. Şiirlerde konu, içerik, biçim özgünlüğü ile birlikte geniş tür yelpazesi ve çeşitliliğin bulunması ise her şeyden önce folklor ve klasik yazılı edebiyatının zengin geleneklerinden kaynaklanmaktadır. Genel olarak 20. yüzyılın başlarında Azerbaycan edebiyatında folklor motiflerine ve halk şiiri biçimlerine başvurunun yoğunlaşması dönemin toplumsal talebi olarak nitelendirilmektedir. Burada aynı zamanda dönemin önde gelen akımlarından olan maarifçi realizmin önemli etkisi unutulmamalıdır. Doğrudan halk şiirinden kaynaklanarak oluşan eserlerde fikrin, düşüncenin akıcı ve net bir şekilde ifade edilmesine, dil ve üslup çeşitliliğine geniş olanaklar sağlandığı dikkat çekmektedir.

Keywords

Azerbaycan şiiri, Folklor, Tür, Gelenek, Yenilikçilik.

References

• Akpınar Y. (1994). Azeri edebiyatı araştırmaları. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Cafеrоğlu A. (1991). Azеrbaycan edеbiyatı. “Türk Dünyası Edе¬biyatı”, I, s. 140-217, İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.
• Cevat A. (2005). Seçilmiş eserleri. Bakü: Şark- Garp Neşriyatı.
• Cavid H. (2002). Eserleri. 1. Cilt, Bakü: Lider Neşriyatı, Bakü, 2005.
• Enveroğlu H. (2008). Azerbaycan şiirinin poetikası. Bakü: Nurlan Neşriyatı.
• Habibbeyli İ. (2017). Maarifçilik ve Realizm, 525. Gazete, 18 Aralık 2017.
• Hasankızı A. (2010). Mühaceretteki araştırmalara konu olan halk isyanları ile ilgili olan folklorik eserler. Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, 189, 127-133.
• Hasankızı A. (2012). Azerbaycan’ın sürgün aydınlarının kadın aşıklarla ilgili araştırmaları. Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, 199, 161-172.
• Haşimli H. (2002). 20. yüzyıl Azerbaycan edebiyatında yeni lirik türler. Bakü: Elm Neşriyatı. Haşimli H (2017). Şeypur dergisi ve edebî tarihi hakikatler. Bakü: Elm ve Tahsil Neşriyatı.
• Hüseyinli H. (2019). İnsan kâh bir şeytan kâh bir melektir. Azerbaycan Dergisi, 12, 170-174.
• Kabaklı A. (1967). Türk edebiyatı. İstanbul: Türkiye Yayınevi.
• Köçerli F. (2005). Azerbaycan edebiyatı. 2. cilt, Bakü: Avrasya Press Neşriyatı.
• Oruçeliyev, İ. (Ed.) (2012). Cavid’i hatırlarken, makaleler ve hatıralar. 2. Basım, Bakü: Zerdabi Neşriyatı.
• Sehhet A. (2005). Seçilmiş eserleri. Bakü: Lider Neşriyatı. Sultanlı V. (2007). Azerbaycan mühaceret edebiyatı. İstanbul: Av¬¬rupa Yakası Yayınları.
• Sultanlı V. (2021). Azerbaycan halk cumhuriyeti döneminde edebiyat. Azerbaycan Düşünce Tarihi, Ankara: YTB Yayınları.
• Veliyev V. (1970). Azerbaycan sözlü halk edebiyatı. Bakü: ADÜ Neşriyatı