FİRDEVSÎ-İ RUMÎ’NİN KAYIP ESERİ: TĀLİʿ-İ MEVLȖD veya TĀLİʿ-İ MEVLȖD-İ KEBİR (BİR YILDIZNÂME ve 12 HAYVANLI TÜRK TAKVİMİ)

Year 2016, Volume: 1 Issue: 8, 66 - 74, 19.12.2016

Himmet Büke

Abstract

Bu
çalışmada 16. yy. müelliflerinden olan Firdevsî-i Rumî’nin varlığı bilinen
fakat şimdiye kadar ortaya çıkarılmamış bir eseri olan Tali-i Mevlûd
tanıtılmıştır. Pek çok konuda eser yazan ve tercüme eden Firdevsî’nin bu eseri;
yazdığı diğer eserlerin birkaçında zikredilmiş olmasına rağmen bu esere bugüne
kadar ulaşılamamıştır. Çalışmada müellif ve eserin dış yapısı hakkında tanıtıcı
bilgi verildikten sonra eserin içeriği hakkında bilgiler sunulmuştur. Eserde
esas itibarıyla yıldızname konusunu ele alınmakla beraber bazı bitki isimleri
de bir sayfa halinde verilmiştir. Eseri önemli ve ilginç kılan hususların
başında Türklerin İslam öncesi dönemlerde kullandıkları 12 Hayvanlı Türk
Takvimi hakkında detaylı bilgiler sunmasıdır. Bu takvimdeki her bir yıl, bu
yılın ve bu yıllarda doğan kişilerin özellikleri yıldıznameyle birleştirilerek
verilmiştir. Eser bütün iç ve dış yapı özellikleri ile ele alınarak detaylı bir
tanıtım yapılmıştır.

Keywords

Firdevsî, Tali-i Mevlûd, Eski Anadolu Türkçesi, 12 Hayvanlı Türk Takvimi, Yıldızname

References

• AKAY, Asuman (1990), Firdevsî Süleyman-nâme (44. Cilt), Metin ve Fiiller Üzerine Bir İnceleme (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• AKSOY, Mustafa (2000), Uzun Firdevsî’nin Süleyman-nâme’sindeki Destan Unsurları, cilt:I, II (Giriş-İnceleme)(Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• ARAÇ, Güllü (2010), Uzun Firdevsî ve Hakayık-Nâme’si (İnceleme-Metin-Sözlük) (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• BABİNGER, Franz (1982), Osmanlı Tarih Yazarları Ve Eserleri, (Çev. C. Üçok), Kültür Ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• BEYANÎ Mustafa Bin Carullah (1997), Tezkiretü’ş –Şuara, (Haz. İbrahim Kutluk), TTK Yayınları, Ankara.
• BİÇER, Bekir (2005), Firdevsî-i Rumî ve Tarihçiliği (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Selçuk Üniversitesi, Konya.
• BURSALI M. TAHİR (1972), Osmanlı Müellifleri, C II, (Haz. Fikri Yavuz, İsmail Özen), Meral Yayınevi, İstanbul.
• BÜKE, Himmet (2015), Firdevsî-İ Rumî, Hayatı Ve Eserleri Hakkında Yeni Bilgiler, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl: 7 Sayı: 13 Aralık-2015 (s.481-501), Burdur.
• BÜYÜKKARCI, Fatma (1993), Firdevsî-i Tavîl ve Davet-nâmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul.
• ÇATIKKAŞ, M. Ata (1979), Firdevsî-i Rûmî’nin Süleymân-name-i Kebîr’i: 72. Cilt Gramer-Sentaks-Lugat-Metin (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• DEVELLİOĞLU, Ferit (2000), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Aydın Kitabevi Yayınları, Ankara.
• GELİBOLULU MUSTAFA ÂLİ (1994), Künhü’l-Ahbâr’ ın Tezkire Kısmı, ( Haz. Mustafa İsen), AKM Yayınları, Ankara.
• GÜLEÇ, Hamdi (1994), Firdevsî-i Rûmî’nin Süleymân-name’si ( 42. cilt ) ‘Dasitan- ı Ceng-i Aheng-i Efrasiyab- ı Türk’ Üzerinde Bir Metin İncelemesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ege Üniversitesi, İzmir.
• JAFAROVA,İlhama (2010), Firdevsi-i Rumi’nin Süleymanname-i Kebir’i (63.Cilt) İnceleme-Metin-Dizin (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• KATİB ÇELEBİ (2007), Keşfü’z-Zünûn, (Çev.R. Balcı), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
• KINALIZADE HASAN ÇELEBİ (1981), Tezkiretü’ ş–Şuara, (Haz. İbrahim Kutluk), TTK Yayınları, Ankara.
• KÖPRÜLÜ, Mehmed Fuad (1945), Firdevsî, İslam Ansiklopedisi C. IV., MEB Yayınları, İstanbul.
• LATİFÎ (2000), Tezkiretü’ş-Şuarâ ve Tabsıratü’n Nuzamâ, (Haz. Rıdvan Canım), AKM Yayınları, Ankara.
• OLGUN, İbrahim, PARMAKSIZOĞLU (1980), İsmet, Kutb-nâme, TTK Yayınları, Ankara.
• ŞAKAR, Sezer Özyaşamış (2009), Terceme-i Câmeşûy-nâme, Simurg Yayınları, İstanbul.
• ŞİMŞEK, Yaşar (2013), Firdevsi-i Rumi, Süleyman-name-i Kebir (76. Cilt) Giriş, Ses Bilgisi, Tenkitli Metin, Sözlük, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Samsun.
• TANYILDIZ, Ahmet (2005), Firdevsi-i Tavil Münazara-i Seyf ü Kalem (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü , Ankara.
• TUMAN, Mehmet Nail (1945), Tuhfe-i Nâili, C. II., Milli Eğitim Yayımları, Ankara.
• https://kasif.mkutup.gov.tr/SonucDetay.aspx?MakId=1232657
• https://kasif.mkutup.gov.tr/SonucDetay.aspx?MakId=1233677
• http://www.kubbealtilugati.com/