AMASYA, ÇORUM, TOKAT İLLERİ AĞIZLARINDA KULLANILAN BİR SESLENME EDATI : “HΩRİ”

Year 2017, Volume: 1 Issue: 10, 218 - 251, 23.08.2017

Sadi Hıncal Nakiboğlu

Abstract

Üzerinden
çeşitli uygarlıkların geçtiği Amasya Çorum, Tokat illeri, önce Anadolu
Selçuklularının sonra Osmanlı İmparatorluğunun yönetimine geçmiştir.
Cumhuriyetin ilan edilmesinden sonra il olmuşlardır. Amasya, Çorum, Tokat
ağızlarında “hΩrî” seslenme edatının yaygın bir şekilde kullanıldığı görülür. “HΩrî”
seslenme edatı genellikle cümlenin sonunda kullanılır. Başta kullanımı çok
nadir görülmekle birlikte, ortada kullanımına da çok sık rastlanmaz. Yazı
dilinde bir karşılığı yoktur. Amasya, Çorum, Tokat illeri ağızlarında
kullanıldıkları cümlelere göre anlam kazanmaktadır. Amasya, Çorum, Tokat illeri
ağızlarını konuşan kişilerin günlük konuşmalarda bu seslenme edatına sıkça yer
verdiği görülmektedir.

Keywords

Amasya, Çorum, Tokat illeri ağızları, “hΩri” seslenme edatı, kullanım sıklığı

A COMPELLATIVE-ADDRESS PREPOSITION USED IN DIALECTS OF AMASYA, ÇORUM AND TOKAT PROVINCES: “HΩRİ”

Abstract

Many civilization shad been existed upon the districts; Amasya, Çorum and Tokat such as Anatolian Seljuks and then the Ottoman Empire. After the proclamation of the Rebuplic they became cities. Hail preposition “hΩri” is wide spreadly used in the dialects of the cities; Amasya, Çorum and Tokat. Hail preposition “hΩri” is of tenly put at theend of the sentence. However, it is seldomly used in the begin in gof the sentence, it is as rare to see in the middle of the sentence as well. There is no requital in written language. They are meaningful due to the sentences, used in the dialects of the cities; Amasya, Çorum and Tokat. It is observed that the peoples who speak the dialects of the cities; Amasya, Çorum and Tokat use it in their daily language frequently.

Keywords

The dialect sof the cities, Amasya, Çorum and Tokat, Hail preposition “hΩri”, frequency of usage

References

• AnaBritannica Genel Kültür Ansiklopedisi, (1986), Cilt 2, İstanbul, Ana Yayıncılık.
• AnaBritannica Genel Kültür Ansiklopedisi, (1986), Cilt 9, İstanbul, Ana Yayıncılık.
• Demir, Necati (2001). Ordu İli ve Yöresi Ağızları, Ankara: TDK Yayınları.
• Demir, Tufan (2006). Türkçe Dilbilgisi, Ankara : Kurmay Kitap Yayın Dağıtım.
• Derleme Sözlüğü, (1993). C.VII. Ankara, TDK Yayınları.
• Erdem, Mehmet Dursun, (2007). Amasya İl Yıllığı, Yayıncı : Amasya Valiliği.
• Ergin, Muharrem (1989). Türk Dil Bilgisi, İstanbul : Bayrak Basım / Yayım / Tanıtım.
• Gençler İçin A’dan Z’ye Genel Kültür Ansiklopedisi, (2006), Cilt 2,İstanbul, Serhat Yayınları.
• Gülensoy, Tuncer (2000). Türkçe El Kitabı, Ankara, Akçağ Yayınları.
• Güneş, Sezai (2009). TÜRK DİLİ BİLGİSİ, İzmir : Çağlayan A.Ş.
• Hengirmen, Mehmet (2009). Dilbilgisi ve Dilbilim Terimleri Sözlüğü, Ankara : Engin Yayınevi.
• Karaağaç, Günay (2012). Türkçenin Dil Bilgisi, Ankara,Akçağ Yayınları.
• Karahan, Leyla (1996). Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması, Ankara: TDK Yayınları.
• Korkmaz, Zeynep (1992). Gramer Terimleri Sözlüğü, Ankara : TDK Yayınları.
• Korkmaz ,Zeynep (1995). Türk Dili Üzerine Araştırmalar,İkinci Cilt,Ankara,TDK Yayınları.
• Nakiboğlu, Sadi H. (2001). Adıyaman ve Yöresi Ağızları, Niğde Üniversitesi Yayınları.
• Özçelik, S. ve Boz, E. (2001). Diyarbakır İli Çüngüş ve Çermik Yöresi Ağzı (Dil İncelemesi, Metinler, Sözlük), Ankara: TDK Yayınları.
• Türkçe Sözlük, (2005),Ankara, TDK Yayınları
• Tokat Valiliği Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Tokat Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, internet sitesi, http://www.csb.gov.tr/iller/tokat/index.php?Sayfa=sayfa&Tur=webmenu&Id=2643