YURTDIŞINDAKİ KÜTÜPHANELERDE BULUNAN ESERLERİMİZDEN AYVANSARAYLI AFÎF DİVANI VE ŞAİRİN HAYATI

Year 2017, Volume: 1 Issue: 11, 365 - 381, 17.12.2017

Bilge Kaya Yiğit

Abstract

XVIII.
yüzyıl hattat divan şairlerimizden olan Afîf, Nakşıbendî tarikati
halifelerindendir.  Asıl ismi Salih’dir.
Şairin hayatı ve eseri hakkında kaynaklarda yeterli bilgi yoktur. Divanı
hakkında yeterli bilgi bulunmamasının sebebini şairin insanlara gücenmesi
sebebiyle Ayvansaray’da inzivaya çekilmesine bağlayabiliriz. Afîf hakkında çok
kısıtlı bilgi veren birkaç eserde divanından dahi söz edilmemektedir. Afîf’in
Divanı, İngiltere British Museum Kütüphanesi’nde bulunmuştur. Divan, 14 Haziran
1924’de M. Nahman adlı bir şahıstan satın alınarak kütüphane kayıtlarına girmiştir,
çok hacimli değildir ancak dönemin tarih, kültür, edebiyat, sanat tarihi
alanlarına ışık tutacak bilgiler ihtiva etmektedir. Elde bulunan tek nüshası
ta’lik hattıyla yazılmıştır. Eserde kasideden çok tarih şiirleri bulunmaktadır.
Afîf’in tarih düşürdüğü binalar, doğumlar, vefatlar hep İstanbul çevresindedir.
Dolayısıyla şairin İstanbul’da doğup İstanbul’da –Eyüp’te, Ayvansaray’da-
yaşadığı eserinden de anlaşılmaktadır. Divandaki Arapça ve Farsça şiirlerinden,
yazılarından Arapça ve Farsçayı bildiği görülmektedir. Eserde kendi şiirleri
yanında yer yer Seyyidâ, Müderris Avnî Efendi, Nesibâ, Nâzım, Hâfız gibi başka
şairlerin şiirlerine de yer vermesi onun Divanının diğer Divanlara göre farklı
yönlerinden birisidir. İstanbul Ayvansaray’da yaşamış ve divanı yurtdışında
kalmış olan şairimizin eseri tarafımızca ayrıca incelenerek yayına
hazırlanmaktadır.

Keywords

XVIII. Yüzyıl Türk Şiiri, İstanbul-Ayvansaraylı Afîf, Türk Hattat Şairler, Yurtdışı Kütüphanelerindeki Türkçe Divanlar

References

• Afîf, Divan-ı Afîf (1206/1791-1792) British Museum OR_9470.
• AKKUŞ, Metin (1993) Nef’î Divanı, Akçağ Yayınları, Ankara.
• Ârif Hikmet (2014) Tezkire-i Şuara, Hazırlayan Sadık Erdem, TTK Yayınları, Ankara.
• Ayvansarayî Hüseyin Efendi vd. (2011) Hadikatü’l-Cevâmi, Hazırlayan Ahmed Nezih Galitekin, İşaret Yayınları, İstanbul.
• Ayvansarayî Hüseyin Efendi vd. (1987) Hadikatü’l-Cevâmi, Hazırlayan İhsan Erzi, Tercüman Yayınları, İstanbul.
• Bursalı Mehmed Tâhir (2000) Osmanlı Müellifleri, Hazırlayan Cemâl Kurnaz-Mustafa Tatçı, Bizim Büro Yayını, Ankara.
• Câbir bin Muhammed el-Ensârî (2017)http://www.evliyalar.net/hz-cabir, 25.11.2017
• CEYLAN, Ömür (2013) ‘Klasik Şiirin Büyüyen Gölgeler Yüzyılı (1701-1800)’, 237-291. sayfalar, Türk Edebiyatı Tarihine Bir Bakış Eski Türk Edebiyatı, Kurgan Yayınları, Ankara.
• ÇAĞBAYIR, Yaşar (2007) Ötüken Türkçe Sözlük, Ötüken Yayınları, İstanbul.
• ÇAKIR, Müjgan (2014) Seyyid, Seyyidâ, TEİS.
• DEVELLİOĞLU, Ferit (2010) Osmanlıca-Türkçe Lugat, Aydın Kitabevi Yayınları, Ankara.
• HORATA, Osman (2006) Klasik Estetikte Hazan Rüzgârları Son Klasik Dönem (1700-1800), Türk Edebiyatı Tarihi, II. cilt, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
• HORATA, Osman (2009) Has Bahçede Hazan Vakti XVIII. Yüzyıl Klasik Dönem Türk Edebiyatı, Akçağ Yayını, Ankara.
• İNCE, Adnan (2005) Tezkiretü’ş-şuarâ Sâlim Efendi, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayını, Ankara.
• İPEKTEN, Haluk (2014) Eski Türk Edebiyatı Nazım Şekilleri ve Aruz, Dergâh Yayınları, İstanbul.
• İPEKTEN, Haluk vd. (1988) Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayını, Ankara.
• İSPİRLİ, Serhan (1997) Subhî-zâde Feyzî’nin Hayatı, Edebi Kişiliği ve Hamsesi (İnceleme- Tenkitli Metin) Atatürk Üniversitesi SBE TDE Eğitimi Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Tez Yöneticisi Rıdvan Canım.
• KÜÇÜK, Mustafa vd.(1995) Başbakanlık Osmanlı Arşivi Katalogları Rehberi, Ankara.
• KAPLAN, Yunus (2014) Ayvansaraylı Afîf Maddesi, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü Projesi . KAPLAN, Yunus (2014) Yesârî Mehmed Esad Efendi, Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü, Ankara.
• KARATAY, Halit (2008) Hattat Divan Şairleri, Akçağ Yayınları, Ankara.
• MAZIOĞLU, Hasibe (1992) Nedim’in Divan Şiirine Getirdiği Yenilik, Akçağ Yayını, Ankara.
• Mehmed Süreyya (1996) Sicill-i Osmanî, c. I, Hazırlayan Nuri Akbayar, Seyit Ali Kahraman, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
• Müstakimzâde Süleyman Saadettin (1928) ‘Afîf’ Tuhfe-i Hattâtîn, İstanbul.
• POYRAZ, Yakup (2010) ‘Uzaktaki Yazmalarımız: İngiltere Ulusal Kütüphanesi’ne İlk Kaydedilmiş Divanlar ve Mecmû’alar’ Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Volume 3, İssue 12, Summer, 363-377. s.
• Sind/https://www.google.com.tr/searchq=sind&rlz=1C1VFKB_enTR621TR621&oq=sind&aqs=chrome..69i57j0l5.3621j0j8&sourceid=chrome&ie=UTF-8 Erişim Tarihi: 26.11.2017
• Şemseddin Sami (?) Kâmus-ı Türkî, Çağrı Yayınları, İstanbul.
• ŞENTÜRK, M. Hüdaî (2006) ‘Murad Nakşıbendi’, İslam Ansiklopedisi, cilt 31, İSAM yayınları, İstanbul.
• TDK Türkçe Sözlük (2005) Türk Dil Kurumu Yayını, Ankara.
• TUMAN, Mehmet Nâilî(2001) Tuhfe-i Nâilî, Hazılayan Cemâl Kurnaz, Mustafa Tatçı, Bizim Büro Yayınları, Ankara.
• Türkçe Sözlük (2005) Türk Dil Kurumu Türkçe Sözlük, Ankara.
• ÜNVER, İsmail (2004) XIX. Yüzyıl Divan Nazmı ve Nesri, Büyük Türk Klasikleri, c. 8, İstanbul.
• ÜZEL, Mustafa (2016) Hattat Hüseyin Râgıb, http://hattatlarimiz.blogspot.com.tr/2016/01/hattat-huseyin-ragp.html Erişim Tarihi: 26.12.2017
• YAKIT, İsmail (2003) Türk-İslam Kültüründe Ebced Hesabı ve Tarih Düşürme, Ötüken Yayınları, Ankara.
• YEKBAŞ, Hakan (2009) Divan Şairinin Penceresinden Acem Şairleri, Turkish Studies, volume 4/2 , 1158-1187
• YENİTERZİ, Emine (2012) ‘Klasik Türk Şiirinde Ülke ve Şehirlerin Meşhur Özellikleri’ Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi Klasik Türk Edebiyatının Kaynakları Prof. Dr. Turgut Karabey Armağanı, volume 3, issue 15, 301-334. s.