CEM SULTAN DİVANI’NDA KOZMİK ÂLEM

Year 2018, Volume: 1 Issue: 14, 154 - 166, 27.09.2018

Özgür Okmak

Abstract

Cem Sultan gerek tarihî açıdan gerekse edebî açıdan
Türk kültürünün ve edebiyatının önemli simalarından biridir.  O’nun otuz altı yıllık kısa hayatı devamlı
mücadelelerle, zorluklarla, sıkıntılarla geçmiştir. Fakat Cem Sultan bu zorlu,
sıkıntılı ve mücadele içinde geçen hayatında edebiyattan ve şiirden hiç
kopmamıştır. Bugüne kadar Cem Sultan üzerine yapılan çalışmalarda O’nun edebî
kişiliğinden çok, ağırlıklı olarak tarihî kişiliği üzerinde durulmuş,
dolayısıyla bir şair olarak kaleme aldığı şiirlerinin tematik yapısına
yeterince dikkat çekilmemiştir. Biz bu çalışmamızda çalışmamıza konu olan
kozmik unsurları belirli kategorilere ayırıp ayrı başlıklar altında incelemeye
çalıştık. Divanda yer alan unsur ve/veya unsurların yer aldıkları beyitleri tek
tek tespit ettik. Bir beyitte birden fazla kozmik unsur varsa o beyitte anlam
olarak hangi mefhum ya da mefhumlar ağır basıyorsa o mefhumları öne çıkardık,
beyitteki ele alınış şeklini belirtmeye çalıştık. Ayrıca anlam açısından
gereksiz tekrarlara düşmemek için bir mefhumun aynı anlamda kullanılmış olduğu
beyitlerden sadece bir tanesini örnek olarak aldık. 

Çalışmamız, kozmik unsurların divan siirindeki yerine
kısaca değinen " Giriş " kısmı ile divanda yer alan kozmik unsurların
ana ve alt başlıklar hâlinde ele alınıp gerekli açıklamaların yapıldığı bölüm
olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır.

Keywords

Cem Sultan, divan, kozmik âlem, tarih, tahlil

References

• AĞBAL Davut, " Kur'anda Burçlar: Mahiyeti ve İnsana Etkisi Bağlamında ", Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S:38, (2012), s.249-276.
• AKPINAR Şerife, " Lâmi'î'nin Vâmık u Azrâ Mesnevîsi'nde Astrolojik Unsurlar", Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S:12, (2002), s.169-202.
• AKTAŞ Hasan, Çağdaş Türk Şiirinde Kozmik Âlem, Yort Savul Yayınları, Edirne 2008
• BANARLI Nihat Sami, Resimli Türk Edebiyatı Tarihi, C.1-2, M:E:B: Yayınları, İstanbul 2001
• BATİSLAM H. Dilek, " Divan Şiirinin Mitolojik Kuşları; Hümâ, Anka ve Simurg", Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi I, 2002, s. 185-208.
• CANIM Rıdvan, Divan Edebiyatının Kaynakları, Akıl Fikir Yayınları, İstanbul 2016
• ÇAVUŞOĞLU Mehmet, Necati Beg Divanı'nın Tahlili, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2001
• ÇINAR Bekir, " Şeyh Galib'in Hüsn ü Aşk Mesnevîsi'nde Felekler", Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S:39, ( 2009 ), s.777-792.
• DEĞİRMENCİ Özlem ( 2015 ), Muhibbî Divanı'nda Kozmik Unsurlar , Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bursa.
• DENİZ Sebahat ( 1992 ), 16. Yüzyıl Bazı Divan Şairlerinin Türkçe Divanlarında Kozmik Unsurlar ( Bâkî, Fuzûlî, Hayâlî Beg, Nev'î, Yahyâ Beg, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
• ELÇİN Şükrü, Türk Edebiyatında Tabiat, A.K.M. Yayınları, Ankara 1993
• ENGİN Sedat ( 2006 ), Cem Sultan'ın Türkçe Divanı'nın Tahlili, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adana ERSOYLU İsmail Hakkı, Cem Sultan'ın Türkçe Divanı, T.D.K. Yayınları, Ankara 1989
• FEHD Tevfik, " İlm-i Ahkâm-ı Nücûm ", DİA, C. XXII, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 2000, s.124-126.
• -----------------, " İlm-i Felek ", DİA, C. XXII, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 2000, s.126-129.
• KAPAL Nurfeşan, " Zâtî Divanı'nda Kozmik Unsurlar", Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C.6, S:24, ( 2013 ), s. 160-170.
• KARAKÖSE Saadet, " Kozmik Âlemde Nef'î'nin Seyri", Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S:12, ( 2012 ), s.29-48.
• KUL Nuray ( 2015 ), 16. Yüzyıl Şairlerinde Felek Kavramı, Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ordu.
• KURNAZ Cemal, " Felek ", TDVİA, C. 12, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 1995, s. 306-307.
• ----------------------, Hayâlî Beg Divanı'nın Tahlili, M.E.B. Yayınları, İstanbul 1996
• LEVEND Agah Sırrı, Divan Edebiyatı Kelimeler ve Remizler Mazmunlar ve Mefhumlar, Dergâh Yayınları, İstanbul 2015
• ONAY Ahmet Talat, Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar, M.E.B. Yayınları, Ankara 2004
• PALA İskender, Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, Ötüken Yayınları, İstanbul 2000
• SENNUR Sezer, Osmanlı'da Fal ve Falnâmeler, Milliyet Yayınları, İstanbul 1998
• ŞEKER Esma, 15. Yüzyıl Divanlarında Kozmik Unsurlar", Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ordu.
• ŞENTÜRK Ahmet Atilla, " Osmanlı Edebiyatında Felekler Seyyare ve Sâbiteler ( Burçlar ), Türk Dünyası Araştırmaları, S:90, ( 1994 ), s.131-179.