KOSOVA TÜRKLERİNDE RİTÜELLER BAĞLAMINDA EVLENME GELENEĞİ İLE İLGİLİ KİMİ UYGULAMA VE ÂDETLER

Year 2018, Volume: 1 Issue: 15, 319 - 326, 27.12.2018

Esin Hüdaverdi

Abstract

Bir bireyin toplum içindeki durumunu belirleyen doğum, evlenme ve ölüm gibi geçiş ritüelleri bağlamında uygulanan adetler o toplumun kültürünü belirler.
Bu çalışmada, Kosova Türklerinin daha yoğun yaşadığı bölgeler dikkate alınarak toplum tarafından önemli görülen ve kuşaklar arasında aktarılarak bugüne dek gelen evlenme geleneği ile ilgili geleneksel uygulamalar ve âdetler derlenerek inclenmiştir. Bir takım hazırlık ve aşamaların bir biri ardına yapılması sonucu gerçekleşen evlilik geleneği ile ilgili bölgeden bölgeye çok değişik uygulama ve adetler tespit edilmiştir.
Her zaman önemli bir olay olarak bilinen ve yaşamın ikinci geçit dönemi olan evlenme insan türünün devamını sağladığı için bireysel olduğu kadar toplumsal bir olgudur. Kosova’da zaman içinde geleneğin bazı uygulamaları korunurken bazılarının değişen zamanla birlikte farklı biçimler kazandığı görülmektedir. Ancak hiçbir zaman sönmemiştir, nesilden nesle aktarılarak günümüze kadar yaşatılmıştır.
Çalışma literatür taramasının yanı sıra alan araştırmasından oluşmuştur. Alan araştırması sırasında veri toplamak için görüşme ve gözlem tekniklerinden yararlanılmıştır. Çalışmanın kültürümüzün muhafazası için önemli olmakla beraber gelecek nesillere aktarmada da fayda sağlayacağı düşünülmektedir.

Bir bireyin toplum içindeki
durumunu belirleyen doğum, evlenme ve ölüm gibi geçiş ritüelleri bağlamında
uygulanan adetler o toplumun kültürünü belirler.

Bu çalışmada, Kosova Türklerinin
daha yoğun yaşadığı bölgeler dikkate alınarak toplum tarafından önemli görülen
ve kuşaklar arasında aktarılarak bugüne dek gelen evlenme geleneği ile ilgili
geleneksel uygulamalar  ve âdetler
derlenerek inclenmiştir. Bir takım hazırlık ve aşamaların bir biri ardına
yapılması sonucu gerçekleşen evlilik geleneği ile ilgili bölgeden bölgeye çok
değişik uygulama ve adetler tespit edilmiştir.

Her zaman önemli bir olay olarak
bilinen ve yaşamın ikinci geçit dönemi olan evlenme insan türünün devamını
sağladığı için bireysel olduğu kadar toplumsal bir olgudur. Kosova’da zaman
içinde geleneğin bazı uygulamaları korunurken bazılarının değişen zamanla
birlikte farklı biçimler kazandığı görülmektedir. Ancak hiçbir zaman sönmemiştir,
nesilden nesle aktarılarak günümüze kadar yaşatılmıştır.

Çalışma literatür taramasının
yanı sıra alan araştırmasından oluşmuştur. Alan araştırması sırasında veri
toplamak için görüşme ve gözlem tekniklerinden yararlanılmıştır. Çalışmanın
kültürümüzün muhafazası için önemli olmakla beraber gelecek nesillere aktarmada
da fayda sağlayacağı düşünülmektedir.

Keywords

Kosova Türkleri, Ritüel, Evlenme geleneği, Uygulama, Âdet

References

• BAYMAK Melike (2014), II. Dünya Savaşı Sonrası Kosova’daki Müslüman Türk Azınlığın Siyasi Hayatları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• KERVAN Enis, Her Yönüyle Yanova Türkleri, Vertigo Yayınları, Prizren, 2015.
• ELMAS Nursel, “Kosovalı Türkler: Dilleri ve Kültürleri”, Bilig, S. 70, (2014), s. 131-152.
• EROĞLU Erol (2008). Prizren Türk Halk Kültüründe Geçiş Dönemler (Doğum, Evlenme, Ölüm). Yayımlanmamış Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• KARAMAN Kasım, “Ritüellerin Toplumsal Etkileri” SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, S. 21, (2010), s. 227-236.
• MUHAXHERİ MALTA Nuran, Kosova Türklerinin Evliliğe Bağlı İnanış ve Uygulamalarında Eşiğin Yeri”, Türkiye Mecmuası, S. 26, (2016), s. 287-297.
• ÖRNEK Sedat Veyis, Türk Halk Bilimi, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1995.
• VIRMİÇA Raif , Örf Adet Gelenek ve Görenekler, Alcoa İmpex basımevi, Prizren, 2015.
• YEŞİL Yılmaz, “Türk Dünyası’nda Geçiş Dönemi Ritüelleri Üzerine Tespitler” 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Eğitim Bilimleri ve Sosyal araştırmalar Dergisi, S. 9, (2014), s. 117-136.
• Kaynak Kişiler
• K.K.1: Sebahat Mazrek, 1950 Mamuşa doğumlu, Ev Hanımı, İlkokul mezunu.
• K.K.2: Nazime Mazrek, 1964 Mamuşa doğumlu, Ev Hanımı, İlkokul mezunu.
• K.K.3: Feleçnaz Bütüç, 1938 Mamuşa doğumlu, Ev Hanımı, okumadı.
• K.K.4: Bedriye Nobırda,1932 Priştine doğumlu, Ev Hanımı, İlkokul mezunu, Ev Hanımı.
• K.K.5: Makbule Ramiz,1932 Priştine doğumlu, Ev Hanımı, İlkokul mezunu, Ev Hanımı.
• K.K.6: Şükran Şilek, 1935 Priştine doğumlu, Ev Hanımı, İlkokul mezunu, Ev Hanımı.
• K.K.7: Fatime Ramadan, 1947 Priştine doğumlu, Ev Hanımı, İlkokul mezunu, Ev Hanımı.
• K.K.8: Zümber Balinca, 1955 Vuçıtırın doğumlu, İlkokul mezunu, Aşçı.
• K.K.9: Necmiye Beçiri, 1954 Vuçıtırın doğumlu, Ortaokul mezunu, Ev Hanımı.
• K.K.10: Belcüzar Sungur Mripa, 1958 Vuçıtırın doğumlu, İlkokul mezunu, Ev Hanımı.
• K.K.11: Bahriye İbra, 1971, Mitroviça doğumlu, İlkokul mezunu, Ev Hanımı.