İNTERAKTİF YÖNTEMLERİN ÖĞRENCİLERDEKİ TOPLUMSAL CİNSİYET FARKINDALIĞINA ETKİSİ: “TOPLUMSAL CİNSİYET VE TÜRKİYE’DE KADIN” DERSİ ÖRNEĞİ

Yıl 2017, Cilt: 5 Sayı: 10, 57 - 69, 15.06.2017

Kemal Dil

Öz

Bu araştırmada, toplumsal cinsiyet kimliklerinin ve pratiklerinin toplumsal yapının tüm

unsurlarıyla bağlantılı olduğu gerçekliğine yönelik öğrencilerde farkındalık oluşturmayı

amaçlayan Toplumsal Cinsiyet ve Türkiye’de Kadın adlı derste uygulanan interaktif öğretim

yöntemlerin bu amaca etkisi sorgulanmıştır. Çalışmada örneklem uygulamasına gidilmemiştir.

Çalışmanın evrenini, Toplumsal Cinsiyet ve Türkiye’de Kadın adlı dersi seçen Çankırı

Karatekin Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Felsefe Bölümü öğrencileri oluşturmuştur. Çalışma

23 erkek, 57 kız olmak üzere toplamda 80 öğrenciyle tamamlanmıştır. Tek gruplu ön test-son

test deseninde yürütülen bu çalışmada farklı konuları içeren teorik okumalar, görsel-işitsel

materyaller (3 tane sinema filmi, iki tane reklam filmi, 2 tane röportaj, toplumsal cinsiyet eğitim

videosu), ara sınav yerine teorik bilgiyi kullanmayı amaçlayan ödevler ve teorik bilgi seviyesini

ölçmeyi amaçlayan final sınavı üzerinde öğrencilerin dersin amaçlarına uygun farkındalığın

geliştirilmesi sağlanmaya çalışılmıştır. Çalışmada veri toplama aracı olarak bazı demografik

bilgileri içeren soru kâğıdının yanında Toplumsal Cinsiyet Rolleri Tutum Ölçeği (TCTÖ) ve

Kontrol Odağı Ölçeği (KOÖ) kullanılmıştır. SPSS 21.00 ile yapılan veri analizlerinde, veri

toplama araçlarının çalışmamdaki cronbach alpha değerleri TCTÖ için r: 0.72, KOÖ için ise

0.54 olarak bulunmuştur. Yapılan analizlerde, derste kullanılan interaktif yöntemlerin eşitlikçi

cinsiyet rolü puanında anlamlı düzeye yakın bir artışa, evlilik cinsiyet rolü ve geleneksel

cinsiyet rolü puanlarında anlamlı düzeye yakın bir düşüşe, erkek cinsiyet rolü puanında anlamlı

düzeyde bir düşüşe, kadın cinsiyet rolünde ise anlamlı düzeyden uzak bir düşüşe etki ettiği

bulgulanmıştır. Bununla birlikte, KOÖ son-test puanının da ön-test puanına göre anlamlı

düzeyde olmasa da bir düştüğü bulgulanmıştır. Bu bulgular derste kullanılan interaktif öğretim

yöntemlerinin öğrencilerin eşitlikçi cinsiyet rolü algısını anlamlı düzeyde arttırdığını,

öğrencilerde iç-kontrole doğru bir eliğim oluşturmaya etki ettiğini göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Üniversite öğrencileri, İnteraktif Öğretim Yöntemleri, Toplumsal Cinsiyet Farkındalığı.

Kaynakça

• Abadan Unat, N. (1992), “Kadın Araştırmalarının Neden, Amaç ve Kapsamı”, Türkiye’de Kadın Olgusu, Yay. Haz. N. Arat, İstanbul: SaY. Acar, F. ve ark. (2013), Türkiye’de Cinsiyet Eşitliğine Elverişli Ortamın Oluşturulması BM Ortak Programı: Taslak Rapor. https://www.tbmm.gov.tr/komisyon/kefe/belge/Bilim%20Kurulu%20Raporu_May%C4%B1s%202013. pdf İndirilme Tarihi: 24/11/2016. Bhasin, K. (2003a), Toplumsal Cinsiyet: Bize Yüklenen Roller, Çev. A. Coşkun, İstanbul: Kadav. Bhasin, K. (2003b), Ataerkil Sistemi: Erkeklerin Dünyasında Yaşamak, Çev. A. Coşkun, İstanbul: Kadav. Butler, J. (2014), Cinsiyet Belası: Feminizm ve Kimliğin Altüst Edilmesi, Çev. B. Ertür, Dördüncü Basım, İstanbul: Metis. Donovan, J. (1997), Feminist Teori, Amerikan Feminizminin Entelektüel Gelenekleri, Çev. F. Sayılan ve Ark., İstanbul: İletişim. Ecevit, Y. ve Karkıner, N. (ed.) (2013), Toplumsal Cinsiyet Tartışmaları, Eskişehir, Anadolu Üniversitesi Yayını. Freire, P. (2003), Ezilenlerin Pedagojisi, Çev. D. Hattatoğlu ve E. Özbek, İstanbul: Ayrıntı. Giddens, A. (2000), Sosyoloji, Haz. C. Güzel, Ankara: Ayraç. Gorz, A. (2001), Yaşadığımız Sefalet, Çev. N. Tutal, İstanbul: Ayrıntı. Gümüşoğlu, F. (2004), “İlköğretim Öğrencilerinin Toplumsal Cinsiyet Algıları”, Kadın Çalışmalarında Disiplinlerarası Buluşma, Yeditepe Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 3, 317-327. Gümüşoğlu, F. (2008), “Ders Kitaplarında Toplumsal Cinsiyet”, Toplum ve Demokrasi, 2 (4), Eylül-Aralık, 39-50. Euronews (2016), Bilim Dünyasında Cinsiyet Ayırımı. https://www.youtube.com/watch?v=jIMG2G30cOA, indirilme tarihi: 18.10.2016 Kandiyoti, D. (2013), Cariyeler, Bacılar, Yurttaşlar: Kimlikler ve Toplumsal Dönüşümler, Çev. A. Bora ve ark., Dördüncü Basım, İstanbul: Metis. Kottak, C. P. (2016), Antropoloji: İnsan Çeşitliliğinin Önemi, Ed. D. Atamtürk ve Ark., 16. Ed., Ankara: de ki Yayınları. Küçükkaragöz, H. S. (1998), İlkokul Öğretmenlerinde Kontrol Odağı ve Öğrencilerinin Kontrol Odağının Oluşumuna Etkileri, Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı (Doktora Tezi), İzmir. Mimir, A. (2017), Kadının Hak Arama Rehberi, 1. Baskı, Doğan Kitap, İstanbul. Neuman, W. L. (2008), Toplumsal Araştırma Yöntemleri, Çev. S. Özge, 2. Baskı, 2. Cilt, İstanbul: Yayın Odası. Öngen, B. Ve Aytaç, S. (2013), Üniversite Öğrencilerinin Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Tutumları ve Yaşam Değerleri İlişkisi, Sosyoloji Konferansları No: 48 (2013-2), 1-18. Pelizzon, S. M. (2009), Kadının Konumu Nasıl Değişti? Feodalizmden Kapitalizme, Ed. C. Somel, Çev. İ. E. Sadi ve C. Somel, Ankara: İMGE. Phillip, A. (1995), Demokrasinin Cinsiyeti, Çev. A. Türker, İstanbul: Metis. Ritzer, G. ve Stepnisky, J. (2015), Çağdaş Sosyoloji Kuramları ve Klasik Kökleri, Çev. I. Ertuna Howison, 2. Baskı, Ankara: de-ki Yayınları. Sayılan, F. (Ed.) (2012), Toplumsal Cinsiyet ve Eğitim, Ankara: Dipnot. Selek, P. (2014), Sürüne Sürüne Erkek Olmak, 7. Baskı, İstanbul: İletişim. Spring, J. (1991), Özgür Eğitim, Çev. A. Ekmekçi, İstanbul: Ayrıntı. TÜSİAD, (2000), Kadın-Erkek Eşitliğine Doğru Yürüyüş: Eğitim, Çalışma Yaşamı ve Siyaset, İstanbul: Yayın No. TÜSİAD-T/2000-12/290. http://tusiad.org/tr/yayinlar/raporlar/item/1866-kadin-erkek-esitligine-dogru-yuruyus-egitimcalisma- yasami-ve-siyaset, İndirilme Tarihi: 24/11/2016 Ünal, L. I. ve Özsoy, S. (1999), “Eğitimde Fırsat Eşitliği: Modern Türkiye’nin Sisyphos Miti”, Cumhuriyetin 75. Yılında Eğitim. Türkiye Toplumsal ve Ekonomik Tarih Vakfı. s.39-72. Zeyneloğlu, S. (2008), Ankara’da Hemşirelik Öğrenimi Gören Üniversite Öğrencilerinin Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Tutumları, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü (Doktora Tezi), Ankara.