Examining Anxiety and Hopelessness Level of Individuals Going Through or Recently Divorced: The Case of Tunceli Province

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 1, 64 - 85, 30.06.2023

Abdullah Gülmez , Meral Öztürk

Öz

This study aims to examine the hopelessness and anxiety levels of indivduals who are in the process of divorce or divorced in the context of different socio-demographic variables (gender, education level, income, marriage duration, social support etc.) and to reveal the relationship between their hopelessness and anxiety levels. A total of 103 adults, including 85 women and 18 men, participated in the study conducted using quantitative research method. Personal information form, “state-trait anxiety scale” and “hopelessness scale” were utilized in the research, independent sample t-test, one-way analysis of variance (ANOVA), and Pearson correlation coefficient analysis were used in the analysis of the data. According to findings, the most common reason for divorce is severe conflict between spouses. The vast majority of participants want the divorce themselves, receive social support from their families and experience psychological problems such as fear and anxiety during their divorce process. Additionally, a significant proportion of participants have expressed experiencing psychological problems (fear, anxiety, etc.) during the divorce process. Despite the low levels of state anxiety and hopelessness among participants, their trait anxiety level is moderate. Those who do not receive family support during the divorce process, those who undergo divorce after long-term marriages, those with lower income and education levels, and unemployed individuals have higher levels of state and trait anxiety as well as hopelessness. There is a positive and significant relationship between state anxiety, trait anxiety, and hopelessness.

Anahtar Kelimeler

Divorce/Divorce Process, Hopelessness, State/Trait anxiety.

Boşanma Sürecinde Olan/Yeni Boşanan Bireylerin Kaygı ve Umutsuzluk Düzeylerinin İncelenmesi: Tunceli İli Örneği

Öz

Bu çalışma boşanma sürecinde olan veya henüz yeni boşanan bireylerin umutsuzluk ve kaygı düzeylerini farklı sosyodemografik değişkenler (cinsiyet, eğitim düzeyi, gelir, evli kalınan süre, aile desteği vb.) bağlamında incelemeyi ve umutsuzlukları ile kaygı düzeyleri arasındaki ilişkiyi ortaya koymayı amaçlamaktadır. Kantitatif araştırma metoduyla gerçekleştirilen çalışmaya 85 kadın ve 18 erkek olmak üzere toplam 103 yetişkin katılmıştır. Araştırmada kişisel bilgi formu, durumluk, sürekli kaygı ölçeği ve umutsuzluk ölçeği kullanılmış. verilerin analizinde bağımsız örneklem t testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA) ve pearson korelasyon katsayısı analizinden faydalanılmıştır. Bulgulara göre katılımcılar en sık şiddetli geçimsizlik nedeniyle boşanmış, çoğunluğu boşanmayı kendileri istemiş, boşanma sürecinde ailelerinden sosyal destek görmüşlerdir. Yine katılımcıların büyük bir oranı boşanma sürecinde psikolojik sorunlar (korku, kaygı vb.) yaşadıklarını ifade etmişlerdir. Örneklemin durumluk kaygıları ile umutsuzluk düzeyleri düşük, sürekli kaygıları ise orta düzeydedir. Boşanma sürecinde aile desteği almayanların, uzun süreli evlilik sonrası boşanma sürecine girenlerin, gelir düzeyi ile eğitim seviyesi düşük olanların ve işsizlerin durumluk ve sürekli kaygıları ile umutsuzluk düzeyleri daha yüksektir. Durumluk kaygı, sürekli kaygı ve umutsuzluk arasından pozitif yönlü yüksek derecede anlamlı ilişki vardır.

Anahtar Kelimeler

Boşanma/Boşanma Süreci, Umutsuzluk, Durumluk/Sürekli Kaygı

Kaynakça

• Abal, Y. N., Jose, A. Climent, R., Maria, J. L., ve Juan, G.S., (2018). Psychological coping with job loss. empirical study to contribute to the development of unemployed people, International Journal of Environmental Research and Public Health, 1(8),1-11.
• Aktaş, Ç. (2018). Boşanmanın erkekler üzerindeki etkisi: İstanbul örneği, İmgelem, 2(2), 29-57.
• Aktaş-Akoğlu, Ö. A. ve Küçükkaragöz, H. (2018). Boşanma nedenleri ve boşanma sonrasında karşılaşılan güçlüklere ilişkin bir araştırma: İzmir ili örneği, Toplum ve Sosyal Hizmet 29(1), 153-172.
• Avan, E. (2019). Boşanma sürecindeki kadınların sosyo-ekonomik özellikleri, sosyal destek ve umutsuzluk düzeyleri ile ilişkili faktörlerin tanımlanması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aybar, C. (1943). Türkiye’de boşanmalar, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 1(2), 301-317.
• Bakıroğlu, C.T. (2013). Sosyalleşme ve kimlik inşası ekseninde sosyal paylaşım ağları, XV Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri (23-25 Ocak). Akdeniz Üniversitesi, Antalya
• Barrett, A. (2000). Marital trajectories and mental health, Journal of Health and Social Behavior, 41(4), 451–464.
• Beck, A. (1973). The determination of localizations in the brain and spinal cord with the aid of electrical phenomena, Acta Neurobiologiae Experimentalis, 3, 1-55.
• Beck, A.T. ve Steer, R.A. (1993) Beck depression inventory manual. Psychological Corporation.
• Beck, A.T., Weissman, A., Lester, D. ve Trexler, L. (1974). The measurement of pessimism: The hopelessness scale, Journal of Consulting and Clinical Psychology, 42(6), 861-865. doi:10.1037/h0037562
• Bilici, A.B. (2014). Boşanma sürecinin çocuklar üzerindeki psiko-sosyal etkileri, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 18(2), 79-110.
• Binay, M. (2018). Türkiye’de boşanma nedenlerinin analizi ve alternatif uyuşmazlık yöntemleri, Ombudsman Akademik, 5(9), 237-267.
• Birol, S. Ş., Temel, V. ve Aydın, E. (2017). Kadınların boşanma sonrası yaşamlarının psiko-sosyal açıdan incelenmesi, Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 19(32), 47-54.
• Bishop, K. (20 Mayıs 2022). Kadınlar neden erkeklerden daha fazla boşanma davası açıyor?. Erişim tarihi: 11.01.2023, Erişim adresi: https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-61508597
• Blanchflower, D. G., ve Oswald, A. J. (2004). Money, sex and happiness: An empirical study. Scandinavian Journal of Economics, 106(3), 393–415.
• Booth, A., & Amato, P. (1991). Divorce and psychological stress, Journal of health and social behavior, 32(4), 396-407.
• Carlson, D. ve Perrewe, P. L. (1999). The role of social support in the stressor-strain relationship: an examination of work-family conflict, Jurnal of Management, 25(4), 513-540.
• Clarke-Stewart, A., ve Brentano, C. (2006). Divorce: Causes and consequences. Yale University Press.
• Cohen, O., ve Finzi-Dottan, R. (2012). Reasons for divorce and mental health following the breakup, Journal of Divorce & Remarriage, 53, 581–601.
• Çelikel-Çam F. ve Erkorkmaz, Ü. (2008). Üniversite öğrencilerinde depresif belirtiler ve umutsuzluk düzeyleri ile ilişkili etmenler, Nöropsikiyatri Arşivi, 45, 122–9.
• Çiltaş, Ç. (2019). Kadın konukevi hizmeti almakta olan kadınların psikolojik dayanıklılık ile umut düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Darol, E. S. ve Karapınar, A. (2022). Cinsiyet ve medeni durum ile stres zemininde oluşan bazı hastalıkların ilişkisi, Sakarya Tıp Dergisi, 12(2), 263-272.
• Demir, G. (1988). Boşanma yoluyla parçalanmış ailede kadının rol ve statüsündeki değişmeler (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Demo, D.H., Fine, M.A. ve Ganong, L.H. (2000). Divorce as a family stressor. P.C. McKenry ve S.J. Price (Ed.), Families and change: Coping with stresfull events içinde (ss.279-302). Newbury Park, CA: Sage.
• Doğan, T. (2008). Psikolojik belirtilerin yordayıcısı olarak sosyal destek ve iyilik hali. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 30(3),30-44.
• Durak, A. ve Palabıyıkoğlu, R. (1994). Beck umutsuzluk ölçeği geçerlilik çalışması, Kriz Dergisi, 2(2),311-319.
• Erbay, E., Gök, F.A. ve Kardeş, T.Y. (2015). Aile mahkemelerine başvuran ve boşanma sürecinde olan ailelerin problem çözme becerilerinin incelenmesi, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 19(1), 139-154.
• Ergin, H. (2004). Eşler Arası İletişim Çatışmaları. Haluk Yavuzer (Ed.). Evlilik Okulu içinde (ss.177-200). İstanbul: Remzi.
• Fidanoğlu, O. (2007). Evlilik uyumu ile eşlerin somatizasyon düzeyleri arasındaki ilişki ve diğer sosyodemografik değişkenler açısından karşılaştırılması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Filsinger, E.E. ve Wilson, M.R. (1984). Religiosity, socioeconomic rewards, and family development: predictors of marital adjustment, Journal of Marriage and the Family, 46(3), 663-670.
• Giddens, A. (2000). Sosyoloji, Ankara: Ayraç..
• Göksoylu, M. (2013). The comparison of depression and anxiety levels in married and divorce mothers (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Near East University, Nicosia.
• Graham, J.E. Christian, L.M. ve Kiecolt-Glaser, J.K. (2006). Stress, age, and immune function: Toward a lifespan approach, Journal of Behavioral Medicine, 29(4), 389–400.
• Greene, S. M. (1981). Levels of measured hopelessness in the general population, British Journal of Clinical Psychology, 20(1), ll-14.
• Güler, B. K., (2005). İşsizlik ve yarattığı psiko-sosyal sorunların öğrenilmiş çaresizlik bağlamında incelenmesi, İktisat Fakültesi Mecmuası, Prof. Dr. Toker Dereliye Armağan Özel Sayısı, 55(1), 373-393.
• Hadeed, G, J. (1993). Divorce adjustment: Anxiety, self-esteem, and locus-of-control. Dissertations, Theses, and Masters Projects. Paper 1539618527. doi:10.25774/w4-qv29-ev79
• Hald G.M., Ciprić, A., Sander, S. Ve Strizzi, J. M. (2022). Anxiety, depression and associated factors among recently divorced individuals, Journal of Ment Health, 31(4):462-470. doi: 10.1080/09638237.2020.1755022.
• Hegem, (2016). Tunceli ili sosyal analiz çalışması. Erişim tarihi: 10.01.2023, Erişim adresi: https://www.kalkinmakutuphanesi.gov.tr/dokuman/tunceli-ili-sosyal-analiz-calismasi/413
• Herz-Brown, F. (1988). The post-divorce family. B. Carter, ve M. McGoldrick (Ed.), The changing family life cycle: A framework for family therapy (2. Basım) içinde (ss.371-398), Allyn &Bacon.
• Huurre, T., Junkkari, H. ve Aro, H. (2006). Long-term psychosocial effects of parental divorce, European Archives of Psychiatry and Clinical Neuroscience, 256-263.
• Julien D., Markman H. J. (1991). Social support and social networks as determinants of individual and marital outcomes, Journal of Social and Personal Relationships, 8(4), 549–568.
• Kalmijn, M. (2010). Country differences in the effects of divorce on well-being: The role of norms, support, and selectivity, European Sociological Review, 26, 475–490.
• Kalmijn, M., & Uunk, W. (2007). Regional value differences in Europe and the social consequences of divorce: a test of the stigmatization hypothesis, Social Science Research, 36(2), 447–468.
• Kara, H. ve Acet, M. (2012). Spor yöneticilerinde durumluk kaygısının otomatik düşünceler üzerindeki etkisinin incelenmesi. E-Journal Of New World Sciences Academy, 7(4),244-258.
• Karasar, N. (2003). Bilimsel Araştırma Yöntemi, Ankara: Nobel.
• Karney, B.R. ve Bradbury, T.N. (1995) The longitudinal course of marital quality and stability. Psychological Bulletin, 3(4), 118-125.
• Kıran, E. ve Bölükbaşı, A. (2021). Sosyo-ekonomik bir gösterge olarak boşanma: Tekirdağ ili örneği, Journal of Emerging Economies and Policy, 6(1) 165-187.
• Kramrei, E., Coit, C., Martin, S., Fogo, W. ve Mahoney, A. (2007) Post-divorce adjustment and social relationships: A meta-analytic review, Journal of Divorce Remarriage, 46,145-166.
• Kutanis, R.Ö. ve Tunç, T. (2013). Hemşirelerde benlik saygısı ile durumluk ve sürekli kaygı arasındaki ilişki: bir üniversite hastanesi örneği, İş, Güç, Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi,15(2), 1-15.
• Nevid, S. J. (2009). Psychology: Concepts and Applications. Boston: Houghton Mifflin Company.
• Öner, N. ve Le Compte A. (1985). Durumluk-Sürekli kaygı envanteri el kitabı. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
• Özabacı, N., Gamsız, Ö., Biçen, B.Ş., Altınok, A., Dursun, A. ve Sandıkçı, Ç. (2015). Boşanmış kadınların umutsuzluk düzeyleri ve sosyal destek alma durumları, International Journal of Human Sciences, 12(1), 474.
• Özgüven, İ.E. (2010). Ailede iletişim ve yaşam, Ankara: PDREM.
• Öztürk, M. ve Temiz, S. (2020). Aile ve boşanma, E. Dikici, O. Tire ve Z.S. Adıgüzel (Ed.), Aile ve Sosyoloji içinde (ss.126-156). Konya: Eğitim.
• Öztürk, M., Türk, A., Gönültaş, B.M. ve Aydemir, İ. (2022). Mediator role of social media use on the effect of negative emotional state of young adults on hopelessness during COVID-19 outbreak. Archive of Health Science Research. 10, 44-49.
• Öztürk, S. (2006). Anne-babası boşanmış 9–13 yaşlarındaki çocuklar ile aynı yaş grubundaki anne-babası boşanmamış çocukların benlik saygısı ve kaygı düzeyleri ilişkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Perişan, N. (2018). Kaygı, psikolojik dayanıklılık ve başa çıkma yolları arasındaki ilişki: Üst bilişin aracı rolü (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Potter, M. H. (2021). Social support and divorce among american couples. Journal of Family Issues, 42(1), 88–109.
• Rothrauff, T.C. (2005). Beliefs about intergenerational assistance following matters (Yayımlanmamış yüksek lisasn tezi). University of Missouri.
• Sevinç, S. ve Özdemir, S. (2017). Hemşirelik öğrencilerinin kaygı ve umutsuzluk ilişkisi: Kilis örneği, Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 19(2), 14-24.
• Sharma, B. (2011). Mental and emotional ımpact of divorce on women, Journal of the Indian Academy of Applied Psychology, 37(1), 125-131.
• Simon, R. W. (2002). Revisiting the relationships among gender, marital status, and mental health, American Journal of Sociology, 107(4), 1065–1096.
• Spielberger, C.D. (1970). Manual for the state-trait anxiety inventory (Self-evaluation questionnare). Consult. Psychogyists Press.
• Spielberger, C.D. (1972). Anxiety: Current trends in theory and research on anxiety. England: Academic Press.
• Strohschein, L., McDonough, P., Monette, G., ve Shao, Q. (2005). Marital transitions and mental health: Are there gender differences in the short-term effects of marital status change? Social Science & Medicine, 61(11), 2293–2303.
• Symoens, S., Van de Velde, S., Colman, E., & Bracke, P. (2013). Divorce and the multidimensionality of men and women’s mental health: The role of social-relational and socio-economic conditions. Applied Research Quality Life, 9(2), 197–214.
• Şengül, S. ve Güner, P. (2012). İlköğretim matematik öğretmenliği programına devam eden öğretmen adaylarının umutsuzluk Düzeylerinin İncelenmesi. X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi (27-30 Haziran). Niğde: Niğde Üniversitesi.
• Şentürk, Ü. (2008). Aile kurumuna yönelik güncel riskler, Aile ve Toplum Eğitim Kültür ve Araştırma Dergisi, 10(4), 9–16.
• Şirvanlı-Özen, D. (1998). Eşler arası çatışma ve boşanmanın farklı yaş ve cinsiyetteki çocukların davranış ve uyum problemleri ile algıladıkları sosyal destek üzerindeki rolü (Yayımlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Taylan, H. (2009). Türkiye’de köy ailesinde aile içi ilişkiler, Selçuk Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Dergisi, 22, 117-138.
• Tekben, T. (2021). Evlilik birliğinin temelinden sarsılması sebebine dayalı boşanma üzerine bir inceleme. Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2, 1077-1130.
• Tektaş, N. (2014). Üniversite mezunlarının kaygı düzeylerinin incelenmesi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 31(1),243-253.
• Terzi, Ş. (2008). Üniversite öğrencilerinin psikolojik dayanıklılıkları ve algıladıkları sosyal destek arasındaki ilişki. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 29(3),1-11.
• Thoits P. A. (2011). Mechanisms linking social ties and support to physical and mental health, Journal of Health and Social Behavior, 52(2), 145–161.
• Tor, H. (1996). Boşanma ve boşanmış kadınların psiko-sosyal, ekonomik durumları, Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, 4, 202-227.
• TÜİK (2020, Şubat). Evlenme ve Boşanma İstatistikleri, 2019. Türkiye İstatistik Kurumu Haber Bülteni, Sayı: 33708.
• TÜİK (2022, Şubat). Evlenme ve boşanma istatistikleri, 2021. Türkiye İstatistik Kurumu Haber Bülteni, Sayı: 45568
• Türk, A. Öztürk, M. ve Bilican-Gökkaya, V. (2022). Depresyon, anksiyete, stres ve gelecek kaygısı arasındaki ilişkinin kanonik korelasyon analizi ile incelenmesi, Kıbrıs Türk Psikiyatri ve Psikoloji Dergisi, 4(3), 262-270.
• Uğur, Z. (2022b). Wellbeing consequences of unemployment and working with a job dissatisfaction in Turkey, International Econometric Review , 14 (4) , 124-141.
• Uğur, Z. B. (2019). Boşanmanın Evlilik Üzerine Dışsallık Etkisi: Türkiye’den Bulgular, İnsan ve Toplum, 10(1), 1-31.
• Uğur, Z. B. (2022a). Boşanmanın Mutluluğa Bir Etkisi Var mı?, İstanbul University Journal of Sociology, 42 (2) , 365-386.
• Uray, D. (2021). Erkeklerin boşanma süreci ve bu süreç ile baş etme stratejileri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• Üngören, E. ve Ehtiyar, R. (2009). Türk Alman öğrencilerinin umutsuzluk düzeylerinin karşılaştırılması ve umutsuzluk düzeylerini etkileyen faktörlerin belirlenmesi, turizm eğitimi alan öğrenciler üzerine bir araştırma, Journal of Yaşar University, 4(14), 2093-2127.
• Wallerstein, J. S. ve Kelly, J. B. (1980). Suwiving the breakup: How children and parents cope with divorce. New York: Basic Books.
• Wallerstein, J.S. (1986). Women after divorce: Preliminary report from a ten-year follow-up, American Journal of Orthopsychiatry, 56(1), 65-77.
• White, S. W. ve Bloom, B. L. (1981). Factors related to the adjustment of divorcing men. Family Relatiorts, 30, 349-360.
• Yıldırım, N. (2004). Türkiye’de boşanma ve sebepleri, Bilig, (28), 59-81.
• Yıldırım, S. (2007). Anaokulu öğretmenlerinde tükenmişlik düzeyi ve umutsuzluk düzeyleri arasındaki ilişki (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yüce, T. & Yaman, Ö. M. (2022). Aile mahkemelerinde görev yapan sosyal çalışmacıların boşanma olgusuna ilişkin düşünceleri üzerine nitel bir araştırma, Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi , 22 (57) , 825-862.