TÜRKİYE MERKEZLİ KÜRESEL BİR STK OLARAK İHH’NIN SOSYAL ÇALIŞMA NİTELİĞİNE DAİR BİR DEĞERLENDİRME

Year 2021, Volume: 5 Issue: 1, 56 - 71, 30.06.2021

Emine Ataman , İsmail Barış , Şeniz Bayır Aslan

Abstract

Bu çalışmada; sivil toplum kuruluşlarının sosyal hizmetler ve sosyal çalışma kavramlarıyla olan ilişkisi incelenmektedir. Söz konusu kavramların birçok müşterek yönleri bulunmaktadır. Bunların başında insan haklarını ve muhtaç insanlara yardımı esas alan sosyal açılımlar gelmektedir.
İslam tarihinde sivil toplum alanında geleneksel olarak yardımlaşma/dayanışma, sosyal refah odaklı vakıflar ve tekkeler üzerinden yürütülmüştür. Bu geleneği devam ettiren Türkiye merkezli küresel sivil toplum kuruluşu olan “İnsan Hak ve Hürriyetleri İnsani Yardım Vakfı” (İHH)’nın küresel yardım faaliyetleri sosyal çalışma ilkeleri açısından incelenmektedir. Söz konusu kurumun örgütsel yapısı ve faaliyetlerinin sosyal çalışmanın güncel tanımı üzerinden değerlendirilmesi yapılmakta ve yürütülen faaliyetlerin sosyal çalışmanın söz konusu tanımı içerisinde ne kadar yer edebildiği/edebileceği tartışılmaktadır.
Çalışmada Türkiye’de genel anlamda STK’ların ve bu bağlamda İHH’nın hayır karakterli yardım faaliyetlerinin hak temeline dayanmadığı görülmüştür. Bu duruma ek olarak yürütülen faaliyetler, düzenli ve devamlı işleyen bir sisteme bağlı görünmemektedir. İHH’nın sosyal hizmetler kapsamı da ağırlıklı olarak maddi sosyal yardımlardan oluşmakta, misyon ve vizyonunu temsil eder nitelikte olmayıp sosyal çalışma ayağı eksik durmaktadır. Ayrıca değişen dünya şartlarının ve faaliyet alanlarının söz konusu ihtiyaçlar doğrultusunda ve sosyal çalışma kapsamında İHH’nın psikososyal destek/danışmanlık sağlayacak insan kaynağı potansiyelinin de yeterli olmadığı tespit edilmiştir.

Keywords

Sivil Toplum, STK, İHH, Sosyal Hizmetler, Sosyal Çalışma

References

• Aktaş, F. Z. (2017). Türkiye’nin Uluslararası Sosyal Hizmetleri, Türk Kızılay’ı, Türkiye Diyanet Vakfı, Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sebahattin Zaim Üniversitesi SBE, İstanbul.
• Attar, F. (2007). Evliya Tezkireleri. (S. Uludağ, Çev.) İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Bayat, M., Jamnia, M. A. (2003). Sufi Diyarından Hikâyeler (S. Deniz, Çev.). İstanbul: İnsan Yayınları.
• BM. (1994). İnsan Hakları ve Sosyal Hizmet/ Sosyal Hizmet Okulları ve Sosyal Hizmet Mesleği İçin Klavuz. Ankara: Shu Genel Merkezi 2000 Yayın No: 4.
• Buladı, K. (2011). Kur’an’da Sosyal Dayanışma (Müessese - Vakıf – Kültür). İstanbul: Kayıhan Yayınları.
• Ceylan, N. (2017). İnsan Haklarının Korunmasında Sivil Toplum Kuruluşlarının Rolü, Vakıf ve Sivil Toplum Bildiriler. Ankara: Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Çebi, E. (2017) Suriyelilerin Uyum Sürecinde Türk STK’larının Rolü. Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi, Özel Sayı:1, 135-170.
• Demirci, M. (2007). Soru ve Cevaplarla Tasavvufî Hayat. İstanbul: Ensar Neşriyat.
• Demirkıran, S. (2006). Türk Ailesinin Korunması ve Güçlendirilmesinde Sivil Toplum Kuruluşları ile İşbirliğinin Önemi. Aile ve Toplum Eğitim Kültür ve Araştırma Dergisi, 9, 92-96.
• Eliaçık, İ. (2008). Yaşayan Kur’an. İstanbul: İnşa Yayınları.
• Eliade M., Couliano I. P. (1997). Dinler Tarihi Sözlüğü (A. Erbaş, Çev.) İstanbul: İnsan Yayınları.
• Ergin, O. N. (1936). Türkiye’de Şehirciliğin Tarihî İnkişafı. İstanbul: İÜ Hukuk Fakültesi İktisat ve İçtimaiyat Enstitüsü Neşriyatı.
• Ertem, A. (2011). Osmanlıdan Günümüze Vakıflar. Vakıflar Dergisi, 36, ss. 25-65.
• Güzey, A. R. (2019). Osmanlı Tekkelerinde İşleyiş ve Eğitim. Sosyal Bilimler Dergisi, 34, 377-392.
• Gündoğdu, Y. B. (2016). Mescidlerin Ayrılmaz Bir Unsuru Olarak Eğitim. The Journal of Academic Social Science Studies, 45, 313-325.
• İbn Batuta, A. (1333). Seyahatname (M. Şerif Çev.). İstanbul: Kubbealtı Sahaf.
• Karagöz, İ. (2005). Dinî Kavramlar Sözlüğü. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Kongar, E. (2007). Sosyal Çalışma’ya Giriş. Ankara: Sosyal Bilimler Derneği Yayınları.
• Kotan, M. (2010). Küresel Bir Sivil Toplum Örgütü Örneği Olarak İHH. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi SBE, Konya.
• Kurt, S., Taş, Y. (2015). Sivil Toplum Örgütlerinde Profesyonel ve Gönüllü Çalışma İlişkileri Tehditler ve Fırsatlar. Emek ve Toplum, 8, 199-214.
• Küçükali, A. (2016). Kadın Konukevi Müdürlüklerinden Hizmet Alan Kadınların Genel Profili ve Kurumlardan Aldıkları Hizmetlerin Verimliliği: Erzurum, Erzincan ve Bayburt Örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 14, 43-57.
• Rossteutscher, S. (2009). Religion, Zivilgesellschaft, Demokratie. Mannheim:Nomos Verlag.
• Seyyar, A., Özdemir, S. (2015). Manevi Sosyal Hizmetler. Seyyar A. (Ed.). AB Sürecinde Türkiye’de Dini Sosyal Hizmetlerin Önemi (Türkiye-Almanya- Örneği) (ss.53-83). İstanbul: Rağbet Yayınları.
• SHÇEK. (2010). Sosyal Hizmet Terminolojisi. Ankara: SHÇEK Yayınları.
• Sunar, L. (2018). Kurumsal Yönetim Akademisi Araştırma Raporları-1Türkiye’de İslami STK’ların Kurumsal Yapı ve Faaliyetlerinin Değişimi. İstanbul: İlke Yayınları.
• Şahin, M., Kaya, N. E. (2016). Valide Sultanların Kurduğu Vakıfların Kadına Yönelik Sosyal Hizmetleri. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 12, 34-65.
• Şeker, A. (2009). Topluma Hizmet Uygulamaları. Ankara: Nobel Yayınları.
• Taberanî, (1407). Târîhu’l-Umemi ve’l-Mulûk, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye. Beyrut: ?
• Tekeli, İ. (2012). Türkiye İçin Stk’lar ve Katılımcı Demokrasi Yazıları. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Uğur, S. (2013). Sivil Toplum Kuruluşlarını Sosyal Yardım ve Sosyal Hizmet Faaliyetleri. Bursa: Ekin Yayınevi.
• Yılmaz, H. K. (2004). Anahtarlarıyla Tasavvuf ve Tarikatlar. İstanbul: Ensar Neşriyat.
• İnternet Kaynakları
• Tomanbay, İ. (11.11.2017). Göç ve Sığınma Alanında “Sosyal Hizmet Uzmanları” NedenÇalış(A)Mıyor?
• http://www.sosyalhizmetuzmani.org/gocvesiginmaalaninda_neden_sosyalhizmetuzmani_calismiyor.htm. Erişim: 24 Ekim 2018.
• Özer, M. H. (2008). Günümüz İtibariyle Sivil Toplum Kuruluşlarının İktisadi ve Sosyal Fonksiyonları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 26, 86-97. http://dergipark.gov.tr/download/article-file/70059, 2008, 86-97. Erişim: 24 Ekim 2018.
• İHH (2018). https://www.ihh.org.tr/hakkimizda. Erişim: 28 Ekim 2018.
• İHH (2018). https://www.ihh.org.tr/gelir-gider-tablosu. Erişim: 28 Ekim 2018.
• https://www.umhd.org.tr/2018/07/cocuk-istismari-ve-bu-istismara-yonelik-tedbirler-2/ Erişim Tarihi: 21 Haziran 2019.
• https://www.ihh.org.tr/yetkili-kurullar Erişim Tarihi: 22 Haziran 2019.
• https://www.ihh.org.tr/haber/iyd?page=2 Erişim Tarihi: 24 Haziran 2019.
• https://www.ifsw.org/tr/what-is-social-work/global-definition-of-social-work/ Erişim tarihi: 21 Ekim 2019.
• https://islamansiklopedisi.org.tr/tesanud Erişim tarihi: 21 Haziran 2019.