A Study on the Characteristics of Hassa Army Officers in the Pre-Tanzimat Military Modernisation Process

Year 2025, Volume: 6 Issue: 1, 33 - 59, 30.04.2025

Yunus Emre Çakır

https://doi.org/10.52792/tws.1553189

Abstract

This study analyses an identity book dated 1253 AH (1837-38) on the officers of the Ottoman Hassa Army during the military modernisation process of the Ottoman Empire before the Tanzimat. The book provides information on a number of subjects, including the age, literacy levels and military administration skills of the officers of the Hassa Army. In the study, the age and literacy levels of the officers are compared, and the data between different military classes (infantry, cavalry, artillery) are evaluated using statistical methods. The results demonstrate that the infantry class comprised the majority of young, illiterate officers, with an increase in literacy rates observed with the progression of ranks. In contrast, the cavalry class exhibited a higher proportion of older, more experienced officers, while the artillery class displayed the lowest literacy rates across all classes. This study further posits that quantitative historiography can offer novel insights into the history of Ottoman military modernisation.

Keywords

Hassa Army , Military History , Ottoman Officer , Military Modernization

Tanzimat Öncesi Askerî Modernleşme Sürecinde Hassa Ordusu Zabitlerinin Genel Özelliklerine Dair Bir İnceleme

Abstract

Bu çalışma Osmanlı İmparatorluğu’nun Tanzimat öncesi askeri modernleşme sürecinde, Hicri 1253 (1837-38) yılına ait Osmanlı Hassa Ordusu zabitleri hakkında düzenlenen bir künye defterini incelemektedir. Defter, Hassa Ordusu zabitlerinin yaş, okuryazarlık düzeyleri, askerî idare yetenekleri gibi çeşitli konulara dair bilgiler sunmaktadır. Çalışmada zabitlerin yaş ve okuryazarlık düzeyleri karşılaştırılarak, farklı askeri sınıflar (piyade, süvari, topçu) arasındaki veriler istatistiksel yöntemlerle değerlendirilmiştir. Sonuçlar, piyade sınıfında genç ve okur-yazar olmayan subayların çoğunlukta olduğunu fakat rütbelerin yükselmesi ile okuryazarlık oranının da yükseldiğini, süvari sınıfında ise daha yaşlı ve deneyimli subayların bulunduğunu, topçu sınıfında ise okuryazarlık oranının diğerlerine kıyasla çok daha düşük olduğunu göstermektedir. Bu çalışma aynı zamanda kantitatif tarih yazımının Osmanlı askerî modernleşme tarihi hakkında yeni perspektifler sunabileceği iddiasını ileri sürmektedir.

Keywords

Hassa Ordusu , Askeri Tarih , Osmanlı Subayı , Askeri Modernleşme

References

• Arşiv Kaynakları
• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) BOA, (TS.MA. e.) 64/27; 65/4.
• Telif Eserler ve İncelemeler
• Çağrıcı, Mustafa. “Sâlih”. TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/Salih (14.10.2024)
• Özcan, Abdülkadir. "Hassa Ordusunun Temeli Mu‘allem Bostaniyan-ı Hassa Ocağı Kuruluşu ve Teşkilatı." Tarih Dergisi 34 (1984): 347-396.
• Özcan, Ahmet. “Askeri Tarih, Tarihsel Gelişimi, Yazarlar ve Okurları Üzerinde Bir Değerlendirme.” Türk Savaş Çalışmaları Dergisi 1, no. 1 (2020): 3-23.
• Özekmekçi, Mustafa Mesut. “II. Mahmud Dönemi’nde Kurumsal Standart Sağlama Çabalarına Bir Örnek: Orduya Dair İki Vesikayı Anlamlandırmak.” SAVSAD Savunma ve Savaş Araştırmaları Dergisi 31, no. 1, (2021): 55-78.
• Shavelson, Richard J. Sosyal Bilimler İçin İstatistik. Çeviri Editörü N. Güler. Ankara: Pegem Akademi, 2016.
• Yıldız, Gültekin. Neferin Adı Yok; Zorunlu Askerliğe Geçiş Sürecinde Osmanlı Devletinde Siyaset, Ordu ve Toplum (1826-1839). İstanbul: Kitabevi, 2009.
• Zürcher, Eric Jan. "Teoride ve Pratikte Osmanlı Zorunlu Askerlik Sistemi (1844-1918)." Devletin Silahlanması: Ortadoğu’da ve Orta Asya’da Zorunlu Askerlik, Derleyen Eric Jan Zürcher. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2003.