Klasikler Meselesine Çağdaş Bir Bakış: D. Mehmet Doğan’ın Görüş ve Eleştirileri

Year 2025, Issue: 45, 56 - 78, 28.09.2025

M. Fatih Kanter

https://doi.org/10.64985/tybakademi.1707932

Abstract

D. Mehmet Doğan, “Neden Klasiklerimiz Yok?” eserinde Türk klasiklerinin toplumun ortak
hafızasında asırlar içerisinde nesilden nesile aktarıldığını dile getirir. Özellikle Tanzimat ve
Cumhuriyet sonrasında yaşanan değişim ve dönüşümlerin temel eserleri nasıl etkilediğine değinen
yazar, harf inkılabı ve dilde sadeleşme hareketlerinin Türk klasiklerini ve temel metinleri ortak
bir mutabakat hâlinde kabul görmediğini ileri sürer. MEB’in 1940’lı yıllarda Hasan Âli Yücel
tarafından başlatılan tercüme hareketi ile Batı ve sonrasında Şark-İslam klasikleri Türkçeye
kazandırılır. 1970’li yıllarda yine MEB’in 1000 temel eser yayınlama teşebbüsü ise 100 eseri
bile bulmadan kesintiye uğrar. MEB’in 2000’li yıllardaki 100 Temel Eser hareketi ise seçilen
eserlerin bir kısmının yayınevleri tarafından tahrip edilmesi sebebiyle sorunlar teşkil eder. Doğan,
çalışmasında Türk klasiklerinin bir ortak mutabakat ile belirlenemeyişinin sebeplerini tarihî
süreçte yaşanan tüm ayrıntılarıyla değerlendirir. Bu makalede, D. Mehmet Doğan’ın klasikler
meselesine yaklaşımı, toplumsal ve kültürel boyutuyla irdelenecektir. Bu konudaki tenkit ve
teklifleri yorumlanacaktır.

Keywords

D. Mehmet Doğan , Klasikler , Temel Eserler , Kanon , Edebiyat.

A Contemporary View of the Issue of Classics: D. Mehmet Doğan’s Views and Criticisms

Abstract

In his book “Why Don’t We Have Classics?, D. Mehmet Doğan states that Turkish classics have
been passed down from generation to generation for centuries in the collective memory of the
society. The author touches upon how the changes and transformations that took place, especially
after Tanzimat and the Republic affected the basic works, and argues that the alphabet reform
and the simplification movements in the language did not accept the Turkish classics and basic
texts as a common consensus. With the translation movement initiated by the MEB in the 1940s
by Hasan Âli Yücel, Western and then Eastern-Islamic classics were brought into Turkish. In the
1970s, MEB’s attempt to publish 1000 basic works was interrupted before reaching 100 works.
MEB’s 100 Basic Works movement in the 2000s posed problems due to the destruction of some
of the selected works by publishing houses. In his study, Doğan evaluates the reasons for the failure
to determine Turkish classics with a common consensus on all the details of the historical process.
This article will examine D. Mehmet Doğan’s approach to the issue of classics in terms of its social
and cultural dimensions. His criticisms and suggestions on this subject will be interpreted.

Keywords

D. Mehmet Doğan , Classics , Basic Works , Canon , Literature.

References

• Akalın, Ş. H. (2011). Türkçe Sözlük (11. b.). Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Akman, H. (2018). Servet-i Fünun Döneminde Klasikler Tartışması. Hece, 22 (36), s. 181-188.
• Anar, T. (2013). Türk Edebiyatında Edebiyat Kanonu: Kanon, Kanona Girmek ve Kanona Müdahale.
• FSM İlmî Araşatırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi(1), s. 40-78.
• Beyatlı, Y. K. (1971). Edebiyata Dair. İstanbul Fetih Cemiyeti Yayınları.
• Bloom, H. (2014). Batı Kanonu. (Çev. Çiğdem Pala Mull). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Çocuk Vakfı. (2009). 100 Temel Eser Raporu. Çocuk Vakfı.
• Doğan, D. M. (1990). Dil Kültür Yabancılaşma. İstanbul: Beyan Yayınları.
• Doğan, D. M. (1996). Büyük Türkçe Sözlük (11. b.). İstanbul: İz Yayıncılık.
• Doğan, D. M. (1997). Batılılaşma İhaneti. İstanbul: İz Yayınları.
• Doğan, D. M. (2004). Yüzyılın Soykırımı. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Doğan, D. M. (2016). Neden Klasiklerimiz Yok? Ankara: Yazar Yayınları.
• Gürdamur, E. (2018). Klasiklerin Tercümesi Üzerine İlk Tartışmalar. Hece, 22 (36), s. 168-180.
• İsen Durmuş, T. (2011). Türk Edebiyatında Klasik Algısı Üzerine Düşünceler. Millî Folklor (90), s. 37-48.
• Kanter, B. (2018). Tanzimat Dönemi’nde Eleştiri. Tanzimat Dönemi Türk Edebiyatı I, s. 211-241.
• Kaplan, R. (1998). Klasikler Tartışması Başlangıç Dönemi. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Meriç, C. (2014). Kırk Ambar Cilt 1 Rümuz-ul Edeb. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Özçelebi, B. M. (2003). Cumhuriyet Döneminde Edebî Eleştiri (1923-1938). Hece Eleştiri özel sayısı 7 (77/78/79), s. 102-123.
• Parla, J. (2004). Edebiyat Kanonları. Kitaplık Aylık Edebiyat Dergisi Edebiyat Kanonu Dosyası, 11(68), s. 51-59.
• Tüzer, İ., & Hüküm, M. (2019). Edebiyat Sosyolojisi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Ülken, H. Z. (2011). Uyanış Devirlerinde Tercümenin Rolü. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Yalçın, H. C. (1999). Edebiyat Anıları. (R. Mutluay, Dü.) İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Yılmaz, O. (2014). 100 Temel Eser Listesi ve Bu Listenin Etkileri. Türk Dili Dergisi Çocuk ve İlk Gençlik Edebiyatı Özel Sayısı, 107(756), s. 725-735.