A REVIEW ON MEN'S CLOTHING IN THE PERSIAN EMPIRE (ACHAEMENID) PERIOD

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 11, 216 - 240, 31.12.2021

Parvin Ghorbanzadeh Dizajı

https://doi.org/10.55004/tykhe.994108

Öz

Clothing, which is considered a pecuniary culture symbol, is considered as one of the important elements that reflect the traditions, customs and cultures of a society. Clothing that meets the need for protection and covering of primitive people, seems to have meanings in many subjects such as, social position, gender nowadays, education level, culture, belief and outlook on life. Also its reflects the characteristics of a country, period, person or community, which is considered one of the liveliest documents of cultures. For these reasons, Persian clothing style, which is associated with a rich understanding of art and culture, especially Persian men's clothing, although it is thought of as a result of the combination of East-West art and culture, it definitely exhibits a unique style and stance. In general, in Persian clothing culture; Without seeing much difference between men's and women's clothing styles; It is possible to see the loose and comfortable clothing style as the palace and official dress, and the tight style as the cavalry uniform. On the other hand, the common clothing styles among the people differ with each other. These differences are in hat types, long dresses, bottom shirts, trousers and a kind of slipper models known as PAPUSH. In this research, a rich literature review on Persian men's clothing was made and enriched with visual sources. The chosen topic is important in terms of creating a source and contributing to the relevant literature in terms of Persian and world cultural history.

Anahtar Kelimeler

Achaemenids, Persian Men, Persepolis, Iskender, Naqsh-i Rustem, Susa

PERS İMPARATORLUĞU (AKHAİMENİD) DÖNEMİ ERKEK GİYİM KUŞAMI ÜZERİNE BİR İNCELEME

Öz

Maddi kültür simgesi sayılan giyim, bir toplumun geleneklerini, göreneklerini, kültürlerini yansıtan önemli öğelerden biri sayılmaktadır. İlkel insanların korunma ve örtünme ihtiyacını gideren giyime, günümüzde cinsiyet, sosyal konum, eğitim düzeyi, kültür, inanç, yaşam görüşü gibi birçok konuda anlam yüklendiğine şahit olmaktayız. Kültürün en canlı belgelerinden biri olarak sayılan giyim, bir ülkenin, dönemin, kişinin ya da topluluğun özelliklerini yansıtmaktadır. Bu sebeplere dayanarak zengin bir sanat ve kültür anlayışıyla ilişkilendirilen Pers giyim tarzı özellikle Pers erkek giyimi, Doğu-Batı sanat ve kültürünün birleşiminin bir sonucu olarak düşünülse de kesinlikle kendine has bir tarz ve duruş sergilemektedir. Genel olarak Pers giyim kültüründe, kadın, erkek giyim tarzları arasında pek bir fark görülmeksizin, bol ve rahat olan giyim tarzını saray elbisesi ve resmi elbise ve dar olan stili ise süvari üniforması olarak görmek mümkün. Diğer taraftan normal halkın arasında yaygın olan kıyafet tarzları farklılık göstermektedir, bu farklılıkları; şapka türlerinde, uzun elbiseler, alt gömlekler, pantolonlar ve Papuş diye bilinen bir tür terlik modellerinde görmekteyiz. Bu araştırmada Pers erkek giyimiyle ilgili, zengin bir literatür taraması yapılmış ve araştırma görsel kaynaklarla desteklenmiştir. Seçilen konunun Pers ve dünya kültür tarihi ile ilgili literatüre kaynak sağlaması ve katkı sunması bakımından önemli olduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Akhaimenidler, Pers Erkek Giyimi, Persepolis, İskender Lahdi, Nakş-ı Rüstem, Susa

Kaynakça

• Bursalıgil, G. (2009). Antropolojik açıdan giyim kültürü [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi.
• Cotterell, A. (Ed.). (1993). The penguin encyclopedia of classical civilization. Penguen Publication.
• Calmeyer, P. (1977). Vom reisehut zur Kaiserkrone b. stand der Archäologischen forschung zu den Iranischen Kronen. AMI, 10, 168-90.
• Çeliksap, S. (2015). Giyim ve modanın kısa öyküsü. İstanbul Aydın Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, 1(1), 157-164.
• Dandamaev, M. A. (2002). A political history of the achaemenid empire. (تاریخ سیاسی هخامنشیان) (1. Baskı). (Kh. Bahari, Çev.). Karang Yayıncılık. (Orijinal eserin basım tarihi 1989).
• Doğan, M. M. (2011). Giyim kuşam ve kültür incelemeleri üzerine türk romanı (1870-1940) [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Erden, A. (2005). Anadolu’da giysi kültürü. İzlenim Yayınevi.
• Frye, R. N. (2014). The history of ancient Iran. (تاریخ باستانی ایران) (9. Baskı). (M. Rajabnia, Çev.). Bilim Kültür Yayınları. (Orijinal eserin basım tarihi 1984).
• Girshman, R. M. (2014). History of ıran: from beginning to ıslam, (ایران از آغاز تا اسلام) (21. Baskı). (M. Moin, Çev.). Bilimsel ve kültürel yayıncılık şirketi. (Orijinal eserin basım tarihi 1995).
• Güngör, M. (2013). Giyim kültürü ve giysiye sahip olma arzuları: giyim mandalası. Ekev Akademi Dergisi, 17 (54).
• Gheibi, M. (2005). An 800-year history of Persian costum. ( هشت هزار سال تاریخ پوشاک اقوام ایرانی.). Hirmand Yayınevi.
• Gall, H. V. (1972). Persische and Medische Stämme. AMI, 5, 261-83.
• Hintz, W. (2001). Darius und die Perser: E. Kulturgeschichte d. Achämeniden (Holle vergangene kulturen),) داریوش و پارس ها :تاریخ فرهنگ ایران در دوره هخامنشیان ).(A. Sadrieh, Çev.). Amirkabir Yayınları. (Orijinal eserin basım tarihi 1976).
• Rawlinson, G., Allen, J. ve Owens, S. (2015). The histories of herodotus, (تاریخ هرودوت) (6. Baskı). (G. A. V. Mazandarani, Çev.). Bilim Kültür Yayınları. (Orijinal eserin basım tarihi 1392).
• Hekmet, A. (1971). Antik İran’da eğitim. (آموزش و پرورش در ایران باستان.). Bilimsel Araştırma ve Planlama Kurumu.
• Head, D. (2012). The Achaemenid Persian Army, (ارتش ایران هخامنشی) (2. Baskı). (A. Mohammad, Çev.). Ghoghnoos Yayınevi. (Orijinal eserin basım tarihi 1992).
• Houston, M. G. (1964). Ancient Egyptian, Mesopotamian and Persian Costume and Decoration (2. Baskı). Adam & Charles Black. ISBN-10: ‎ 0713604735
• Hinz, W. (1969). Old Iranian finds and research. Walter de Gruyter & Co. DM 110.
• Idem. (1973). A painted relief from Persepolis. Archaeology, 26, 22-116.
• Koch, H. (2007). From the tongue of Darius, (اززبان داریوش ) (9. Baskı). (R. Parviz, Çev.). Kareng Yayınevi. (Orijinal eserin basım tarihi 1997).
• Ksenophon. (2019). Cyropaedia or the institution of Kiro. ( کیروپدیا ویا موسسه ی کوروش) (9. Baskı). (R. Meshayehi, Çev.). Shabek Publication. (Orijinal eserin basım tarihi 1803).
• Kidwell, C.B. ve Steele, V. (1989). Men and women: dressing the part. Washington: Smithsonian Institution Press. National Government Publication.
• Lerner, J. (1971). The Achaemenid relief of Ahura Mazda in the Fogg Art Museum. Bull Asia Inst, 2, 19-35.
• Omsted, A. T. A. (1993). History of the Achaemenid Empire, (تاریخ شاهنشاهی هخامنشی) (9. Baskı). (M. Moghadam, Çev.). Amirkabir Yayınevi. (Orijinal eserin basım tarihi 1948).
• Porada, E. (1985). Classical Achaemenid Architecture and Sculpture. Camb. Hist. Iran II. içinde, ss. 793-827. Shahbazi, A. Sh. (1970/2003). Büyük Kiros: İran İmparatorunun kurucusunun hayatı ve eserleri. (کوروش بزرگ: زندگی و جهانداری بنیانگذارشاهنشاهی ایران). Shiraz Üniversitesi Yayınları.
• Shahbazi, A. Sh. (1973/1975). The Irano-lycian monuments: the antiquities of xanthos and its region as evidence for the Iranian aspects of the Achaemenid Lycia (Institute of Achaemenid Research Publication, II, Tehran 1975) [Yayımlanmamış Doktora Tezi] Londra Üniversitesi.
• Schoppa, H. (1933). Die Darstellung der Perser in der griechischen Kunst bis zum Beginn des Hellenismus, Coburg, Germany, Tageblatt-Haus. BIB.D.02322/10
• Schmidt, E. F. (1953). Persepolis I: Structures, Reliefs, Inscriptions. The University of Chicago Press.
• Strabon. (2012). Antik Anadolu coğrafyası/ Strabon-Geographika. (P. Adnan, Çev.). Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Sykes, S. (2010). A history of Persia, (تاریخ ایران ) (8. Baskı). (F. D. G. Seyed. M. T, Çev.). Negah Yayınevi. (Orijinal eserin basım tarihi 1915).
• Tezcan, M. (2019). Giyim olgusuna sosyo-kültürel bakış ve Türklerde giyim. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 16 (1), 255-276. doi: 10.1501/Egifak_0000000932.
• Tilia, AB. (1972/1978). Studies and restorations at Persepolis and other sites of Fārs (2). Italian Institute for the Middle and Far East. Reports and Memoirs.
• Von Graeve, V. (1970). Der Alexandersarkophag und seine Werkstatt. Berlin
• Willcox, R. T. (1993). The dictionary of costume. (Kostüm sözlüğü). (B. Shirin, Çev.). Toros Yayınları. (Orijinal eserin basım tarihi 1992).
• Walser, G. (1966). Die völkerschaften auf den Reliefs von Persepolis. historische Studien über den sogenannten Tributzug an der Apadanatreppe.
• Widengren, G. (1956). Some remarks on riding costume and articles of dress among Iranian peoples in Antiquity. Arctica: Studia Ethnographica Upsaliensia.
• Yılmaz, C. A. (2020). Pers İmparatorluğu'nun çöküşü. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 30(1), 413-427. doi: 10.18069/firatsbed.643663.
• Ziyapour, J. (1970). Eski İran kıyafetleri. (Antik çağlardan Sasani İmparatorluğu'nun başlangıcına kadar). (پوشاک باستانی ایرانیان، از کهنترین زمان تا آغاز شاهنشاهی ساسانی.). Güzel Sanatlar ve Müze Yayınları.
• Ziyapour, J. (1968). En eski zamanlardan Pehlevi İmparatorluğu'nun başlangıcına kadar İran kadın giyimi. (پوشاک زنان ایران از کهنترین تا آغاز شاهنشاهی پهلوی زمان تا آغاز شاهنشاهی ساسانی.) Kültür ve Sanat Bakanlığı BbitaYayınları.