Türk Savunma Sanayi’nde Yaşanan Gelişmelerin Posta Pulları Üzerinden Değerlendirilmesi

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 14, 22 - 45, 30.06.2023

Serkan Aycil

https://doi.org/10.55004/tykhe.1172988

Öz

Bu çalışma, Türk Savunma Sanayi’nde yaşanan gelişmeleri, posta pulları üzerinden sentezleyerek sunmayı amaçlamaktadır. Bu nedenle çalışmada deniz, kara ve hava araçlarını konu alan on bir farklı görsele yer verilmektedir. Görsellerin tür dağılımına bakıldığında kara aracı: Ana Muhabere Tankı (Altay), deniz araçları: Osmanlı Kalyonları, TCG Gemlik, Denizaltı Savunma Harbi ve Karakol Gemisi (MİLGEM). Hava araçları ise: Bleriot Keşif Uçağı, F-104 Jet Uçağı, Türk Havacılık ve Uzay Sanayi başlıklı tasarım, Taarruz ve Taktik Keşif Helikopteri (Atak), Yeni Nesil Temel Eğitim Uçağı (Hürkuş), İnsansız Hava Aracı Anka ve Bayraktar’dan oluşmaktadır. Nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi üzerinden ilerletilmiş olan bu çalışmanın esasını yazılı ve görsel kaynaklar oluşturmaktadır. Yazılı kaynaklar, savunma sanayinde yaşanan gelişmeler ve bu alanda yayımlanmış olan istatistiki veriler ekseninde, görsel kaynaklar ise 1965-2017 yılları arasında Posta ve Telgraf Teşkilatı AŞ tarafından tedavüle çıkartılan posta pulları üzerinden şekillenmiştir. Bulgular; savunma sanayi yatırımları karşılığında Türkiye’nin yerli imkânlarla imal ettiği İHA teknolojisinin 2020 yılı itibarıyla 308 adedi aştığı, 2017’de ilk ihracatı gerçekleşen dört farklı modeldeki İHA teknolojisinin şu an için 7 ülkeye transferinin sağlandığı. 2022 yılı deniz, kara ve hava (askeri ve sivil) savunma sanayi yatırımları ihracat rakamının 3.188 milyon doları aştığı, alınan sipariş rakamının ise cari 8.797 milyon dolar civarında seyrettiği görülmektedir. Çalışmanın sonucunda; envantere kayıtlı bulunan ve Türk Savunma Sanayi’si açısından birer somut göstergeye dönüşen savunma teknolojisinin, yakın gelecekte uydu sistemleri ile entegre edileceği ve mevcut döngünün tamamlanacağı çıkarımında bulunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Türk Savunma Sanayi, Posta Pulu, Hürkuş, Altay, Bayraktar, Anka, Milgem

Kaynakça

• Akıncı, A., Doru, G., Seçkin, M., Özben, M. ve Yiğit, Z. (2017). Milli taşıtlarımız pullarda, Pttlife, 14, 117. https://www.ptt.gov.tr/Lists/Yayinlarimiz/Attachments/19/Pttlife_14.pdf
• Ararat Gökalp, A. (2015). Hürkuş Temel Eğitim Uçağı geliştirme süreci. TMMOB Makina Mühendisleri Odası VIII. Ulusal Uçak, Havacılık ve Uzay Mühendisliği Kurultayı, (Yayın No: E/MMO/643). http://www1.mmo.org.tr/resimler/dosya_ekler/a6d7db989163d97_ek.pdf
• Aselsan. (2018, Eylül). T-129 Atak helikopterinden yurtdışı atağı. Aselsan, 31(99), 36-37. https://www.aselsan.com.tr/22018_6662.pdf
• Ateş, E. (2021). Türkiye’nin insansız hava aracı (İHA) ihracat rekabet gücünün analizi. Türkiye İnsansız Hava Araçları Dergisi, 3(1), 07-16.
• Aycil, S. (2021). Posta pulu üretim teknolojileri ve sıradışı pul tasarımları. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 20(2), 711-731. doi: 10.21547/jss.866630
• Bakır, G. (2019). İnsansız hava araçlarının savunma sanayi harcamasında yeri ve önemi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(2), 127-134.
• Börteçin, E. (2013). Altay Ana Muharebe Tankı. TÜBİTAK Bilim ve Teknik, 16-19.
• Celep, B. (2018). Türkiye Amerikan askeri yardım kurulu (JAMMAT) ve Türkiye’deki faaliyetleri (Yayın no. 521200) [Doktora tezi]. İstanbul Üniversitesi. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp Datastats. (2021a). Ülkelere göre askeri harcamalar, ihracat-ithalat, personel. Erişim Tarihi: 12.04.2022. https://www.drdatastats.com/ulkelere-gore-askeri-harcamalar-ihracat-ithalat-personel/
• Datastats. (2021b). Ülkelerin askeri gücü (askeri güç endeksi, askeri uçak, helikopter ve tank sayısı). Erişim Tarihi: 12.04.2022. https://www.drdatastats.com/ulkelerin-askeri-gucu-askeri-guc-endeksi-askeri-ucak-helikopter-ve-tank-sayilari/
• Demirdağ, E. (2020, Mayıs). Tank ve zırhlı araçlar. Aselsan Dergisi, 105, 1-120.
• Diler, T., Piren, F. Çelik, F. ve Doğutepe, İ. M. (2021). MİLGEM projesi’nin tarihsel süreci, Mavi Vatan’dan Açık Denizlere Dergisi, 2(8), 70-92.
• Düz, S. (2020). Türkiye’nin gökyüzündeki yeni gücü İHA’lar. Seta Analiz, 336, 1-26.
• Ertogan, M. (2012). Gemilerin yalpa hareketinin parçacık sürüsü optimizasyonu uyarlamalı PDD2. Aktif finlerle kontrolü (Yayın no. 328140) [Doktora tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=BQKJztrGjT09QTe-W93XOw&no=QEjlQW0dz4RSiH9sBXP65g
• Euronews. (2022, 30 Nisan). En büyük ekonomiler listesinde 21. sıraya düşen Türkiye G 20’den çıkarılacak mı? Euronews. https://tr.euronews.com/2022/04/29/en-buyuk-ekonomiler-listesinde-21-s-raya-dusen-turkiye-g-20-den-c-kacak-m#:~:text=Sat%C4%B1n%20alma%20g%C3%BCc%C3%BC%20paritesine%20g%C3%B6re,d%C3%BCnyan%C4%B1n%20en%20b%C3%BCy%C3%BCk%2021.%20ekonomisi
• Filateliya Ukrayiny. (2020). Armored vehicle. Erişim Tarihi: 12.04.2022. https://www.ukrposhta.ua/doc/philately-of-ukraine/filateliya_ukrayiny-20.pdf
• Gürer, B. ve Demirbağ, H. (2008). Vecihi Hürkuş havada 1. kitap 1915-1925. (3. Baskı). Tayyareci Vecihi Hürkus Müzesi Derneği.
• Hürkuş, V. (1925). İlk Türk tayyaresini nasıl yaptım ve nasıl taltif edildim. (Gürer, N. Çev.). Resimli Ay Dergisi, 3, 4-5.
• Kakaşçı, U. ve Orhan, B. (2018). Türkiye Savunma Sanayii ihracatının geliştirilmesine yönelik öneriler. Sürdürülebilir Havacılık Araştırmaları Dergisi, 3(2), 78-87.
• Kapucu, D. (2020). 1974 Kıbrıs Hava Harekâtı. Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, 4(2), 83-104.
• Karaaslan, M. (2012). Kara sistemleri semineri. MSI Dergisi, 13(Özel Sayı), 1-111.
• Karakaş, D., Karakaş, M., Karagöz, Ö. ve Tiftikci, H. (2012). Türk İnsansız Hava Aracı ANKA’nın uçuş simülasyon ortamı. Savunma Bilimleri Dergisi, 11(1), 91-106.
• Karamanlı, İ. A. (2018). Model insansız hava aracı üretimi (Yayın no. 515733) [Yüksek lisans tezi]. Karabük Üniversitesi. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=A2lTQNR5RjYtvryevihMKw&no=9DEPlWFtFGqi5aK-Otvq9w
• Kavuncu, S. (2013). 1990’larda Türkiye-ABD ilişkilerinde SEİA ve ABD yardımı. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(1), 123-148.
• Koleksiyonodası (2021). Cumhuriyet Dönemi pulları. Erişim Tarihi: 12.04.2022. https://koleksiyonodasi.com/#
• Kopp, C. (2005). Are helicopters vulnerable? Australian Aviation, 59-63.
• Masat, Ö. (2010). Yeni nesil fırkateynler için yardımcı sistemlerin seçim kriterleri ve tasarıma etkileri (Yayın no. 259817) [Yüksek lisans tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=BSQB9nNUnXR-oZuyYB1h6w&no=8wXp6Ohf7JeyUtb_lq773Q
• Mercan, E. (2022). Modern harp gemileri. Kronik Kitap.
• Özlü, H. (t.y.). Atatürk Dönemi Türk Savunma Sanayi. Atatürk Ansiklopedisi.
• Pınar, G. (2015). Hürkuş uçakları aviyonik mimarileri.TMMOB Makina Mühendisleri Odası VIII. Ulusal Uçak, Havacılık ve Uzay Mühendisliği Kurultayı. (Yayın No: E/MMO/643). http://www1.mmo.org.tr/resimler/dosya_ekler/c2fae8fa0a97050_ek.pdf
• Pulhane. (t.y.a). Pulhane dolaşıma sunulan pulların yıl listeleri. Erişim Tarihi: 05.03.2022. https://www.pulhane.com/
• Pulhane. (t.y.b). Gemiler. Erişim Tarihi: 05.03.2022. https://pulhane.com/Tematik/gem.html
• Pulhane. (t.y.c). Uçaklar. Erişim Tarihi: 05.03.2022. https://www.pulhane.com/Tematik/uca.html
• Pulhane. (1965). Türk Donanma Cemiyeti’nin ilk kongresi. Erişim Tarihi: 05.03.2022. https://pulhane.com/KatalogSayfalari/k196514.html
• Pulhane. (1971). Türk Hava Kuvvetleri’nin vatan hizmetinde 60. yılı. Erişim Tarihi: 05.03.2022. https://www.pulhane.com/KatalogSayfalari/k197111.html
• Pulhane. (1988). Türk Havacılık ve Uzay Sanayi. Erişim Tarihi: 05.03.2022. https://www.pulhane.com/KatalogSayfalari/k198812.html
• Pulhane. (2006). Uçaklar. Erişim Tarihi: 05.03.2022. https://www.pulhane.com/KatalogSayfalari/k200612.html
• Pulhane. (2014). Osmanlı Kalyonları. Erişim Tarihi: 05.03.2022. https://www.pulhane.com/KatalogSayfalari/k201422.html
• Pulhane. (2017). Taşıtlar. Erişim Tarihi: 05.03.2022. https://www.pulhane.com/KatalogSayfalari/k201726.html
• Saraç, T. (2013). Hürkuş projesi'nin yazılım kapsamında sertifikasyon yolculuğu. A. Egesoy, R. C. Erdur ve N. Y. Topaloğlu (Eds.), 7. Ulusal Yazılım Mühendisliği Sempozyumu Bildiriler Kitabı. https://ceur-ws.org/Vol-1072/submission13.pdf
• SASAD Performans Raporu. (2020). Savunma ve Havacılık Sanayii İmalatçılar Derneği, Ankara. https://www.sasad.org.tr/uploaded/Sasad-Performans-Raporu-2020.pdf
• SASAD Performans Raporu. (2022). Savunma ve Havacılık Sanayii İmalatçılar Derneği, Ankara. https://www.sasad.org.tr/sasad-sektor-performans-raporu-2022
• Savunma Havacılık ve Uzay Sanayii Panel Raporu. (2003, Temmuz). Ankara.
• Smithsonian. (t.y.). Air stamps–military aviation: Air force, army, navy & marine corps. Erişim Tarihi: 17.06.2022. https://postalmuseum.si.edu/exhibition/stamps-take-flight-us-air-and-space-stamp-gallery/air-stamps%E2%80%93military-aviation-air-force
• Snee, C. (2021, Eylül 10). Vehicles of the British Army on 12 new British stamps. Erişim Tarihi: 11.08.2022. https://www.linns.com/news/world-stamps-postal-history/vehicles-of-the-british-army-on-12-new-british-stamps
• Şehitoğlu, Y. ve Kurt, E. (2021). Türk Savunma Sanayi tarihi. Ötüken Neşriyat.
• Tanrıverdi, M. (2014, Ağustos). Yerli tank örneği üzerinden savunma sanayinin önemi. Erişim Tarihi: 11.01.2022.https://www.assam.org.tr/reports/2014_08_25_Yerli_Tank_Ornegi_Uzerinden_Savunma_Sanayinin_Onemi.pdf
• T.C. Kalkınma Bakanlığı. (2018). On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023) Hava taşıtları bakım onarımı çalışma grubu raporu (Yayın No: KB: 3038-ÖİK: 829). Yönetim Hizmetleri Genel Müdürlüğü Bilgi ve Belge Yönetimi Dairesi Başkanlığı, Ankara. https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2020/04/HavaAraclariUretimi_ve_BakimOnarimiCalismaGrubuRaporu.pdf
• TEI Post. (2019, Şubat-Temmuz). TEI-170’in ilk uçuşu gerçekleştirildi. TEI Post, 135, 1-101. https://www.tei.com.tr/uploads/docs/tei-post/1599035832_tei135tur.pdf
• Treisman, R. (2022, Nisan 20). Ukrainians wait in line for hours to buy commemorative Snake Island postage stamps. Erişim Tarihi: 12.04.2022. https://www.npr.org/2022/04/20/1093764504/ukraine-snake-island-postage-stamp
• Tuna, T. (1977). Dünyanın ilk posta pulu. Hayat Tarih Mecmuası, 3, 94-95.
• TUSAŞ İHA Projeleri, (2016). Hava kuvvetleri: 2016 – 2050 sektör değerlendirme raporu. Thinktech STM Future Technology Institute. https://thinktech.stm.com.tr/uploads/docs/1608914423_satm-bb-17-0200-sektor-raporlari-iha-260417.pdf?
• Türk, F. (2015). Cumhuriyet Döneminde Türkiye ile Almanya arasındaki silah ticareti 1923-1945. BELLETEN, 79(285), 761-782. doi.org/10.37879/belleten.2015.761
• Yalçın, O. (2010). Türk Devleti’nin uçak fabrikası kurma mücadelesinde ilk girişim: Tayyare ve Motor Türk Anonim Şirketi (TOMTAŞ) ve Kayseri Uçak Fabrikası. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 26(78), 561-588.
• Yalçıntaş, M. (2021). Savunma projelerinde araştırma geliştirme (AR-GE) ve inovasyon. Ed. Ebru Caymaz ve Fahri Erenel. Savunma Kaynaklarının Planlanması ve Yönetimi içinde. Nobel Akademik Yayıncılık, 313-338.
• Yavuz, İ. (2012). İlk Türk uçağı ne zaman yapıldı? Kim yaptı? Bilim Teknik, 24-27.
• Yazıcı, M. E. (2016). HÜRKUŞ: 10 yıl gerçekten uzun bir süre mi? MSI Dergisi, 136, 56-61.
• Yürekli, H. (2008). Taarruz helikopterleri seçiminde electre yönteminin kullanılması (Yayın no. 261634) [Doktora tezi]. İstanbul Üniversitesi. YÖK Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=3G54_zpNtFTuCtFMdt7Tig&no=WkZOMtbBQ9i6rPnnclNp2Q
• Ziylan, A. (1999). Savunma sanayii üzerine. Erişim Tarihi: 12.04.2022. https://inovasyon.info/images/makaleler/pdf/AZ.kitap_1.pdf