TÜRKİYE’DE MEDİKAL İLLÜSTRASYON ALANINDA YAZILAN LİSANSÜSTÜ TEZLERE YÖNELİK BİR İÇERİK ANALİZİ

Year 2023, Volume: 8 Issue: 15, 263 - 277, 31.12.2023

Elif Songür Dağ

https://doi.org/10.55004/tykhe.1332065

Abstract

Medikal illüstrasyon, sanat ve bilimin kesişiminde yer alan, çalışma alanı kısıtlı ancak kendi içerisinde oldukça derin ve zengin katmanları olan disiplinlerarası bir çalışma alanıdır. Dünyada köklü bir eğitimi olan ve meslek olarak da tanımlanmış bir alandır. Her ne kadar dünya çapında önemli Türk medikal illüstratörler olsa da alanda verilen akademik eğitim ülkemizde son derece sınırlıdır. Bununla birlikte medikal illüstrasyona olan ilgi ve merakın, son dönemlerde Türkiye’de artmakta olduğu gözlemlenmiştir. Bu gözlem doğrultusunda, bu araştırmada, medikal illüstrasyon alanında yazılan lisansüstü tezlere yönelik bir çalışma yapılmıştır. Araştırmanın evreni olan YÖK Tez Merkezinde konuyla ilintili anahtar sözcüklerle yapılan tarama sonucunda ulaşılan 17 tezin 16’sı yüksek lisans, biri doktora tezi örneklem olarak incelenmiştir. Disiplinlerarası bu alandaki tezlerle ilgili nicel veriler incelenmiş ve hangi bilim alanlarıyla ilişkilendirildikleri değerlendirilmiştir. Söz konusu tezlerle ilgili danışmanlar, jüri üyeleri ve araştırmacıların tamamı Türkiye’deki literatürde nispeten yeni sayılabilecek ve gelişmekte olan bu alana katkı sunmaktadır. Araştırmacıların, tezleri tamamlandıktan sonra ne oranda aynı alanda çalışmaya devam ettikleri incelenerek alana katkıları değerlendirilmiştir. Verilere dayalı yapılan analizler sonucunda, tıp ve sanat alanları arasında tam olarak disiplinlerarası bir çalışma sisteminin kurulamadığı, söz konusu tezlerin büyük çoğunluğunun güzel sanatlar alanları altında yer bulduğu tespit edilmiştir. Yine de tıp ve sanat alanlarından eşdanışmanlıkla yönetilen tezlerin de az da olsa varlığı saptanmıştır. Bu alanda yapılan doktora çalışmaları arttıkça, alandaki akademisyenlerin de yetkinliği ve donanımının artacağı araştırma makalesinin öngörüleri arasında yer almaktadır. Özellikle Samsun Ondokuz Mayıs Üniversitesi gibi bünyesinde hem güzel sanatlar hem de tıp alanlarını barındıran üniversitelerde, kurulan yüksek lisans ya da doktora programları medikal illüstrasyon alanının Türkiye’de gelişmesine olanak tanıyacaktır.

Keywords

Medikal illüstrasyon, tıbbi resimleme, medikal illüstrasyonla ilgili lisansüstü tezler

References

• Akarsu, B. M., (2016). Antik dönem tıbbının Hekim Bereket’in tıbbi uygulamaları üzerindeki etkileri, Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 7(22), ss. 17- 33.
• Efe, L. (2003). What is medical illustration? Levent Efe Medical Illustration Studios. http://www.leventefe.com/index.php?fuseaction=content.whatis
• Gökçearslan, A. (2022) İllüstrasyon ve eğitimde uygulamaları: Lisansüstü tezlere yönelik bir içerik analizi çalışması. Öğretim Teknolojisi ve Hayat Boyu Öğrenme Dergisi, 3(2), ss. 252-268.
• Hankinson, R. J. (1991), Galen’s anatomy of the soul [Elektronik Sürüm]. Phronesis, Vol. 36, No. 2, ss. 197–233 http://www.jstor.org/stable/4182386
• Kaya, S. E. (2021). Paleolitik dönemden günümüze medikal illüstrasyonun kısa tarihi. Sanat Dergisi, (38), ss. 147-175.
• Lewis, P. (1998). Tıp tarihi. Khalkedon Yayınevi.
• Male, A. (2007). Illustration: A theoretical and contextual perspective. Ava Publishing.
• Margotta, R. (1996). The Hamlyn history of medicine, Institute of Neurology.
• Netter F. H. (1957). Medical ıllustration; its history, significance, and practice. Bulletin of the New York Academy of Medicine, 33(5), ss. 357–368.
• Özakıncı, C. (2016). İslam’da bilimin yükselişi ve çöküşü. Otopsi Yayınevi.
• Öztürk, Ö. (2016). Dünya mitolojisi. Nika Yayınları.
• Sams, S. (2015, Ocak 12). Gray's Anatomy 1858. Royal College of Surgeons of England Library. https://www.rcseng.ac.uk/library-and-publications/library/blog/grays-anatomy-1858/
• Seylan, A. (2016). Disiplinlerarası bir formasyon olarak medikal illüstrasyon ve Türkiye’deki ilk örnek: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Tıbbi Resimleme Anabilim Dalı. Uluslararası Disiplinlerarası ve Kültürlerarası Sanat, 1(1), ss. 85-93.
• Sınav, A. (2008) Tıbbi resimin tıp eğitimine katkıları. İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri, Günümüzde Tıbbi Resim Bildiri Kitapçığı, Mayıs 2008, ss. 53-60
• Songür Dağ, E. (2011). Bilim resimlemesinin çocuklara yönelik bilimsel kitaplarda kullanımında karşılaşılan sorunlar ve resimli bir bilimsel kitap uygulaması [Yayımlanmamış doktora tezi]. Hacettepe Üniversitesi
• Tekeli, S. (1999), Bilim tarihine giriş. Nobel Yayıncılık
• Tsafrir, J., & Ohry, A. (2001). Medical illustration: from caves to cyberspace. Health Information & Libraries Journal, 18(2), ss. 99-109.
• Turan, G. (2006). Kitaplarda resimler. Sanat Dünyamız. Sayı: 98. Ed. Mine Haydaroğlu, ss. 81-99
• Van Middendorp, J. J., Sanchez, G. M., & Burridge, A. L. (2010). The Edwin Smith papyrus: A clinical reappraisal of the oldest known document on spinal injuries. European Spine Journal, 19, ss. 1815-1823.
• Vesalius, A. (1543). Humani Corporis Fabrica Librorum Epitome [Elektronik Sürüm]. Ex officina Ioannis Oporini: Switzerland, Macalister, Alex. (Alexander); University of Cambridge. School of Anatomy. Library https://cudl.lib.cam.ac.uk/view/PR-CCF-00046-00036/1
• Yılmaz, A. ve Mesut, R. (2008), Artistik anatomi- bilim ve sanatın ortak ürünü. Morfoloji Dergisi, Cilt 13, ss. 22-25.